Dünyada Bir İlk: 'Mikrokürecik Aşısı'nda İnsan Deneyleri Yaz Başında Başlayacak

Dünya'da birinci ve tek olan ASC mikrokürecik teknolojisiyle oda sıcaklığında 30 gün dayanabilen aşı modeli tasarlayan ve patentini alan Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Lideri Prof. Dr. Nesrin Özören, geliştirdikleri yerli Covid-19 aşısıyla ilgili değerli bilgiler verdi. Prof. Dr. Özören, “İlk set hayvan deneylerini tamamlandık. Aşının uygulanış formuna karar vermek için birkaç deneyimiz daha kaldı. Klasik aşılardaki üzere kas içi enjeksiyon ile deri altı uygulamasını denedik. Asıl gayemiz burun ya da ağız yoluyla verilebilecek bir aşı. Bunun hayvan deneylerini de tamamladıktan sonra yaz başı üzere Faz 1 çalışmalarına geçmeyi planlıyoruz” dedi.




Yaklaşık 10 yıllık çalışma sonucu dünyada birinci kez Boğaziçi Üniversitesi’nde geliştirilen ve dört kıtada da patentlenen ASC mikrokürecik aşı taşıma teknolojisi, birinci sınavını Covid-19 aşısıyla verecek.

10 aydır üzerinde çalışıyorlar



Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Lideri Prof. Dr. Nesrin Özören ve takımının TÜBİTAK ve Sanayi Bakanlığı’nın takviyesiyle 10 aydır gece gündüz üzerinde çalıştıkları yerli Covid-19 aşısında, bu teknoloji kullanılacak.

ASC protein mikroküreciklerine dayalı platform aşı teknolojisinde, koronavirüs yüzey proteini taşıyan ASC zerrecikleri aşıyla bedene verilecek ve akyuvar hücreleri tarafından algılanarak bağışıklık sistemini harekete geçirecek.

'Burun içi uygulamayı da test edeceğiz'



Prof. Dr. Özören, aşının dizaynının bittiğini fakat en güzel aktifliği elde edebilmek için değişik veriliş halleri üzerinde çalıştıklarını söyleyerek çalışmalardaki son gelişmeleri anlattı.

Üzerinde çalıştıkları aşının Covid-19’la çabada çığır açacağına inandığını belirten Prof. Dr. Özören, “Yeni teknoloji ile yaptığımız aşının dizaynını tamamladık, mikrokürecik üretiyoruz. Corona’nın taç proteininin bir kesimini bu zerreciklere yüklüyoruz ve saflaştırma deneylerini yaptık. Buradan aldığımız olumlu sonuçların akabinde da iki çeşit fare deneyi yaptık. Birinde karın içi, birinde de kas içi enjeksiyon denedik. Kas içi enjeksiyon, var olan aşılara emsal bir uygulama. Kıyaslamak açısından yaptık. Karın içi enjeksiyonda daha yeterli sonuçları elde ettik. Olağan ki bunlar, var olan uygulama çeşitleri daima. Kas içi ya da subkutan dediğimiz deri altı (karın içi) uygulamalar. Lakin mikrokürecik protein platformu olduğu için aşının uygulama yelpazesi daha geniş. Mukozal immüniteyi tetikleyecek burun için sprey ya da Polio (çocuk felci) aşısı üzere ağızdan damla teknolojisini de kullanmak ve geliştirmek istiyoruz. Bunun için de her set hayvan deneyini farklı planlamamız gerekiyor. Yani kas içi yaptığınız uygulamayla burun içi spreyi tıpkı deneyde bakamıyorsunuz. Biz artık, burun içi uygulama ya da ağızdan uygulamayı da test edeceğiz hayvanlarda. Bunların hangisinde en güzel sonucu alırsak başka kademelere geçeceğiz” dedi.

'Her şeyden tam emin olduktan sonra beşerler üzerinde denenecek'



Hayvan deneylerinde aşının uygulanma haline karar verdikten sonra virüs nötralizan testleri ve ACE 2 transgenik fareleri canlı virüse maruz bırakılarak yapılan “challenge” testlerine geçileceğini ve buradan elde edilen sonuçlara nazaran Faz 1 insan deneylerinin tasarlanacağını belirten Prof. Dr. Özören, “Hayvan deneylerinde her şeyden tam emin olduktan sonra beşerler üzerinde denenecek olan Faz çalışma belgesi hazırlayacağız TİTCK'ya (Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurulu). Bunun öncü çalışmalarını yapıyoruz hala. Fakat uygun gidiyor çalışmalar. TİTCK’nın istediği ve yayınladığı kılavuzdaki deneyleri tamamlamak için elimizden geleni yapıyoruz. Daha sonra da aşı uygulama yoluna karar verdiğimizde bu protokolü Faz 1 evrakına işleyeceğiz. Akabinde da insan deneylerinin yapılacağı Faz 1 merkezi ile yani doktorlar ve farmakologlarla birlikte ortak bir çalışma protokolümüz olacak” biçiminde konuştu.

'Numune aşılar GMP sertifikalı bir merkezde üretilecek'



İnsan deneylerinde kullanılacak aşıların üretimi için de “GMP sertifikalı” aşı üretim tesisi olan merkezlerle işbirliğine gireceklerini vurgulayan Prof. Dr. Özören, "Değişik paydaşlarla, zincir bir tepkisi kurmaya çalışıyoruz bu aşı için. Boğaziçi'nde yapılacak daha iki üç aylık deney süreçlerimiz var. Faz çalışması evrakının hazırlanması ve birinci aşıların üretimi sonrası stabilite ve toksisitesi testlerinin akabinde her şey yolunda giderse beşerde da birinci uygulamaları yaz başı üzere yapmayı düşünüyoruz” dedi.

'Aşıyı mutasyonlara nazaran kolay kolay adapte edebiliriz'



Salgının birinci yılı geride kalırken, dünyada görülen ve Türkiye’de de süratle yayılan yeni mutasyonların, aşıların aktifliğini düşüreceği istikametindeki kaygılara de değinen Prof. Dr. Özören, kendi geliştirdikleri aşının mutasyonlara da adapte edilebileceğini söyleyerek kelamlarını şöyle noktaladı: