Dunyada Gorulen Farklı İklim Tipleri

Dunyada Gorulen Farklı İklim Tipleri Nelerdir
Dunyada Uzerinde Gorulen Farklı İklim Tipleri

Dunyanın hemen her bolgesinin kendine ozgu bir iklimi bulunmaktadır Ancak, benzer iklim kuşaklarına sahip alanlar buyuk iklim kuşakları oluştururlar
Şimdi, yeryuzundeki buyuk iklimleri, bu iklimlerin ozelliklerini ve bu iklimlere uyum sağlamış bitki ortulerini inceleyelim

SICAK İKLİMLER

1 Ekvatoral İklim: Ekvator cevresinde, 0° – 10° Kuzey ve Guney enlemleri arasında gorulur Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo havzalarının buyuk bir kesiminde, Gine Korfezi kıyılarına yakın bolgelerde, Filipinler, Endonezya ve Malezyanın buyuk bir bolumunde etkili olmaktadır

İklim Ozellikleri

Yıllık ortalama sıcaklık 25°C dolayındadır
Yıllık ve gunluk sıcaklık farkı 2 3°Cyi gecmez
Yıllık yağış miktarı 2000 mm den fazladır
Her mevsim yağışlı olmakla birlikte, ekinoks tarihlerinde yağış maksimum duzeye erişir
Ekvatoral bolgede yukselim (konveksiyonel) yağışlar gorulur
Tabii bitki ortusu oldukca gur ve geniş yapraklı ormanlardır

2 Yazı Yağışlı Tropikal İklim (Savan): 10° – 20° Kuzey ve Guney enlemleri arasında ve 0° – 10° enlemlerinde 1000 mden sonra gorulur Ekvatoral kuşak ile coller arasında bir geciş iklimidir Tropikal iklim, Sudan, Cad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuella, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ulkelerde etkili olmaktadır

İklim Ozellikleri

Yıllık ortalama sıcaklık 20° 23°C dolayındadır
Yıllık sıcaklık farkı 4 – 5°Cdir
Yıllık yağış miktarı 1000 – 1200 mm arasındadır
Guneş ışınlarının dik geldiği yaz ayları yağışlı, kışlar kuraktır
Tabii bitki ortusu yuksek boylu ve gur bitki toplulukları olan savanlardır

3 Muson İklimi: Muson ruzgarlarının etki alanlarında gorulur Muson iklimi, Guney Hindistan, Guney Cin, Guneydoğu Asya, Japonya ve Mancurya gibi bolgelerde etkili olmaktadır Dunyanın en yağışlı yeri olan Cerapunci (Hindistan) bu iklim bolgesinde yer alır Cerapuncinin yıllık ortalama yağış miktarı 10,000 mmdir

İklim Ozellikleri

Yıllık ortalama sıcaklık 15 – 20°C dir
Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır
Yağış miktarı kıyıda ve dağların denize bakan yamaclarında cok yuksektir
Yıllık ortalama yağış 2000 mm dolayındadır
Yağışların % 85′i yaz aylarında duşer
Kış mevsimi kurak gecmektedir
Muson bolgesinde daha cok yamac (orografik) yağışları etkili olur
Tabii bitki ortusu kışın yaprağını doken, yazın yeşillenen Muson ormanlarıdır
Yağışların azaldığı yerlerde ise savanlar gorulur

4 Col İklimi (Sıcak ve Kurak İklim): Donenceler civarında, Asya ve Kuzey Amerikada karaların ic kısımlarında ve Guney Amerikanın guneyinde gorulur Donenceler cevresinde alcalıcı hava hareketleri col oluşumuna neden olmaktadır Karaların ic kısımlarında ise yuksek dağlar nemli hava kutlelerini engellediği icin coller meydana gelmektedir Afrikanın kuzeyinde Buyuk Sahra, Ortadoğuda Necef, Asyada Gobi, Taklamakan, Deşti Kebir, Avustralyada Gobbon ve Gibson, Guney Afrikada Kalahari ve Namib, Guney Amerikada Patagonya, Atacama ve Peru ile ABDnin guneybatısı yeryuzundeki başlıca col alanlarıdır

İklim Ozellikleri

Collerdeki nem yetersizliği, gunluk sıcaklık farkının buyumesine zemin hazırlamıştır
Gunluk sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır
Geceleri sıcaklık 0°C duşebilir
Bu iklim tipini, yağışların yok denecek kadar az olması belirler
Yıllık yağış miktarı 100 mmnin altındadır
Yağışlar daha cok konveksiyonel hareketlerle oluşan kısa sureli sağanak yağmurlar şeklindedir
Tabii bitki ortusu bazı kurakcıl otlar ve kaktus bitkileridir

B ILIMAN İKLİMLER

1 Akdeniz İklimi: Genel olarak, 30° – 40° enlemleri arasında gorulur Akdeniz iklimi en belirgin olarak Akdeniz cevresinde gorulmekle birlikte, Guney Portekiz, Afrikanın guneyinde Kap Bolgesi, Avustralyanın guneybatısı ve guneydoğusu, Orta Şili ve ABDnin Kaliforniya eyaletinde de etkili olmaktadır

