Dünyanın Katmanları Nelerdir?

Dünyanın Katmanları nelerdir
Yerkürenin tabakaları
Dünyanın Katmanları nedir
Yerkürenin katmanları

Dünya üstünde yaşadığımız tabaka gibi en ince ayrıntısına kadar katı maddelerden oluşmamıştırDünya;gaz katmanı,su katmanı ,yer kabuğu ve çekirdek elde etmek üzere 5 katmandan oluşur

Dünyanın Katmanları;

1 Gaz katmanı(Atmosfer)

2 Su katmanı(Suküre)

3 Yer kabuğu(Litosfer)

4 Magma katmanı(Pirosfer)

5 Çekirdek katmanı(Barisfer)

Atmosfer Hava Küre

Dünyayı saran gaz tabakasıdır,hava küre namına verilir Atmosferdeki değişik gazlar yer çekiminin etkisiyle farklı alanlara yönlendirilmiş yükseltilerde tutulurYer çekiminin bittiği yerde atmosfer de biterUzay boşluğu başlarAtmosferi yaratıcı gazlar yer çekimi etkisiyle ağırlıklarına göre iç içe küreler biçiminde bulunurlarAğır gazlar (iki oksijen azotiki kobalt) gibi yere yakın alt tabakalarda hafif gazlar ise üstteki tabakalarda yer alır( Yerden 9km yükseltiden sonradan yaşamaya yetecek oksijen bulunmaz1718km daha sonra ise oksijen oranı tamamen azalır ve bu katlarda ateş yakacak kadar bir oksijen kalmaz)

Atmosferin kalınlığı, Dünyanın ekseni etrafında dönmesine alt olarak,kutuplarda eksik ekvatorda daha fazladırOrtalama kalınlığı 10000km kadardır

Atmosferin Görevi

1 İçerdiği oksijen aracılığı ile yaşama ihtimal tanır

2 Özellikleri baştan sona, Dünyanın fazla ısınmasını ve artı soğumasını önler

3 Güneşten gelen kısa dalgalı zararlı ışınları süzerek dünyayı yaşanır ülkü getirir

4 Hava akımları yolu ile güneş bölge yerlerin fazla sıcak,olmayan yerlerin çok soğuk olmasını önlerEğer atmosfer olmasaydı güneş alanı yerlerin iyice parlak ve çok sıcak,gölge yerlerin ise bütün karanlık ve soğuk olması gerekirdi

5 Güneşten gelen enerjinin uzaya dönmesini önleyen bir örtü görevi görürAtmosfer aynı zamanda güneşten gelen ışığın yansıyıp dağılarak gölge yerlerinde aydınlık olmasını sağlar

1 Troposfer

Atmosferin en daha alçak tabakasıdırortalama13km kalınlığındaki troposfer yerden ekvatorda 16km kutuplarda 6km yüksekliktedirtroposferin kalınlığındaki değişme sıcaklıkla ilgilidir(Ekvatorda ısınan hava genleşerek yüksektirKutuplarda ise soğuyan hava ağırlaşarak alçalır)

Atmosferdeki gazların %75'i bu katman dadır

Bütün meteorolojik olaylar burada görülür

Su buharının tamamı buradadır

Atmosfer aşağıdan yukarıya dürüst ısındığından,yükseldikçe sıcaklık 100m de 0,5 santigrat derece düşer

Su buharı troposferin dışına çıkmadığından bütün iklim olayları burada görülür

Yükseldikçe ısı düştüğünden su buharı troposferin dışına çıkmaz

2 Stratosfer

Sıcaklık baştan 50 santigrat derecede sabittir

Yatay hava hareketleri görülür

Su buharı olmadığından bulut oluşmaz

3 Orta Küre

a Ozonosfer:

Oksijen güneş ışıklarının etkisiyle (2oksijen) bünyesine bir molekül oksijen daha alarak (3oksijen) ozonu oluşturur

Güneşten gelen canlılar için zararlı olan kısa dalgalı (mor ötesi,ultravole) ışınları ozon kadar tutulur

b Kemosfer:

Yer yüzünden yükselen gazların bir kısmı lutra vole ışınlarının etkisiyle iyonlarına ayrılırİyonlaşma sonucu ısı arttığından sıcaklık 100santigratderece çıkar

Güneşten gelen zararlı ışınların bir kısmı da burada tutulur

4 İyonosfer

Gaz moleküllerinin lutra vole ışınlarının etkisiyle parçalanarak iyonlarına ayrışması sonucunda açığa meydana çıkan enerji sıcaklığın 200 santigrat derece aşamasında yol açar

Atmosferdeki gazlar bu katmanda iyonlarına ayrılır

İyonosfer in üst katına Egzosferdenir

Egzosfer den sonradan uzay boşluğu başlar

Atmosferi Oluşturan Gazlar:

1 Atmosferde Tekrar Tekrar Yer Alan Miktarı Değişmez Gazlar

Azot % 78

Oksijen % 21

Asal gazlar % 1 (neon,argon,helyum,kripton,hid rojen)

Oksijen suda erime özelliği göstermesi,sularda canlı yaşama yol açar

Soğuk sularda oksijen oranı daha fazladır

Hava ısındıkça erimiş olan oksijen sudan dışında verilirOnun için yaz mevsiminde deniz kıyılarında oksijen oranı azda olsa artar

