Doğu Anadolu Bölgesinin Beşeri Özellikleri

Doğu Anadolu Bölgesinin Beşeri Özellikleri
Doğu Anadolu Bölgesinin Beşeri Özellikleri Nelerdir



Doğu Anadolu Bölgesinin Beşeri Özellikleri Nelerdir

Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biri olan Doğu Anadolu Bölgesi; doğuda Sancı Dağı'ndan, batıda Sancı Dağı,Ararat (Selçuklular döneminde; Çarpık Dağ, resmi adıyla Büyük Sancı Dağı), Türkiye'nin en yüksek dağıdır Zirvesi 4 mevsim baştan başa erimeyen kar ve takke buzulu ile buruşuk volkanik bir dağ olan Ağrı Dağı, Türkiye'nin doğu ucunda, Sancı ilinin sınırları içerisinde yer almaktadır Dağ, İran'ın 16 km batısında ve Ermenistan'ın 32 km güneyindedir

Uzun plato'ya, kuzeyde Doğu Karadeniz Sıradağları'nın iç sınırlarından, güneyde Güneydoğu Torosları'na kadar uzanır Bir üçgeni hatırlatan bölge takriben 163000 km2'lik yüzölçümüyle Toros Dağları, Türkiye'nin Akdeniz kıyılarına paralel olarak, Rodos Adası'ndan Suriye sınırına dek yaklaşık 2000 kilometrelik bir dağ zincirinden oluşmaktadır Bu zincirin en yüksek noktası yaklaşık 4000 metrelik Demirkazık zirvesidir Torosların bu bölgesi Aladağlar adıyla anılmaktadır

Türkiye'nin en büyük coğrafi bölgesidir Bölge Türkiye topraklarının %21'ini kaplar

Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri
Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir

Kars
KarsTürkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan il Erzurum, Sancı, Ardahan, Iğdır illeri ve Ermenistan sınırı ile çevrilidir Trafik numarası 36'dır Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden biridir
İsminin kökeni Kars'ı İskitlerin “Karasak boyları kurmuş ve kendi isimlerini bu şehre vermişlerdir Zamanla, “Karsak ismi ırk diline “Kars olarak yerleşmiştir Diğer bir rivâyete kadar ise Gürcü dilinde “kapı mânâsına gelen “karis, kari, kalaki kelimelerinden “Kapı Şehirden

Sızı
Sızı, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan il ve il merkezi kent Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı bu ilde yer alamktadır

Van
Van Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı MuradVan bölümünde bulunan il İl toprakları 42° 30' doğu boylamlarıyla 37° 43' ve 39° 26' kuzey enlemleri aralarında kalır Kuzeyden Sancı, batıdan Van Gölü ve Bitlis, güneyden Hakkari ve Şırnak, güneybatıdan Siirt illeriyle, doğudan ise İran sınırıyla çevrilidir “Doğunun incisi ismiyle anılan Van ilinde Türkiye'nin en büyük gölü bulunmaktadır Trafik numarası 65'tir

Hakkari
HakkariTürkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan il Van, Mardin, Siirt, Irak ve İran sınırları ile komşu olan Hakkâri fazla engebeli bir arâzi üzerindedir Güneydoğunun sarp ucudur 42°10' ve 44°50' doğu boylamları ile 36°57' ve 37°48' kuzey enlemleri arasında yer alır Trafik plaka numarası 30'dur

Muş
Muş Türklere Anadolu'nun kapısını açan Malazgirt Zaferinin kazanıldığı, her tarafı târihî ve tabiî güzelliklerle dolu olan ilimiz Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Murat, Van bölümünde kalan il toprakları 39°29' ve 38°29' kuzey enlemleri ile 41°06' ve 41°47' doğu boylamları aralarında yer alır Doğudan Ağrı, kuzeyden Erzurum, batıdan Bingöl, güneyden Bitlis, güney batıdan Batman ve Diyarbakır illeriyle çevrilidir Trafik numarası 49'dur

Bingöl
Bingöl Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Fırat bölümünde, yeşillikler ve yaylalar diyarı il 41°20' ve 39°54' kuzey enlemleri ile 38°27' ve 40°27' doğu boylamları arasında yer alır İlin doğusunda Muş, kuzeyinde Erzurum ve Erzincan, batısında Tunceli ile Elazığ, güneyinde Diyarbakır ile çevrilmiştir Trafik numarası 12'dir
İsminin kökeni Bingöl, ismini Bingöl Dağından

Elazığ ve Tunceli
Elazığ Doğu, Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Havzasında yer alan bir il Doğuda Bingöl, batı ve güneybatıda Malatya, kuzeybatıda Erzincan, kuzeyde Tunceli, güneyde ise Diyarbakır illeriyle çevrilidir 40° 21' ve 38° 30' doğu boylamları ile 38° 17' ve 39° 11' kuzey enlemleri aralarında yer alır Türkiye'nin büyük baraj göllerinden olan Keban Barajı bu ildedir Zirâatle mâdenciliğin yarıştığı ve mâden bakımından fazla zengin olan Elazığ, târihî Harput şehrinin devâmıdır Trafik numarası 23'tür

