Dolardaki sert yükselişin sebebi ne?

Türk Lirası'nın ABD Doları karşısında Temmuz ayı boyunca devam eden 6,85 düzeyindeki yatay seyri, yerini sert bedel kaybına bıraktı ve Dolar/TL kuru tarihi doruğa ulaştı. Güne 7,07 ile başlayan Dolar/TL kuru öğle saatlerinden itibaren yükselişine devam ederek 7,27 düzeyine ulaştı.

Koronavirüs salgının tesiri, turizm gelirlerinin azalması, ihracatın düşmesi ve Merkez Bankası'nın döviz rezervlerinin boşaltılması TL’nin bedel kaybetmesindeki en değerli etkenler ortasında gösteriliyor.

Yalova Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Baki Demirel, Dolar/TL kurunun yükselmesini “Musluk kaçak veriyordur onu tamir etmek yerine tıkarsınız sonra o musluk patlar. Şu anki sonuç budur” halinde yorumluyor.

Türkiye iktisadının 2018 yılındaki kur şokunu atlatamadığını belirten Demirel, “Ekonomiyi tekrar büyümeye geçirmek için öbür gelişmekte olan piyasalar üzere Fed’in peşine takılarak faiz indirimleri yapmak Türk Lirasını bir ölçü savunmasız bıraktı” tabirlerini kullandı.



İki inançlı limandan birinin dolar, oburunun altın olduğunu söyleyen Demirel, merkez ülke ekonomilerinin berbat olması nedeniyle gelişmekte olan ülkelere sermaye akışı olmamasını şöyle kıymetlendirdi:

“Güvenli liman arayışı ve merkez ülkelerin iktisadi şartlarının berbat olması, bu ülkelerde merkez bankalarının nakdî girişlerinin merkezde kalmasına neden olurken gelişen piyasalara bir sermaye akışına neden olmadı. Bilakis gelişen ülkelerde sermaye kaçışı oldu. Türkiye’de bundan nasibini aldı. 6 ayda 11 milyar dolarlık sermaye çıkışı oldu.”

'DÖVİZ REZERVLERİ BOŞALTILDI'

Türkiye’nin uyguladığı sermaye denetimini bir ölçü sabit kur uygulamasına benzeten Demirel, “Bu sabit kur sistemi şoklara karşı ekonomiyi çok kırılgan yapar. Başka taraftan Covid-19 ile birlikte turizm gelirlerinin çok düşmesi, ihracatın çok düşmesi dolar gelirlerini azalttı. Kuru muhakkak bir noktada tutmaya çalışırken döviz rezervleri boşaltıldı. Bir taraftan dolar geliriniz azalırken öbür taraftan rezervleriniz de boşalıyorsa bu spekülatif bir beklenti oluşturur” dedi. Kamu harcamalarının artmasına da dikkat çeken Demirel, “Tüm bunlar Türk lirasına yönelik bir beklenti oluşturdu. Mesela son periyotta kredi genişlemesine dayalı bir ekonomik büyümeye geçildi. Bu da hane halkı borçlanmasını arttırdı.“

'TÜRKİYE'NİN BORÇ TOLERASYONU ÇOK DÜŞÜK'



Türkiye’nin borç tolerasyonunun öteki gelişen piyasalara nazaran çok düşük olduğunun altını çizen Demirel, yabancı sermayenin Türkiye’ye korkarak baktığını belirtti.

5 Temmuz’dan itibaren dolara olan talep artışını anlatan Demirel, şöyle konuştu:

Bu biraz da durum kapatmakla ilgili zira kur artışı beklentisi bilhassa gerçek dalın bilançosunu çok önemli etkiyecek. Temel kur artışının nedeni de bu spekülatif beklentilerin realize olmasıdır.

'DOLAR İNANÇLI LİMAN OLARAK GÖRÜLÜYOR'

Öte yandan enflasyon beklentilerinin yüksek olmasının dolarizasyonu arttırdığını belirten Demirel, "Hikâye bu aslında. Türk Lirasının inanç kaybı, Merkez Bankası’nın enflasyonla gayret etmediğine yönelik fikirler, insanları inançlı liman arayışına itiyor. Türkiye’de bu inançlı liman dolar. Yüksek dolarizasyon olduğunda para siyasetleri etkinsizdir” dedi.

Demirel, dolar artışındaki temel etkenin borçların çevrilemeyeceği telaşı olduğunu söz etti. Cari açık arttıkça kurun 6,85’lerde tutulamayacağı yönelik beklenti olduğunu söyleyen Demirel bu beklentilerin artık realize olduğunu belirtti.

Havva Gümüşkaya/Birgün