Havadaki oksijen oranı yazın kışa oranla birazcık daha fazladır

2 Atmosferde Defalarca Yer Alan Miktarı Değişmeyen Gazlar

Ozon

Tozlar

Ozon güneşten gelen zararlı ışınların yere ulaşmasını önler,çok azda olsa vücutta D vitamini oluşumuna ihtimal tanıyan ışınların geçmesine izin verir

Tozlar,havada fazla oldukları süre görüşü ve solunumu güçleştirir

Tozlar,havada yoğunlaştırma çekirdekleri oluşturarak,yağışın oluşumunu sağlar

Tozlar havada artı miktarda bulundukları süre renkli yağmurların oluşmasına niçin olurlar

3 Atmosferde Tekrar Tekrar Yer Alan Miktarı Değişen Gazlar

Co2 su buharıdır:

Atmosferde miktarı yer ve zamana tarafından maksimum değişen gaz su buharıdır

Su buharı oranı kıyılardan içerilere ve alçaklardan yükseklere çıkıldıkça azalır

Sıcaklık arttıkça su buharı oranı artar

Su buharının etkileri:

1 Yağışların oluşmasını sağlar

2 Atmosferin sıcaklık emmesi ve daha aşağı kısımlarının ısınmasını kolaylaştırır

3 Koruyucu bir örtü oluşturarak sıcaklığın uzaya kaçmasını azaltır

4 Su buharı boğazımızın ve derimizin artı kurumasını önler

5 Hava içindeki bakterilerin yaşamasına olasılık sağlar

Su Küre (Hidrosfer)

Okyanuslar ve denizler:Okyanuslar kıtaları birbirinden ayıran koskocoman su kütleleridirDenizler ise okyanusların kıta içlerine dürüst uzanan kollarıdırOkyanus ve denizleri birbirinden ayıran en kayda değer etmenler şunlardır:

Derinlik

Kapladıkları bölge

Tuzluluk

Akıntı sistemleri

Sıcaklık

Karaların bedensel özelliklerinde etkilenme

Her adanın emin bir kıtanın malı ve parçası sayılması gibi,her denizde belirlenmiş bir okyanusun parçasıdırBu nedenle denizleri,okyanusla meydana getirdiği bağlantıya dayanarak üç kısma ayırırız

A Kenar denizler:Okyanusların derhal yanına,kıtalara sokulmuş körfezler durumundadır Mesela; Umman denizi vb

B Karalar ve kıtalar arasında kalmış denizler:Bu tip denizlere en güzel misal Akdeniz'dirOkyanusla bağlantısı,bir eşik meydana getiren bakımlı bir boğaz iledirAfrika,Avrupa ve Asya kıtaları aralarında kalan Akdeniz geniş anlamda Marmara ,Karadeniz ve zad denizi de içine alır

C Kapalı denizler:Bunlar doğrusu suları tuz olan göllerdirÇünkü okyanusla hiçbir bağlantısı yokturHazar denizi gibi

Deniz sularının fiziki ve kimyasal özelikleri:

Tuzluluk: Bir litre deniz suyunda erimiş halde yer alan madensel tuzların gr olarak ağırlığıdırÖrneğinkyanusların ortalama tuzluğu 35'tir,denildiğinde,1litre okyanus suyunda 35gr dağıtılmış erimiş madde bulunduğu anlaşılabilir

Deniz suyundaki esas kimyasal maddeler şunlardır:

Sodyum klorür: %78,32

Potasyum klorür: %1,69

Magnezyum klorür: %9,44

Magnezyum sülfat: %6,40

Kalsiyum sülfat: %3,94,

Toplam: 99,79

Deniz suyunun tuzluluk oranı sıcaklığa alt olarak değişmektedirSıcaklık buharlaşmaya bu da tuzluluk oranın artmasına yol açarDeniz suyu tuzluluk oranı ortalama %35tirDeniz suyu tuzluluğunu fazla azda olsa denize dökülen akarsular ve yağışlarda etkilerDeniz suyu tuzluluğu azami olan deniz %65 ile Kızıldeniz,en düşük olan denizde %01 ile Baltık denizidir

Yurdumuz da Akdeniz'den,Karadeniz'e doğru gidildikçe enleme yan olarak tuzluluk oranının azaldığı görülürAynı durum gidildikçe de gözlenir

Yer Kabuğu Katmanı

Yer kabuğu,farklı alanlara yönlendirilmiş taş ve kayaların bulunduğu katmandırEn üst kısım toprakla örtülüdürBazı bölümleri ise sularla kaplıdırCanlılar yer kabuğu üzerinde yaşarlar

Mağma Katmanı

Magma katmanı,yer kabuğunun altındaki tabakadırSıcaklığı 2000 santigrat derecedirBu katman,yer kabuğunun ergimiş maddelerle fazla sıkışmış gaz ve buharların bir karışımıdır

Çekirdek Katmanı
Çekirdek katmanı yerkürenin en iç katmanıdırSıcaklık 5000 santigrat derecedirÇok sıcak olduğu halde basıncın etkisiyle buradaki maddeler erimemiştir *