Döviz Garantili Projeler Dış Basında: 'Ekonomi Rayına Oturmazsa Bedeli Ağır Olacak'

The Economist'in son sayısında, ‘Türkiye'nin kamu özel işbirlikleri vaat edilenden daha pahalı' başlıklı bir yazı yayınladı. Tahlilde, Türk Lirası'ndaki bedel kaybının Erdoğan'ın mega projelerinin maliyetini artırdığına dikkat çekildi.




TL'deki bedel kaybının ‘yap işlet devret' projeleri ile Hazine'ye tesiri, dünyanın gündeminde.

Ünlü İngiliz iktisat mecmuası The Economist'in son sayısında yer verilen ‘Türkiye'nin kamu özel işbirlikleri vaat edilenden daha pahalı' başlıklı yazıda, TL'deki bedel kaybının Erdoğan'ın mega projelerinin maliyetini artırdığına dikkat çekildi.

Karşılanamaz hale getirdi



Sözcü'nün haberine nazaran, 2016 yılında açılan Osmangazi Köprüsü'nün örnek olarak anlatıldığı yazıda, Türkiye'deki kur krizinin, birçok Türk için kelam konusu köprüden geçişi karşılanamaz hale getirdiği vurgulandı.

Köprüden her gün geçiş yapan bir şoförün ödeyeceği bedelin, taban fiyatın iki katı olduğu aktarılan yazıda, 2022 yılı başında köprüye yine artırım geleceği belirtildi.

Döviz cinsi gelir garantisi



Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ülkeyi yeni köprüler, tüneller, hava limanları ve hastanelerle donattığını, bu projelerin birçoklarının kamu özel işbirliği modeliyle yapıldığını, şirketlerin inşaatları ve işletmeyi üstlendiğini, müşterilerden ya da devletten ödeme alındığını aktaran mecmua, TL'deki paha kaybının, vergi mükellefleri için bu projelerin maliyetini dramatik bir formda artırdığına dikkat çekti.

Bu projelerde döviz cinsi gelir garantisi verildiğini ve Prof. Dr. Uğur Emek'in hesaplamalarına nazaran, verilen garantilerin yaklaşık 20 yıllık devir için yaklaşık 150 milyar dolar olduğunu aktaran mecmua, 2021 yılı başında 1,1 trilyon TL'ye denk gelen bu paranın, aralık sonunda 1,7 trilyon TL'ye ulaştığını belirtti.

Bedeli ağır olacak



Kelam konusu projelerin inşaat şirketlerine teknik maharet ve sermaye sağladığını, projelerin süratli tamamlandığını, salgının çabucak öncesinde birçok hastane açıldığını lakin büyük projelerin daima birebir şirketlere verildiğini belirten mecmua, eski Hazine yöneticisi M. Coşkun Cangöz'ün “Kamu özel işbirliği projelerine çok bağımlılık var. İşler daha az şeffaf halde yapılıyor” görüşüne de yer verdi.

Erdoğan'ın bu projelerden siyasi yarar sağladığını, sarayında bu projelerin merasimlerinde kullanılan 800'ün üzerinde makas ve kurdeleyi sergilediğini aktaran mecmua, bu projelerde maliyeti özel şirketler üstleniyor üzere gösterildiğini fakat Erdoğan ekonomiyi tekrar rayına oturtmazsa, Türklerin onun harcama çılgınlığının bedelini ağır ödeyeceğini belirtti.

Tek geçiş maliyeti



Açıldığı 2016’da 109 TL, şu an 336 TL olan Osmangazi Köprüsü'nden tek geçişin maliyeti, 2022 başındaki yeni fiyatla 600 TL'yi aşacak Bu sayının bir kısmını vatandaş direkt ödüyor, bir kısmını da Hazine karşılayacak.

Şu an Osmangazi Köprüsü’nden tek geçiş maliyeti 147,5 TL. 188,5 TL’lik maliyeti ise Hazine şirkete ödüyor.

Günlük 40 bin araç geçiş garantisi verilen Osmangazi Köprüsü’nde araç başına verilen garanti bedeli 2016 yılında 35 dolar artı KDV idi fakat ABD enflasyonuna paralel olarak sayı 2021’de 42 dolar artı KDV oldu.

ABD’de kasım enflasyonu yüzde 6,8 ile 39 yılın tepesine çıkarken, 2022’de KDV dahil sayının yaklaşık 48 dolar olması mümkün.

Dolar cinsi sayı TL’ye çevrilirken 2 Ocak 2022 tarihli kur dikkate alınacak lakin kur bugün 13 düzeyinde ve 48 doların karşılığı 624 TL’ye denk geliyor.