Doğu Anadolu Bölgesinin Adetleri

Doğu Anadolu Bölgesinin Adetleri nelerdir
Doğu Anadolu Bölgesinin örf ve adetleri
Doğu Anadolu Bölgesinin gelenek ve görenekleri


DOĞUM
Gebe kadının yiyeceğine dikkat etmek gerekir Zira hamilelikte yenilen yemekler,,, adettendir Doğum esnasında mutlaka bir afiyet kuruluşuna qötürmeğe, ebe çağırmaya lüzum yoktur Köylülere göre bunu daha çok şehirliler yapar Doğumların çoğunu akıllı ve tecrübeli kadınlar gerçekleştirir Doğuran kadına Kuymakyemeği yedirilir

Doğumdan sonra, özellikle erkek çocuk haberi verene, babası bahşiş verir Yeni doğan çocuğa akraba ve komşular armağan qötürür Kırkı çıkmayan çocuk gelene gidene fazla gösterilmez Yeni doğan çocuk kırk gün her tarafında yalnız bırakılmaz Çocuk yalnız kalırsa,, çimdirilirken başına kırk kaşık su dökülerek çıkarılır Nazar değmemesi için dualar okunur, aşağıda üzerlik yakılır, üzerine muska, kurşun, mavi boncuk vs dikilir Çocuğun dişi çıkınca hedik pişirilir; komşu ve akrabalara dağıtılır

SÜNNET
Erkek çocukların oyun çağında kendini bilmeden sünnet ettirilmesi görüşü yaygındır Aile, kirve tutacağı kişinin sayılı ve zengin birisi olmasını ister İlde kirvelik önemlidir ve akraba sınıfına girer Çünkü kirve kirvenin dostudur, birbirinin hayrına şerrine koşarlar Sünnetten bir hafta önce kirve tutulan kişiye koç, teke, tosun gibi hayvan ya da bunlara eşdeğer armağan gönderilir Kirve de çocuğa çocuklara hediye alır, masrafların bir kısmını karşılar
Sünnet davul çaldırılarak yapıldığı gibi, mevlit okutturularak da yapılır Sünnetten derhal sonradan yemek yenir ve davetlilerin getirdikleri hediyeler, ad söylenerek orta yerde tepsi içerisinde toplanır Armağan yerine para da atılır Merasim sona ereceği sırada çocuk babası ortaya çıkarak tüm malını, servetini Kirve ye armağan ettiğini söyler Kirve de kolay bir armağan alarak ötekini kirveme bağışlıyorum der Bundan Böyle bunlar birbirlerine kirve diye hitap ederler ve birbirlerinin eteklerine kan döktükleri için kız almamaya çalışırlar

VEFAT
Vefat haberi, Anadolu nun her uygun olduğu gibi, İlde de can sıkıcı olur ve tez yayılır Konu komşu, akraba ve yakınlar anında yardıma koşarlar Cümbür Cemaat durumuna ve yapabileceği işe tarafından ölü evine yahut ölü sahibine tezgâhtar olmaya çalışır Sızı nın her yerinde ölünün yıkanması, kefenlenmesi cenaze namazı ve ölünün mezara konulması İslam esaslarına tarafından yapılır Cenaze defnedildikten sonra topluca ölü evine gidilerek Fatiha okunur, elhükmüllah denip başsağlığı verilir Erkekler odada, kadınlar varsa diğer bir odada, oda yoksa aşhane gibi yerde toplanır Başsağlığına gelenler başınız sağ olsun, Allah rahmet eylesin, Allah gittiği yerde utandırmasın, geride kalanlar sağ olsun gibi cümleler söyleyerek taziyede bulunurlar Ölü sahibi gelenlere nehir ve sigara ikram eder Köyün ya da mahallenin imamı aralıksız ölü evinde bulunur; Fatiha okunmasına takviye ve öncülük eder Ölüm sebebi, öbür dünya ve hayatın geçiciliği hakkında bilgi verir, arada bir Kuran okur

Yakın komşular, akrabalar başsağlığına gelenleri evlerine qötürür, nehir ve yemek ikram ederler Köylerde bir ölüm olduğunda, köyün ileri gelenleri dıştan, diğer köylerden geleçekleri kendi aralarında taksim ederler Cümbür Cemaat gelecekleri bilir ve kim hangi köylüleri konuk edecekse, hazırlığını ona kadar yapar ve başsağlığı bittikten sonradan misafirlerini qötürür Uzaktan yerden gelinmişse ve gece kalınacaksa, o adamın evinde konaklanır

EVLENME
Sızı köylerinde evlenme, nişan ve sünnet düğünleri toplumsal hayata renk katan başlıca unsurlardırGençler çok yaşlarda evlendirilir 1314 yaşlarında evlenen kızlara fazla rastlanır Delikanlıların evlenme isteklerini esas ve babalarına dobra dobra duyurmaları ayıp sayıldığından , bu isteklerini sıkıntılı davranışlarıyla ortaya koyarlar Kızların bu şansı yoktur Onlar evlenmeye eğilimli olduklarını oysa giyimlerine itina göstererek yada süslenerek sezdirirler Gıllik geleneğinde kızların bu isteklerini hissettirmelerinin yollarından biridir Ağrı'da nişan evliliğe belirlenmiş geçiş olarak kabul edilir: Nişandan daha sonra fakat vakit evliliğe hazırlık zamanıdır Bu dönemlerde aileler aralarında yakınlık kurulurErkek ailesi bayramlarda hediyeler gönderir

Nişandan bir vakit sonradan damadın yakınlarından bir grup erkek, kızın babasına başlık parasını verir ve ondan düğün için izin isterler Konut konut dolaşılarak, yakınlara, tanıdıklara nikah günü ilan edilir ve herkes düğüne davet edilir Daveti yapan kişilere okuyucudenir Düğüne okunanlar(çağrılanlar), çarşamba günü çeyiz bakmaya , cuma günü kına gecesine , cumartesi günüde düğüne giderler Gelinin çeyizi evinde bir odaya serilerek davetlilere gösterilir Buna Çeyiz açmadenir Kına gecesine yalnız kadınlar katılır Gelin, annesinden başlayarak büyüklerin ellerini öper, daha sonra kadınlar türkü söyleyerek gelini oyuna kaldırırlar

Gecenin sonuna doğru türküler ve maniler okunurken kına yakılır Kınanın kalan kısmı erkek evine yollanır Ertesi sabahleyin, gelinin güvey evine gönderilmesi için giydirilmesine başlanır Kardeşi gelinin kemerine para ya da diğer bir armağan takar ve beline bağlar Evden çıkarken gelinin önüne çıkılarak armağan istenir Bu sırada, gelini elde etmek için gelen nikah alayındaki damat ailesine bir armağan bohçası verilir Buna müjde yastığıdenir Düğün alayı geriye dönerken, alaydakilerden biri bu yastığı kapıp kaçar, diğerleri onu kovalar Yastığı erkek çocuk evine getiren kişiye armağanlar verilmesi adettendir Bu kişinin atının boynuna valadenilen renkli ipek kumaşlar sarılır

Gelin oğlan evine geldiğinde, damda bekleyen güvey ve arkadaşları, gelinin başına para, şeker ve meyve atarlar Gelin kapıdan içeri girerken yastığın altına konan bir tabağı kırar daha sonra akşama değin sürecek olan eğlenceler başlar Gerdeğe girmeden evvel damadı, kapıda bekleyen Sağdıçtokatlar *