Dünya ’da İklim ve Doğal Bitki Örtüsü

dünyada görülen iklimler, dünyadaki doğal bitki örtüleri, dünya iklimleri, dünya bitkiler

Dünya ’da görülen iklimler, tropikal kuşak iklimleri, ılıman kuşak iklimleri ve soğuk kuşak iklimleri olarak üç asıl bölümde toplanır

Sıcak Kuşak İklimleri

Tropikal Kuşak İklimlerinin Müşterek Özellikleri

Takvim sıcaklık ortalamaları 20°C ’nin üstündedir
Sıcaklık farkları Ekvator ’dan uzaklaşdıkça artar
Soğuk mevsim yoktur
Yağış özellikleri farklılık gösterir

Ekvatora Yakın İklim

Ekvatoral İklimin Özellikleri

Takvim sıcaklık ortalamasının 20°C ’nin üstünde olduğu ekvatora yakın iklimde sene her tarafında yaz koşulları yaşanır
Güneş ışınları, sene baştan başa tepede olan ve dike yakın açılarla geldiğinden takvim sıcaklık farkı azdır
Yıl her tarafında amplifikatör hava hareketlerine bağlı olarak konveksiyonel yağış görülür
Yıllık yağış miktarı 2000 mm ’nin üzerindedir Her mevsimin yağışlı olduğu ekvatoral alan akarsularının rejimleri düzenlidir ve sene her tarafında bol su taşır Güneş ışınlarının dikey geldiği Mart ve Eylül aylarında yağışlar artar bu nedenle ekinokslarda (21 Mart – 23 Eylül) akarsularda kabartı olur

Ekvatora Yakın İklimin Doğal Ot Gibi Yaşama

Sene her tarafında sıcaklık ve nem koşulları elverişli olduğundan sürekli yeşil kalabilen yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan gür ormanlardır Yağmur ormanları adı verilen bu ormanlardaki ağaçların boyu yağış miktarının pozitif olması nedeniyle 4060 m lere kadar çıkabilir Ormanaltı floarası da fazla zengindir

Ekvatoral İklimin Görüldüğü Yerler

10° Kuzey ve Güney enlemleri aralarında,
Güney Amerika ’da Amazon Havzası ’nda,
Afrika ’da Kongo Havzası ’nda ve Gine Körfezi kıyılarında,
Asya ’da Endonezya Adaları ’nda görülür

Yazları Yağışlı Tropikal İklim (Savan)
Takvim sıcaklık ortalaması 20°C ’nin üstündedir
Yazlar sıcak ve yağışlı, kışlar sıcak ve verimsiz geçer
Güneş ışınlarının dik açıyla geldiği yaz aylarında konveksiyonel yağışlar görülür
Kış aylarında subtropikal yüksek basıncın (DYB) etkisinde kaldığından kış kuraklığı belirgindir
Yıllık yağış miktarı 1000 mm civarındadır

Yazları Yağışlı Tropikal İklimin (Savan İklimi) Doğal Bitki Örtüsü

Yaz yağışlarıyla yeşeren, uzun boylu, gür ot topluluklarıdır Bunlara savan adı verilir Savanlar arasında yer yer kurakçıl ağaçlar görülür Dere boylarında ise galeri ormanları görülür

Galeri Ormanları : Savanlardaki, ufak dere boylarında görülen, genelde 50100 m genişliğinde, bir çay ağı şeklinde uzanan ve sürekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır Galeri ormanları olarak adlandırılmalarının nedeni, ağaçların, akarsuyun üstünü bir galeri şeklinde kapatmasıdır

Yazları Yağışlı Tropikal İklimin (Savan İklimi) Görüldüğü Yerler

10° enlemleri ile dönenceler arasında,
Orta Amerika ’da,
Sahra Çölü ile Ekvatora Yakın Afrika aralarında,
Güney Afrika ’da,
Güney Amerika ’da,
Kuzey Avustralya ’da,
Madagaskar ’ın batısında görülür

Muson İklimi

Muson İkliminin Özellikleri
Kış sıcaklığı 10°C – 20°C arasında değişir Takvim sıcaklık ortalaması 20°C nin üstündedir
Muson rüzgarlarının etkisiyle yazlar sıcak ve bol yağışlı geçer Kışlar ise ılık ve kuraktır
Genelde 2000 – 5000 mm arasında değişen takvim yağış miktarı bazı yerlerde 10000 mm ’yi geçmektedir Mesela Hindistan ’ın Çerapunçi kasabasında takvim yağış miktarı 12000 mm ’yi bulmaktadır
Yaz aylarında orografik yağışlar görülür
Orografik Yağışlar : Nemli hava kütlelerinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlardır

Muson İkliminin Doğal Ur

Yağışın fazla olduğu yerlerde, kış aylarında yapraklarını döken yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar görülür Bu ormanlara muson ormanları denir

