Dünya ve Evrendeki HASSAS Ayarlar

A GALAKSİGÜNEŞDÜNYAAY SİSTEMİNDEKİ YAŞAMI DESTEKLEYEN BAZI HASSAS AYARLARIN LİSTESİ 161

1 galaksi büyüklüğü
eğer daha büyük olsaydı: gaz akması ve yıldızlar, güneşin yörüngesini bozardı ve çok fazla galaktik püskürmeyi ateşlerdi

eğer daha küçük olsaydı: yeterli bir zaman diliminde, yıldız oluşumunu sağlamaya yeterli olmayacak miktarda gaz galaksimize akardı

2 galaksi tipi

eğer daha eliptik olsaydı: yaşam kimyası için yeterli ağır elementlerin oluşmasından önce, yıldız oluşumları dururdu

eğer daha düzensiz olsaydı: ışınıma maruz kalma çok şiddetli olacak ve yaşam kimyası için gerekli ağır elementler bulunmayacaktı

3 galaksinin yeri

eğer zengin bir galaksi kümesine daha yakın olsaydı: galaksinin çekim gücü bozulacaktı

eğer büyük bir galaksiyegalaksilere daha yakın olsaydı: galaksinin çekim gücü bozulacaktı

4 süpernova püskürmeleri

eğer daha yakın olsaydı: ışınım gezegendeki yaşamı yok ederdi

eğer daha uzak olsaydı: kayalık gezegenlerin oluşması için yeterince ağır element külü olmazdı

eğer daha sık olsaydı: ışınım gezegendeki yaşamı yok ederdi

eğer daha seyrek olsaydı: kayalık gezegenlerin oluşması için yeterince ağır element külü olmazdı

eğer daha geç olsaydı: ışınım gezegendeki yaşamı yok ederdi

eğer daha erken olsaydı: kayalık gezegenlerin oluşması için yeterince ağır element külü olmazdı

5 beyaz cüce ikilileri

eğer daha az olsaydı: yaşam kimyasının işlemesi için yeterince flor üretilemezdi

eğer daha çok olsaydı: yıldız yoğunluğundan gezegen yörüngeleri bozulurdu; gezegendeki yaşam yok olurdu

eğer daha erken olsaydı: etkin flor üretimi için yeterince ağır element yapılmazdı

eğer daha geç olsaydı: protogezegendeki birleşimde flor daha geç yapılırdı

6 galaksi merkezinden ana yıldız uzaklığı

eğer daha uzak olsaydı: kayalık gezegenlerin oluşması için yeterli miktarda ağır element olmazdı

eğer daha yakın olsaydı: galaktik ışınım çok büyük olurdu; yıldız yoğunluğu, gezegenlerin yörüngesini bozardı

7 ana yıldızın doğum tarihi

eğer daha yakın bir zamanda olsaydı: yıldız hala kararlı yanma fazına geçememiş olurdu; yıldız sistemi çok fazla ağır element içerirdi

eğer daha eski bir zamanda olsaydı: yıldız sistemi yeterince ağır element içermezdi

8 ana yıldızın kütlesi

eğer daha büyük olsaydı: yıldızın parlaklığı çok çabuk değişirdi; yıldız çok çabuk yanardı

eğer daha küçük olsaydı: yaşam için gezegen uzaklıkları kapsamı çok dar olurdu; gel git kuvvetleri, gezegenin dönme süresini bozardı; morötesi ışınımı, bitkilerin oksijen ve şeker yapması için yetersiz kalırdı

9 H+ üretimi

eğer daha küçük olsaydı: gezegenin oluşması için gerekli basit moleküller ve yaşam kimyası oluşamazdı

eğer daha büyük olsaydı: gezegenler yaşam için yanlış zaman ve yerde oluşurdu

10 yüzey çekimi

eğer daha güçlü olsaydı: gezegenin atmosferi çok fazla amonyak ve metan tutardı

eğer daha zayıf olsaydı: gezegenin atmosferi çok fazla su kaybederdi

11 ana yıldıza uzaklık

eğer daha uzak olsaydı: kararlı bir su döngüsü için gezegen çok soğuk olurdu

eğer daha yakın olsaydı: kararlı bir su döngüsü için gezegen çok sıcak olurdu

12 yörüngenin eğimliliği

eğer daha büyük olsaydı: gezegendeki sıcaklık farkları çok büyük olurdu

13 yörüngenin dışmerkezliliği

eğer daha büyük olsaydı: mevsimsel sıcaklık farkları çok büyük olurdu

14 dönme süreci

eğer daha uzun olsaydı: günlük sıcaklık değişimleri çok büyük olurdu

eğer daha kısa olsaydı: yaşam için gerekli yüzey sıcaklığı kapsamı sağlanamazdı

15 gezegenin yaşı

eğer daha genç olsaydı: gezegen çok çabuk dönerdi

eğer daha yaşlı olsaydı: gezegen çok yavaş dönerdi

16 manyetik alan

eğer daha güçlü olsaydı: elektromanyetik fırtınalar çok şiddetli olurdu

eğer daha zayıf olsaydı: ozon tabakası, yıldız ve güneş ışınımından yeterince korunamazdı

17 yerkabuğu kalınlığı

eğer daha kalın olsaydı: atmosferden yerkabuğuna çok fazla oksijen transfer edilirdi

eğer daha ince olsaydı: volkanik ve tektonik aktivite çok büyük olurdu

18 yansıtılan ışığın yüzeye çarpan toplam ışığa oranı

eğer daha büyük olsaydı: buzullaşma etkisi artardı

eğer daha küçük olsaydı: sera etkisi artardı

19 göktaşı ve kuyrukluyıldız çarpışma oranı

eğer daha büyük olsaydı: birçok tür var olmazdı

eğer daha küçük olsaydı: yerkabuğu yaşam için gerekli olan maddelerden yoksun kalırdı

20 dünyanın ilk haliyle çarpışan kitlenin zamanlaması
eğer daha erken olsaydı: dünyanın atmosferi çok kalın olurdu; ay çok küçük olurdu

eğer daha geç olsaydı: gelişmiş yaşam çağı için güneş çok parlak olurdu

21 atmosferdeki nitrojen oksijen oranı

eğer daha büyük olsaydı: gelişmiş yaşam fonksiyonları çok çabuk ilerlerdi

eğer daha küçük olsaydı: gelişmiş yaşam fonksiyonları çok yavaş ilerlerdi

22 atmosferdeki karbondioksit düzeyi

eğer daha büyük olsaydı: sera etkisi artardı

eğer daha küçük olsaydı: bitkiler etkili şekilde fotosentez yapamazdı

23 atmosferdeki su buharı düzeyi

eğer daha büyük olsaydı: sera etkisi artardı

eğer daha küçük olsaydı: karadaki yaşam için yeterli miktarda yağmur yağmazdı

24 atmosferdeki ozon düzeyi

eğer daha büyük olsaydı: yüzey sıcaklıkları çok düşük olurdu

eğer daha küçük olsaydı: yüzey sıcaklıkları çok yüksek olurdu; yüzeyde çok fazla morötesi ışınım olurdu

25 atmosferdeki oksijen miktarı

eğer daha büyük olsaydı: bitkiler ve hidrokarbonlar kolayca yanardı

eğer daha küçük olsaydı: gelişmiş hayvanlar, çok az soluyabilirdi

26 sismik aktivite

eğer daha büyük olsaydı: bir çok yaşam biçimi yok olurdu

eğer daha küçük olsaydı: nehirlerin sürüklediği, okyanus tabanındaki zengin besinler, tektonik hareketlerle tekrar karalara geri dönüştürülemezdi; karbonatlardan yeterince karbondioksit bırakılamazdı

27 volkanik aktivite

eğer daha düşük olsaydı: atmosfere dönen su buharı ve karbondioksit miktarı yetersiz kalırdı; yaşam için gerekli toprak mineralizasyonu çok düşük kalırdı

eğer daha yüksek olsaydı: en azından gelişmiş yaşam tahrip olurdu

28 buzul çağlarının sıklığı ve kapsamı

eğer daha küçük olsaydı: çeşitli ve gelişmiş yaşam formları için yeterli verimlilikte, genişlikte ve iyi sulanan vadiler oluşamazdı; çeşitli ve gelişmiş yaşam formları için yeterli mineral konsantrasyon olmazdı

eğer daha büyük olsaydı: gezegen kaçınılmaz olarak tamamen donardı

29 toprak mineralizasyonu

eğer besin açısından daha fakir olsaydı: yaşam biçimlerinin çeşitliliği ve karmaşıklığı sınırlanırdı

eğer besin açısından daha zengin olsaydı: yaşam biçimlerinin çeşitliliği ve karmaşıklığı sınırlanırdı

30 Jüpiter’in uzaklığı

eğer daha büyük olsaydı: dünyaya çok sayıda göktaşı ve kuyrukluyıldız çarpardı

eğer daha küçük olsaydı: dünyanın yörüngesi kararsız hale gelirdi

31 Jüpiter’in kütlesi

eğer daha büyük olsaydı: dünyanın yörüngesi kararsız hale gelirdi

eğer daha küçük olsaydı: dünyaya çok sayıda göktaşı ve kuyrukluyıldız çarpardı

32 atmosfer basıncı

eğer daha küçük olsaydı: sıvı haldeki su çok çabuk buharlaşır, nadiren yoğunlaşırdı

eğer daha büyük olsaydı: sıvı haldeki su, karadaki yaşam için gerekli olduğu gibi kolayca buharlaşmaz; yeryüzüne yeterince güneş ışığı gelemez; yeryüzüne yetersiz miktarda morötesi ışınım gelirdi

33 atmosfer şeffaflığı

eğer daha küçük olsaydı: güneş ışınımının yetersiz kapsamdaki dalga boyları gezegen yüzeyine ulaşırdı

eğer daha büyük olsaydı: güneş ışınımının çok geniş kapsamdaki dalga boyları gezegen yüzeyine ulaşırdı

34 atmosferdeki klor miktarı

eğer daha küçük olsaydı: erozyon oranları, nehirlerin, göllerin, toprağın asitlilik oranları ve bazı metabolik oranlar, çoğu yaşam formu için yetersiz kalırdı

eğer daha büyük olsaydı: erozyon oranları, nehirlerin, göllerin, toprağın asitlilik oranları ve bazı metabolik oranlar, çoğu yaşam formu için yükselirdi

35 okyanuslardaki ve topraktaki demir miktarı

eğer daha küçük olsaydı: gelişmiş yaşamı destekleyecek, yaşam çeşitliliği ve miktarı çok sınırlanır; eğer çok küçükse hiçbir yaşam mümkün olamazdı

eğer daha büyük olsaydı: en azından gelişmiş yaşamda demir zehirlenmesi kaçınılmaz olurdu

36 troposfer ozon miktarı

eğer daha küçük olsaydı: biyokimyasal dumanlar yeterince temizlenemezdi

eğer daha büyük olsaydı: gelişmiş hayvanlarda soluma zorluğu görülür, ürün hasatları düşer ve ozona duyarlı türlerin yok olmasıyla sonuçlanırdı

37 stratosfer ozon miktarı

eğer daha küçük olsaydı: gezegenin yüzeyine, cilt kanserlerine ve bitki yetişme miktarında azalmaya yol açacak çok miktarda morötesi ışınım gelirdi

eğer daha büyük olsaydı: gezegenin yüzeyine çok az morötesi ışınım ulaşabilir, bitki yetişme miktarında azalmaya yol açar ve hayvanlar için yetersiz vitamin üretimi görülürdü

38 mezosfer ozon miktarı

eğer daha küçük olsaydı: mezosfer gazlarının sirkülasyonu ve kimyası bozulur, atmosferin alt tabakalarındaki yaşam için gerekli gazların izafi bolluğu da tahrip olurdu

eğer daha büyük olsaydı: mezosfer gazlarının sirkülasyonu ve kimyası bozulur, atmosferin alt tabakalarındaki yaşam için gerekli gazların izafi bolluğu da tahrip olurdu

39 orman ve çalı yangınlarının miktarı ve kapsamı

eğer daha küçük olsaydı: toprakta yetişmeyi engelleyici maddeler birikir; toprağın nitratlaşması yetersiz olur; toprağın yeterli miktarda su geçirmesi ve bazı zararlıların absorbe edilmesi için gerekli odunkömürü üretimi yetersiz olurdu

eğer daha büyük olsaydı: çok fazla bitki ve yaşam biçimi yok olurdu

40 toprak kükürtünün miktarı

eğer daha küçük olsaydı: bitkiler bazı proteinlerden yoksun kalır ve ölürlerdi

eğer daha büyük olsaydı: bitkiler kükürt toksinlerinden zehirlenip ölürler; suyun ve toprağın asitliliği yaşam için çok fazla olurdu; nitrojen döngüleri bozulurdu

B EVRENDEKİ DİĞER HASSAS AYARLARIN LİSTESİ 162

1 güçlü nükleer kuvvet sabiti

eğer daha büyük olsaydı: hidrojen olmazdı; yaşam için önemli olan çekirdek istikrarsız olurdu

eğer daha küçük olsaydı: hidrojenden başka element olmazdı

2 zayıf nükleer kuvvet sabiti

eğer daha büyük olsaydı: Big Bang’de çok fazla hidrojen helyuma çevrilirdi, bundan dolayı yıldızların yanmasıyla, çok fazla ağır element malzemesi ortaya çıkardı; yıldızlardan ağır elementler yayılmazdı

eğer daha küçük olsaydı: Big Bang’de çok az hidrojen helyuma çevrilirdi, bundan dolayı yıldızların yanmasıyla, çok az ağır element malzemesi ortaya çıkardı; yıldızlardan ağır elementler yayılmazdı

