Doğu Cephesi

Ermeni Devleti, Rusya'da Çarlık sisteminin yıkılıp yerine Sosyalist bir devlet kurulması üzerine 1918'de ortaya çıktı Taşnak Partisi göre idare ediliyordu Ermeniler, sınırlarımıza saldırıyor, Müslüman halka fazla cefa, haksızlık ve katliam yapıyordu Bunun üzerine, TBMM Ermenilere karşısında askeri harekete geçilmesine karar verdi
Türkiye Büyük Irk Meclisi, İcra Heyeti'ne (Bakanlar Kuruluna) ateşkes hükümlerine uyularak boşaltılan, Elviyei Selâse(doğuda yer alan 3 ilimiz) Kars, Artvin ve Ardahan'ın baştan geri alınması için gereğinin yapılması yolunda hem yetki vermişti Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa 30 Mayıs ve 4 Haziran 1920 tarihinde Doğu'daki koşul hakkında hükümete rapor verdi Bu raporda; Ermenilerin birincil fırsatta Erzurum'u zeka ellerine dinmek için teşebbüslerde bulunacakları, Ermeni ordusuna karşı hâkim ve müsait bir gidişat almanın zorunluluğu, Brest Litovsk ve Batum Antlaşması ile Türkiye'ye bırakılan Elviyei Selâse'yi işgal etmek üzere harekete geçmenin gerekliliğikayıtlı ve hükümetçe de bu koşul uygun görülmüştü

Taarruz için 7 Haziran'da dikte verildi Ancak, Sovyet Dışişleri Bakanının Ermenistan, İran ve Türkiye sınırlarının belirlenmesinde, Rus Sovyet Hükümeti'nin arabuluculuğu ile meselenin siyasi yollardan halledilmesinin mümkün olduğunu bildirmesi üstüne, ordunun taarruzu geciktirilmişti

bu vesileyle Ermenilerin, Türk topraklarına ve halkına karşısında tecavüzü, Oltu'yu işgal etmeleri ve Gürcülerin de 25 Temmuz'da Artvin'i almaları üzerine, 28 Eylül 1920'de ordumuz taarruza geçti 29 Eylül'de Sarıkamış, 30 Ekim'de Kars (15 Kolordu Kafkas Tümeni Komutanı Albay Halit Bey (Karsıalan) yönetiminde), 7 Kasım'da Gümrü geri alındı Belirlenmiş uzlaşma antlaşması 23 Aralık gecesi imzalandı Gümrü Barıştırma Antlaşması, TBMM Hükümetinin imzaladığı birincil antlaşmaydı ve Misakı Milli'nin Doğu sınırlarını da kısmen belirliyordu *