Muson İkliminin Görüldüğü Yerler

Güney, Doğu ve Güneydoğu Asya kıyılarında,
Madagaskar ’ın doğusunda,
Avustralya ’nın kuzeydoğusunda,
Kuzey Amerika ’nın güneydoğu kıyılarında görülür

Çöl İklimi

Çöl İkliminin Özellikleri

Günlük ve mevsimlik sıcaklık farklarının azla olması karakteristik özelliğidir
Yağışlar değil denecek dek azdır
Sıcaklık farklarının fazla olması, kayaların bedenen parçalanıp ufalanmasına neden olur
Kimyasal çözülme yetersiz olduğundan toprak oluşumu zordur

Çöl İkliminin Doğal Ot Gibi Yaşama

Kuraklığa ahenk sağlamış olan kurakçıl otlar ve çalılardan oluşur Kuraklığa en iyi armoni sağlamış ur, gövdesinde fazla miktarda su biriktirebilen kaktüslerdir Üzerlerindeki küçük dikenler, bitkinin ısı kaybını azaltmaktadır Keza yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde vahalar oluşmuştur

Vaha : Çöllerde suyun bulunduğu, bitkilerin yetişebildiği, insanların yerleşip barındığı yerdir Vahalar çay boylarında, kuyuların açıldığı yerlerde, büyük su kaynakları yanında gelişmiştir

Çöl İkliminin Görüldüğü Yerler

Asya Kıtası ’nda; Arabistan, Gobi, Taklamakan Çöllerinde,
Kuzey Amerika ’da; Kaliforniya, Nevada, Kolorado, Meksika Çöllerinde,
Afrika ’da; Büyük sahra, Kalahari, Namibya Çölleri ’nde,
Avustralya ’da; Büyük Kum Çölü ’nde,
Güney Amerika ’da; Atakama Çölü ’nde görülür

UYARI : Çöllerin en büyük bölümü Kuzey yarım Küre ’dedir Bu durum, karaların Kuzey Yarım Küre ’de Güney Yarım Küre ’den daha fazla olmasının sonucudur

Ilıman Kuşak İklimleri

Ilıman Kuşak İklimlerinin Karşılıklı Özellikleri

Yıllık sıcaklık ortalamaları 20°C ’nin altındadır
Sıcaklık farkları belirgindir
4 mevsim yaşanır

Akdeniz İklimi

Akdeniz İkliminin Özellikleri

Yazları sıcak ve verimsiz geçer
Yıllık sıradan sıcaklık 18°C – 20°C aralarında değişir
Yazın genişleyen subtropikal antisiklon (DYB), Akdeniz iklim bölgesinde yaz kuraklığını belirginleştirir
Kışlar ılık ve yağışlıdır Çünkü kış aylarında gezici hain basınçlar cephesel yağışlara neden olur
Yıllık ortalama yağış miktarı 6001000 mm aralarında değişir ve yağış rejimi düzensizdir
Kar yağışı ve don olayı ender görülür
Don Olayı : Havanın açık ve sakin olduğu kış gecelerinde aşırı ısınma sebebiyle toprak donar Don olayı tarımsal üretime büyük ölçüde zarar verir Karasal bölgelerde don olayı sık görülür

Akdeniz İkliminin Doğal Tümör

Kısa, bodur ağaç ve çalılardır Bu bitki örtüsüne maki adı verilir Yaz kuraklığına harmoni sağladığından yaprakları çoğunlukla sert, tüylü, ince ve uzundur
Zeytin, defne, keçiboynuzu, mersin, lavanta, kekik ve zakkum maki bitki topluluğu içinde yer alır

Akdeniz İkliminin Görüldüğü Yerler

Akdeniz çevresindeki ülkelerde,
Güney Portekiz kıyılarında,
Afrika ’da Kap Bölgesi ’nde,
Güneybatı Avustralya kıyılarında,
Orta Şili ’de,
Kuzey Amerika ’da Kaliforniya yöresinde,
Güney Afrika Cumhuriyeti ’nin Güney kıyılarında görülür
UYARI : Akdeniz iklimi genelde 30°40° enlemleri arasında görülür

Ilıman Kuşak Okyanus İklimi

Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Özellikleri

Orta Kuşak kıtalarının batı kıyılarında, batı rüzgarlarının ve sıcak su akıntılarının etkisiyle büyüyen bir iklim tipidir
Takvim sıradan sıcaklık 20°C ’nin altındadır
Sıcaklık farkları keskin değildir
Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer
Her mevsim yağışlıdır Güz ve kış yağışları daha belirgindir
Kar yağışı ve don olayı ender görülür
Kış aylarında cephesel, yaz aylarında keza cephesel keza de yükselim yağışları görülür
UYARI : Okyanus ikliminin belirmesinde esas faktör batı rüzgarları ve sıcak su akıntılarıdır

Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Doğal Bitkiler

Yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan karma ormanlardır
Yer yer çayırlar görülür
Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Görüldüğü Yerler
Kuzey Amerika ’nın batı ve güneydoğu kıyılarında,
Güney Amerika ’nın güneybatı kıyılarında,
Batı Avrupa ’nın Atlas Okyanusu kıyılarında,
Yeni Zellanda ’da,
Afrika ’nın güneyinde,
Avustralya ’nın doğusunda,
Tasmanya ’da görülür

Ilıman Kuşak Karasal İklim

Ilıman Kuşak Karasal İklimin Özellikleri

Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer
Günlük ve mevsimlik sıcaklık farkları belirgindir
En yağışlı mevsim ilkbahardır
Don olayı sık görülür
Sıcak çöllerin kenarlarında görülen karasal iklimde yaz mevsimi kısa sürer
UYARI : Ilıman karasal iklimde kış aylarındaki yağış azlığı, termik yüksek basıncın etkin olmasına bağlıdır Yazın görülen yağışlar ise konveksiyoneldir

Ilıman Kuşak Karasal İklimin Doğal Tümör

İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile sararan kısa boylu otlardır Bunlara step ya da bozkır denir Steplere Kuzey Amerika ’da preri, Güney Amerika ’da pampa adı verilir Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlar görülür

Ilıman Kuşak Karasal İkliminin Görüldüğü Yerler

Kuzey ve Güney Amerika ’nın iç kısımlarında,
Anadolu ’nun iç kısımlarında,
Irak ’ta,
İran ’da,
Türkistan ’da,
Afrika ’nın iç kısımlarında,
Avustralya ’nın iç kısımlarında görülür

Soğuk Kuşak İklimleri

60° – 90° enlemleri arasında görülür
Sıcaklık yıl her tarafında düşüktür
İklimin elverişsiz olması tarımı sınırlandırmaktadır

Soğuk Kuşak Karasal İklim

Soğuk Kuşak Karasal İklimin Özellikleri

Bu iklim iki daha alçak bölüme ayrılır
Yazı ve Kışı Soğuk Karasal İklim
Yıllık sıcaklık farkları belirgindir
Yazlar soğuk, yer yer serin ve kısa, kışlar ise fazla soğuk, uzun ve karlı geçer Kar uzun zaman toprakta kalır
En yağışlı mevsim yazdır ve konveksiyonel yağış görülür
Sıcaklık ortalamalarının Ekvator ’a doğru gidildikçe artmasına yan olarak bu iklim tipi değişir ve yazları sıcak karasal iklime geçilir
Yazları Sıcak Karasal İklim
Kış sıcakları 10°C ’nin altına inmez
Yaz sıcaklıkları 20°C nin üzerine çıkar
Yağış miktarı fazladır İlkbahar ve yaz yağışları daha belirgindir

Soğuk Kuşak Karasal İklimin Doğal Ur

İğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır Bu bitki örtüsüne tayga adı verilir
Yer yer çayırlar görülür
Soğuk Kuşak Karasal İklimin Görüldüğü Yerler

Soğuk kuşağın yazları sıcak karasal iklimi,
ABD ’nin kuzeydoğusunda,
Kanada ’da,
Kuzey Çin ’de,
Mançurya ’da,
Rusya ’da,
Orta Sibirya ’da görülür

Soğuk kuşağın yazları da soğuk karasal iklimi,

Asya, Avrupa ve Amerika kıtalarının kuzeyinde, tundra ikliminin aşağıda bir kuşak halinde görülür

Tundra İklimi

Tundra İkliminin Özellikleri

Yazlar fazla kısa ve serin geçer Yaz sıcaklığı 10°C ’nin üstüne çıkmaz
Takvim yağış miktarı 250 mm civarındadır
Kışlar çok soğuk ve uzun geçer
Toprak kış aylarında donmuş haldedir
Yaz aylarında toprağın üstteki kısımlarında çözülmeler görülür ve bataklıklar oluşur

Tundra İkliminin Doğal Tümör

Düşük sıcaklığa ve kuraklığa ahenk sağlamış olan kısa boylu çalılar, otlar ve yosunlardır
Bu bitki örtüsüne tundra adı verilir

Tundra İkliminin Görüldüğü Yerler

60°70° enlemleri arasında,
Asya ’da,
Avrupa ’da,
Kanada ’nın kuzey kısımlarında,
Güney Amerika ’nın güney kısımlarında görülür

Kutup İklimi

Kutup İkliminin Özellikleri

Sıcaklık sene boyunca 0°C ’nin altındadır
Sıcaklığın düşük olması buharlaşmayı engellediği için yağış az ve kar biçimindedir
Kesintisiz donmuş halde olan toprak kar ve buz ile kaplıdır

Yelken Direği İkliminin Doğal Ot Gibi Yaşama

Toprak , aralıksız kar ve buz örtüsü ile astarlı olduğu için bitki örtüsünden söz edilemez

Uç İkliminin Görüldüğü Yerler

Kutuplar çevresinde,
Grönland ’da,
Antartika ’da görülür *