Tunceli illerinin tümü alan sınırı içindedirBitlis ve Malatya il lerinin bazı minik bölümleri
Tunceli Doğu Anadolu bölgesinin batısında, Yukarı Fırat bölümünde yer alan il İl toprakları 38° 19' ve 40° 26' doğu boylamları ile 39° 36' ve 38° 46' kuzey enlemleri aralarında kalır Kuzeyden ve batıdan Erzincan, güneyden Elazığ, doğudan Bingöl illeriyle çevrilidir Geçit vermeyen dağlar diyarı olarak tanınır Trafik numarası 62'dir

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne,
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinden en küçük olanıIrak ve Suriye'nin kuzeyinde, Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneyinde, Akdeniz Bölgesi'nin doğusunda ve İran'ın batısında yer alır

Erzurum ve Erzincan illerinin bir takım bölümleri de
Erzurum Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan bir serhat şehridir Kış turizmi ve üniversiteler arası kış oyunlarının adresi olup bununla birlikte 2019 universiad dünya kış olimpiyatlarına hazırlanmaktadır Plakası 25 olan Erzurum ili sınırları içerisinde 2007 nüfus sayımına kadar 784941 birey yaşamaktadır Erzurum insanına dadaş denmektedir

Karadeniz Bölgesi'ne taşar Merkezleri komşu illerde bulunan
İsmini Karadeniz'den alan bölge, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına dek uzanır Soylu Davranış bakımından bölgelerimiz arasında 3 sırada yer alır Doğubatı genişliği maksimum olan bölgemizdir Bu sebeple doğusu ile batısı arasında lokal saat farkı en fazla olan bölgemizdir

Siirt
Siirt Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan il İl toprakları; 38°15' ve 37°45' kuzey enlemleriyle 42°54' ve 41°32' doğu boylamları aralarında yer alır Doğudan Van, kuzeyden Bitlis, batıdan Batman güneyden Şırnak illeriyle çevrilidir Trafik numarası 56'dır
İsminin kökeni
Siirt adının Sâmi dilinden geldiği öne sürülmektedir Bâzı kaynaklarda bu adın Keldâni dilinde büyük kasaba anlamına gelen Keert (Kaa'rat) kelimesinden kaynaklandığı yazılıdır

Diyarbakır
Diyarbakır karpuzu ve kalesiyle ünlü Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan il Doğuda Batman, kuzeydoğuda Muş, kuzeyde Bingöl ve Elazığ, batıda Malatya ve Adıyaman, güneyde Şanlıurfa ve Mardin illeriyle çevrilidir 37°30' ve 38°43' kuzey enlemleri ile 40°37' ve 41°20' doğu boylamları aralarında yer alır Güneydoğu Anadolu'nun Gaziantep'ten daha sonra ikinci gelişmiş şehridir Trafik numarası 21'dir

Adıyaman,
Adıyaman Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat kısmı ile Güneydoğu Anadolu bölgesinin Orta Fırat bölgesi arasında bulunan il Diyarbakır, Urfa, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile çevrilidir 37o25' ve 38o10' kuzey enlemleri ile 37o25' ve 39o15' doğu boylamları aralarında yer almaktadır Adıyaman eski medeniyetlerin yatağı olan bir yerde kurulmuştur Önceleri Malatya'ya emrindeki bir ilçe iken, 1954 senesinde Malatya'nın iki yönetimsel bölüme ayrılmasıyla il olmuştur Trafik kodu 02'dir

Kahramanmaraş,
Kahramanmaraş Akdeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yer alan ve bir kısmı bu bölgelere ait olan Kahramanmaraşın toprakları 27°11 ve 38°36 kuzey enlemleri ile 36°15 ve 37°42 doğu boylamları arasında yer alır Doğudan Malatya, Adıyaman, Gaziantep; güneyden Adana; batıdan Kayseri; kuzeyden ise Sivas illeri ile çevrilidir

Kayseri ve
Kayseri İç Anadolu Bölgesi'nin orta Kızılırmak bölümünde, Erciyes Dağının eteklerinde modern bir il Kuzey ve kuzeybatıda Yozgat, Kuzey ve kuzeydoğuda Sivas, doğuda Kahramanmaraş, güneyde Adana, güneybatıda Niğde, batıda ise Nevşehir illeriyle çevrilidir 34°56' ve 36°59' doğu boylamları ile 37° 45' ve 38° 18' kuzey enlemleri arasında yer alır

Sivas illerinin de bir takım bölümleri Doğu Anadolu Bölgesi'nin sınırları içinde kalır

Yüzey şekilleri
Yerşekillerini; sıradağlar,geniş plâtolar ve ovalarla çukur alanlar oluşturur Ovaların çoğu genç faylarla sınırlandığından yer sarsıntısı alanlarıdır Doğu Anadolu yüzey şekillerinin başlıca çizgileri, bölgeyi batıdoğu doğrultusunda boylayan yay biçimindeki dağ sıralarıyla meydana gelir Bu dağ sıraları, alçak ve dalgalı düzlüklerle birbirinden ayrılırlar Bu düzlükler üstünde keza dağ kütleleri yükselir, aralarına da çukur ovaları girer Yüzey şekillerinin genel doğrultusuna kadar, Doğu Anadolu relyefi kuzeyden güneye şöyle takip edilebilir:

1 Kuzeybatıda Kuzey Anadolu Dağları'nın Doğu Anadolu yaylasına komşu olan iç sırası: bölgenin sınırı içerisinde uzanan Kelkit Çoruh Dağları: Kızıldağ (3025m), Çimen(2700m) dağları ve daha ötede Çoruh Oltu havzasındaki dağlar

2 Bu dağların ardından Erzurum Kars yaylası Birçok yerde lav örtüsüyle dolgun; yüksl 15002000m Yayla üzerinde basık dağ sıraları: Dumludağ (3200m), Allahüekber dağı (3111m),Kısırdağ (3150m) gibi; plato içine girmiş çukur ovaları;
Sivas Kurtuluş Savaşının temellerinin atıldığı, Selçuklu devrinin dev eserleriyle süslü, yüzölçümü bakımından Konya'dan sonradan ikinci sırada bulunan bir il Sivas ili topraklarının büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi'nin yukarı Kızılırmak bölümünde öteki kısımları ise Karadeniz Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde olup, 35° 50' ve 38° 14' doğu boylamları ile 38° 32' ve 40° 16° kuzey enlemleri aralarında yer alır

Erzincan Ovası (yüks:1200)
Erzincan Ovası, Doğu Anadolu'nun Yukarı Fırat Bölümü'nde Karasu (Fırat) Vadisi baştan başa bulunan ova

Erzurum Ovası (yüks: 18001900m),

Pasinler Ovası (1650m), Sürmeliçukur
Pasinler Ovası; Pasinler ilçesinin içinde bulunduğu ovadır Uzunluğu 45 km, genişliği 12 km'dir Yüzölçümü 420 km2'dir Hınıs Ovasının yüzölçümü 170 km2'dir Bu ovalara ilaveten Çoruh, Karasu, Aras, Oltu ve Tortum vadileri yer alır

Iğdır Ovası (800900m)

3 Doğu Anadolu'nun ortasında Karasu (Fırat) ve Aras vadilerine güneyden paralel olarak uzanan büyük sırt: KarasuAras dağlarıBunlar Monzur (3250m), Mercan (3463m dağlarıyla başlayıp
Iğdır|Iğdır ilinde bulunan ova

Palandöken (3017m), Bilmek (3060m), Perli (3200m) dağı üzerinden Sızı volkan kütlesine kadar uzanır Büyük Sızı konisi Türkiye'nin en yüksek doruğudur (5165m) KarasuAras dağları, güney batıda Uzunyayla yöresindeki kesintiden sonradan Orta To roslar'a bağlandığı gibi, doğuda Ağrı volkan kütlesi ötesinde İran 0ortasındaki dağlara devam eder

4 Sözü geçen merkezî sırtın güneyinde Van Gölü havzası ve bunun batısında Murat havzası Her iki havza da güneyde, güneydoğu Toros yayına dayanır; Sancı Nemrut dağları aralarında sıralanan bir sönmüş volkan dizisi (
# Palandöken Dağı Erzurum'da bulunan bir dağ

Tendürek 3542m,
Tendürek, Doğu Anadolu bölgesinde yer alan bir dağ Türkiye'nin en faal volkanik dağı olarak bilinir ve bacasından duman tütmektedir Dağdan meydana çıkan tüfler, KarsErzurum platosunun oluşumunda rol oynamıştır

Süphan dağı 1200000 ölçekli harita ya tarafından 4434m, Nemrut dağı 2802m) ile birbirinden ayrılır

Van Gölü havzası, doğuda
Van Gölü veya bölgesel adıyla Van Denizi, Tatvan ilçesi sınırları içinde yer alan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu oluşan kraterde biriken suların oluşturduğu varsayılan volkanik bir göldür

İran sınır dağlarında yüksekliği 3000m'yi aşan tepelere dayanan yüksek bir plato (Erk dağı 3200m) ile batıda Van Gölü'nün kapla dığı geniş bir çukur alandan meydana gelirMurat hav zasında ise Murat ırmağı her tarafında uzanan sıra ovalar arasında Bingöl (3200m) gibi dağ kütleleri göze çarpar Doğu Beyazıt ovası (2000m), KaraköseEleşkirt ovası (1650m), Malazgirt ovası (1500m), Muş ovası (1200m), Elâzığ ovası ya da Uluova (1050m)

5 Güneydoğu Toroslar, Doğu Anadolu'yu güneyden sınırlayan bir yaydır Batı kesiminde geniş ve orta derecede yüksek (Malatya dağları; Akdağ 2605m),orta kesiminde gizli ve eksik yüksek (Maden dağları; Hazarbaba dağı 2285m), doğuya doğru kademeli olarak geniş ve fazla yüksektir(Bitlis dağları 3500, Hakkari dağları; Cilo dağının Reşko tepesi 4168m) *