3 çekim kuvveti sabiti

eğer daha büyük olsaydı: yıldızlar çok sıcak olur, yıldızlar çok çabuk ve düzensizce yanarlardı

eğer daha küçük olsaydı: yıldızlar nükleer füzyon ateşleyemeyecek kadar soğuk kalırlardı, bundan dolayı ağır element üretimi olmazdı

4 elektromanyetik kuvvet sabiti

eğer daha büyük olsaydı: yetersiz kimyasal bağlar olurdu; boron elementinden daha büyük olan elementler bölünme için çok istikrarsız olurlardı

eğer daha küçük olsaydı: yetersiz kimyasal bağlar olurdu; karbon veya oksijen yetersiz miktarlarda olurdu

5 elektromanyetik kuvvet sabitinin çekim kuvveti sabitine oranı

eğer daha büyük olsaydı: 1,4 güneş kütlesinden daha küçük yıldızlar olmazdı, bundan dolayı yıldızların ömrü kısa olur ve parlaklıkları düzensiz olurdu

eğer daha küçük olsaydı: 0,8 güneş kütlesinden daha büyük yıldızlar olmazdı, bundan dolayı ağır element üretimi olmazdı

6 elektron kütlesinin proton kütlesine oranı

eğer daha büyük olsaydı: yetersiz kimyasal bağlar olurdu

eğer daha küçük olsaydı: yetersiz kimyasal bağlar olurdu

7 proton sayısının elektron sayısına oranı

eğer daha büyük olsaydı: elektromanyetizma, çekim gücüne hakim olur, galaksi yıldız ve gezegen oluşumlarını engellerdi

eğer daha küçük olsaydı: elektromanyetizma, çekim gücüne hakim olur, galaksi yıldız ve gezegen oluşumlarını engellerdi

8 evrenin genleşme oranı

eğer daha büyük olsaydı: galaksi oluşumu olmazdı

eğer daha küçük olsaydı: yıldız oluşumlarından önce evren çökerdi

9 evrenin dağınımentropi seviyesi

eğer daha küçük olsaydı: galaksi oluşumları olmazdı

eğer daha büyük olsaydı: galaksiler içerisinde yıldız yoğunlaşmaları olmazdı

10 evrenin ağır tanecik – baryon ve nükleon yoğunluğu

eğer daha büyük olsaydı: Big Bang’de çok fazla döteryum açığa çıkar, bundan dolayı yıldızlar çok çabuk yanardı

eğer daha küçük olsaydı: Big Bang’de ortaya çıkan helyum yetersiz kalır, bundan dolayı çok az ağır element oluşurdu

11 ışık hızı

eğer daha hızlı olsaydı: yıldızlar çok parlak olurdu

eğer daha yavaş olsaydı: yıldızlar yeterince parlak olmazdı

12 evrenin yaşı

eğer daha yaşlı olsaydı: kararlı bir yanma halinde güneş tipli yıldızlar, galaksilerin doğru yerlerinde olmazdı

eğer daha genç olsaydı: kararlı bir yanma halinde güneş tipli yıldızlar oluşmazdı

13 galaksiler arasındaki ortalama uzaklık

eğer daha büyük olsaydı: yeterli bir zaman diliminde, yıldız oluşumunu sağlamaya yeterli olmayacak miktarda gaz galaksimize akardı

eğer daha küçük olsaydı: güneşin yörüngesi kökten alt üst olurdu

14 protonun azalma oranı

eğer daha büyük olsaydı: ışınımın serbest kalmasından yaşam yok olurdu

eğer daha küçük olsaydı: evrende yaşam için gerekli maddeler yetersiz kalırdı

15 12 karbon (12C)’ dan 16 oksijen (16O)’ e enerji düzeyi oranı

eğer daha büyük olsaydı: yetersiz oksijen olurdu

eğer daha küçük olsaydı: yetersiz karbon olurdu

16 4 helyum (4He) enerji düzeyi

eğer daha büyük olsaydı: yetersiz karbon ve oksijen olurdu

eğer daha küçük olsaydı: yetersiz karbon ve oksijen olurdu

17 nötronun protona göre kütle fazlası

eğer daha büyük olsaydı: nötron azalımı, yaşam için gerekli olan ağır elementlerin oluşması için çok az nötron bırakacaktı

eğer daha küçük olsaydı: nötron azalımı, yaşam için gerekli olan ağır elementlerin oluşması için çok az nötron bırakacaktı

18 nükleonların antinükleonlara göre fazlası

eğer daha büyük olsaydı: gezegenlerin oluşumu için çok fazla ışınım olurdu

eğer daha küçük olsaydı: galaksilerin ve yıldızların oluşması için gerekli yeterince madde olmazdı

19 su molekülünün polaritesi

eğer daha büyük olsaydı: füzyon ısısı ve buharlaşma, yaşamın varlığı için çok büyük olurdu

eğer daha küçük olsaydı: füzyon ısısı ve buharlaşma, yaşamın varlığı için çok küçük olurdu; yaşam kimyasının işlemesi için gerekli olan su kalitesiz olurdu; buz yüzmezdi, kaçarak donardı

20 süpernova püskürmeleri

eğer daha yakın olsaydı: ışınım gezegendeki yaşamı yok ederdi

eğer daha uzak olsaydı: kayalık gezegenlerin oluşması için yeterince ağır element külü olmazdı

eğer daha sık olsaydı: ışınım gezegendeki yaşamı yok ederdi

eğer daha seyrek olsaydı: kayalık gezegenlerin oluşması için yeterince ağır element külü olmazdı

eğer daha geç olsaydı: ışınım gezegendeki yaşamı yok ederdi

eğer daha erken olsaydı: kayalık gezegenlerin oluşması için yeterince ağır element külü olmazdı

21 egzotik maddenin sıradan maddeye oranı

eğer daha küçük olsaydı: galaksiler oluşmazdı

eğer daha büyük olsaydı: güneş tipi yıldızlar oluşmadan evren çökerdi

22 galaksi kümeleri

eğer daha yoğun olsaydı: galaksi çarpışmaları ve birleşmeleri, yıldız ve gezegen yörüngelerini bozardı; çok fazla ışınım olurdu

eğer daha gevşek olsaydı: yeterli bir zaman diliminde, yıldız oluşumunu sağlamaya yeterli olmayacak miktarda gaz galaksilere akardı

23 erken evrende etkili olan ölçüler

eğer daha küçük olsaydı: kuantum mekaniği, çekim gücü ve izafiyet birlikte var olmazdı ve yaşam mümkün olmazdı

eğer daha büyük olsaydı: kuantum mekaniği, çekim gücü ve izafiyet birlikte var olmazdı ve yaşam mümkün olmazdı

24 şimdiki uzayda etkili olan ölçüler

eğer daha küçük olsaydı: elektron, gezegen ve yıldız yörüngeleri kararsız olurdu

eğer daha büyük olsaydı: elektron, gezegen ve yıldız yörüngeleri kararsız olurdu

25 neutrino kütlesi

eğer daha küçük olsaydı: galaksi kümeleri, galaksiler ve yıldızlar oluşmazdı

eğer daha büyük olsaydı: galaksi kümeleri ve galaksiler çok yoğun olurdu

26 Big Bang dalgacıkları

eğer daha küçük olsaydı: galaksiler oluşmazdı; evren çok çabuk genişlerdi

eğer daha büyük olsaydı: galaksi kümeleri ve galaksiler çok yoğun olurdu; kara delikler hüküm sürer; evren çok çabuk çökerdi

27 toplam kütle yoğunluğu

eğer daha küçük olsaydı: güneş tipi yıldızlar oluşmadan evren çok çabuk genişlerdi

eğer daha büyük olsaydı: kararsız yörüngelere ve çok fazla ışınıma yol açacak şekilde evren çok yavaş genişlerdi

28 uzay enerji yoğunluğu

eğer daha küçük olsaydı: kararsız yörüngelere ve çok fazla ışınıma yol açacak şekilde evren çok yavaş genişlerdi

eğer daha büyük olsaydı: güneş tipi yıldızlar oluşmadan evren çok çabuk genişlerdi

29 izafi genişleme faktörünün boyu

eğer daha küçük olsaydı: yaşam için önemli kimyasal fonksiyonlar tam anlamıyla gerçekleşemezdi

eğer daha büyük olsaydı: yaşam için önemli kimyasal fonksiyonlar tam anlamıyla gerçekleşemezdi

30 Heisenberg Belirsizlik Prensibi’ndeki belirsizliğin büyüklüğü

eğer daha küçük olsaydı: vücut hücrelerine oksijen taşınması çok yavaş olurdu; yaşam için önemli elementler kararsızlaşırdı; yaşam için önemli kimyasal fonksiyonlar tam anlamıyla gerçekleşemezdi

eğer daha büyük olsaydı: yaşam için önemli elementler kararsızlaşırdı; yaşam için önemli kimyasal fonksiyonlar tam anlamıyla gerçekleşemezdi