Dolardaki Oynaklık Sonrası Türkiye Sabit Kur Rejimine Dönebilir mi?

Türkiye'de son günlerin en çok konuşulan konusu tahminen de ABD'den bile fazla 'Dolar'.

Türk Lirası'ndaki bedel kaybı durdurulamıyor. 

Her gün vatandaş 'dolar kaç lira oldu?' sorusunu soruyor

Merkez Bankası piyasaya müdahale etmesine rağmen dolar pahasını artırıyor.

Pekala Türkiye'nin 'kur' rejimi ne? Bu sistemde TL'nin bedel kaybı engellenebilir mi?


Sabit kur rejimine dönülebilir mi?



Türkiye'de 2002 yılından bu yana 'dalgalı kur rejimi' sisteminde.

Evvelki yıllarda uygulanan 'sabit kur rejimi' nedir?

Son günlerde sıkça kullanılan 'sabit kur rejimi'ne dönülebilir mi?  

Ekonomist Mahfi Eğilmez 3 yıl evvel 2018 yılında tekrar bir 'kur şoku' yaşayan Türkiye'de o periyot de çok konuşulan sabit kur rejimi için yayınladığı bir yazıda sistemleri ve Türkiye'nin buna dönüp dönmeyeceğini yazmış... 

İşte o yazı:

Sabit kur rejimi...



Sabit kur rejimi: Yerli paranın dış pahasının Merkez Bankası tarafından muhakkak bir kurla yabancı paralara karşı eşitlenmesi rejimidir. Sabit kur, bir sefer belirlendiğinde Merkez Bankası tarafından değiştirilinceye kadar birebir kalır.

Sabit kur rejiminin çeşitli uygulanma biçimleri vardır. Sabitleme rejimi; yerli parayı yabancı paralara makul bir kur ile sabitleyip orada tutmak demektir. Peg rejimi; yerli parayı muhakkak bir rezerv paraya ya da birden fazla paranın oluşturduğu bir sepete bağlamaya peg etme deniyor. Para heyeti rejimi; bu da asıl olarak peg rejimiyle birebir prensip içinde yürür, yani peg rejimi için yapılan tanımlama bu rejim için de geçerlidir. Para şurası rejiminin besbelli farkı, yerli paranın basılmasının döviz girişine bağlanmış olmasıdır. Yani yerli para bu rejimde döviz karşılığında basılmış olur.

Dalgalı kur rejimi...



Dalgalı kur rejimi: Yerli paranın yabancı paralarla alakasının piyasalarda (arz ve talep kurallarına göre) belirlendiği kur rejiminin ismidir. Bu rejimde yerli paranın yabancı paralarla olan alakası gün içinde daima olarak yine belirlenir. Dalgalı kur rejiminin farklı uygulanma biçimleri vardır. Tam dalgalı kur rejimi; dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası ya da diğer bir kurum paranın dış bedeline müdahale etmiyorsa bu rejime tam dalgalı kur rejimi denir. Müdahaleli dalgalı kur rejimi; dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası kurdaki değişimlere döviz alım satımı yaparak ya da öteki yollarla müdahale ediyorsa bu rejime müdahaleli dalgalı kur rejimi denir. Bant içinde dalgalanma rejimi; döviz kurunun makul bir bant aralığında dalgalanmasına bu bandın altına yahut üstüne geçmesi halinde Merkez Bankası’nın müdahale etmesi biçiminde uygulanan rejime verilen isimdir.

Sabit Kur Rejimi Bugün Uygulanabilir mi?



Sabit kur rejimi, sermaye hareketlerinin özgür olduğu bir sistemde uygulanamaz. Yani sabit kur rejimine geçebilmek için öncelikle sermaye giriş çıkışını kontrol altına almak ve münasebetiyle konvertibiliteden vazgeçmek gerekir. Bu da isteyenin istediği vakitte elindeki yahut banka hesabındaki TL’leri verip istediği yabancı parayı alabilmesi imkanını kaldırır. Bu sistemde kimin ne kadar, ne vakit yabancı para alacağına devlet karar verir. Yurt dışına para göndermek yahut yurt dışından döviz getirmek devletin müsaadesine bağlı olur.

Buna nazaran Türkiye’nin sabit kur rejimine geçebilmesi için sermaye hareketlerinin özgürlüğünü kontrole altına alması ve TL’nin konvertibilitesini kaldırması gerekir. Türkiye’nin dış borç toplamı 466 milyar Dolar ve önümüzdeki bir yıl içinde bulması (yenilemesi) gereken döviz gereksinimi (cari açık dahil) yaklaşık 240 milyar Dolar. Bu türlü bir durumda bu atakları yapmak Türkiye’ye döviz girişini durdurur ve döviz muhtaçlığı yüksek olduğu için de anında döviz karaborsasını başlatır. Hasebiyle Türkiye’nin bu türlü bir rejim değişikliğine gitmesi mümkün değildir.