İklim Ozellikleri

Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlıdır
Yıllık ortalama sıcaklık 15 – 20°C dir
Kış sıcaklık ortalaması 10°C, yaz sıcaklık ortalaması ise 28°C civarındadır
Yıllık sıcaklık farkı ise 15°C kadardır
Yıllık yağış miktarı 600 1000 mm arasında değişir
En fazla yağış kışın, en az yağış yazın gorulur
Coğunlukla yağmur şeklinde duşen yağışlar, daha cok cephesel kokenlidir
Karakteristik bitki ortusu, kızılcam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya cıkan makilerdir

Makiler, surekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, calımsı bodur bitkilerdir Mersin, defne, kocayemiş, zeytin, supurge calısı, bodur, ardıc gibi bitkiler başlıca maki turleridir Akdeniz ikliminde yağışın az cok yeterli olduğu orta yukseklikteki yamaclarda iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlar (Kızılcam, sarıcam, karacam ormanları gibi) yer alır

2 Okyanusal İklim: Genel olarak, 30° – 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında gorulur Okyanusal iklim, Batı Avrupa, Kuzey Amerikanın kuzeybatısı, Guney Şili, Avustralyanın kuzeydoğusu ve Yeni Zelandada etkili olmaktadır

İklim Ozellikleri

Yazlar fazla sıcak, kışlar da fazla soğuk olmaz
Yıllık sıcaklık ortalaması 15°C dir
Yıllık sıcaklık farkı 10°C yi bulmaktadır
Yıllık yağış ortalaması 1000 mmden fazladır
En fazla yağış sonbaharda gorulur
Tabii bitki ortusu yayvan ve iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlardır
Ormanların tahrip edildiği yerlerde cayırlar bulunur

3 Karasal İklim: Genel olarak, 30° – 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak ic kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında gorulmektedir Karasal iklim, Sibirya, Kanada ve Doğu Avrupada geniş bir yayılış sahasına sahiptir

İklim Ozellikleri

Kışlar cok soğuk gecer ve uzun surer Yazlar ise sıcaktır
Yıllık sıcaklık ortalaması 0 – 10°C arasında değişir
Yıllık sıcaklık farkı 20 – 40°Cdir
Yıllık yağış miktarı 500 600 mm dolayındadır
En fazla yağış yazın, en az yağış kışın duşer Kış yağışları daha cok kar şeklindedir
Kışlar erken başlar, cok uzun surer ve cok sert gecer
Denizden uzaklaştıkca ve kutuplara doğru yaklaştıkca yağış azalır Bu da nemin azalmasına yol actığı icin bu iklim bolgesinde yıllık ve gunluk sıcaklık farkı cok fazladır
Tabii bitki ortusu iğne yapraklı ormanlardır Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) gorulur Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir Taygalar, Dunya ormanlarının % 15′ini oluştururlar

4 Step İklimi (Yarıkurak İklim): Step iklimi, bir geciş iklimi ozelliği gosterir Uc gruba ayrılır;

a Tropikal Step İklimi: Savan ikliminden col iklimine geciş alanlarında gorulur
b Subtropikal Step İklimi: Col ikliminden Akdeniz iklimine geciş alanlarında gorulur
c Orta Kuşak Step İklimi: 30° – 50° onlemlerindeki coller etrafında ve Akdeniz ikliminden karasal iklime geciş alanlarında gorulur

İklim Ozellikleri

Step iklimlerinde yıllık ortalama sıcaklık 10° – 12°Cdir
Sıcaklık farkı ise 15 – 30°Cdir
Yıllık yağış miktarı 300 – 500 mmdir
Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda ve yazın duşmektedir
Tabi bitki ortusu yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan step (bozkır)tir

İnsanlar tarafından ağac kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir Bu tur bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya cıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır

C SOĞUK İKLİMLER

1 Tundra İklimi: Genel olarak, 65° – 80° Kuzey enlemleri arasında gorulur Tundra iklimi, Avrupanın kuzey kıyıları, Kuzey Sibirya, Kuzey Kanada, Gronland Adası kıyıları ve Orta kuşaktaki yuksek dağlarda etkili olmaktadır

İklim Ozellikleri

Sıcaklığın cok duşuktur
Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10°C yi gecmez
Kışın değerler 30°C ile 40°C ye iner
Yıllık sıcaklık farkının 65°C yi bulduğu yerler vardır
Yağışlar ortalama 200 – 250 mm kadardır
En fazla yağış yaz aylarında gorulur
Tabii bitki ortusu calı, yosun ve yazın yeşeren kurakcıl otlardan oluşan tundralardır

2 Kutup İklimi: Karlar ve buzullarla kaplı kutup bolgelerinde gorulur Kutup iklimi, Kuzey Kutbu cevresinde Gronland Adasının ic kısımlarında ve Antarktikada etkilidir

İklim Ozellikleri

Sıcaklık ortalaması butun yıl boyunca 0°Cnin altındadır
Sıcaklık, coğu zaman 40°C ye, hatta daha altına iner
Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır
Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir
Ortalama yağış 200 mm civarındadır
Bu iklim tipinde bitki ortusu yoktur

Alıntıdır
​