Dunyanın yapısında neler var

Yerkurenin yapısında neler var

Dunya modelinde gozlemlediğimiz gibi dunyamız karalar ve denizlerle kaplıdır Karalar dunya yuzeyinin ¼’u kadardır Sularla kaplı olan alan Dunya yuzeyinin ¾’u kadardırSuların oluşturduğu yuzey karaları oluşturan yuzeyden buyuktur

Yerkure modelinde kuzeyden, guneye doğru inen eksen vardır
Dunya’nın bu eksen etrafında donduğu var sayılmaktadır
Eksenin yerkureyi deldiği duşunulen noktalara kutup noktası denir
Kutup noktalarından eşit uzaklıkta, Dunya’yı cevreleyen daireye ekvator denir

Dunya’mız sadece karalardan oluşmamaktadır Dunya’mızı incelediğimizde beş değişik katmanla karşılaşırız En dıştan en iceri doğru bu katmanların sırasıyla;
Hava kure, Su kure, Taş kure, Ateş kure ve Ağır kuredir

Hava kure(Atmosfer)

Dunyamızı dıştan saran hava tabakasına hava kure veya atmosfer denir Hava kure atmosferi oluşturan gazların karışımıdır Tum canlılar solunum yaparken havayı kullanır Hava kure tum canlılar icin cok onemlidir Hava sadece atmosferde değil, toprakta ve suda da vardır

Su kure:

Su kureyi yeryuzundeki tum sular oluşturur Yer kure uzerinde bulunan okyanuslar, denizler, goller, akarsular, yer altı suları, buzullar su kureyi oluşturur
Canlıların yaşamı icin cok onemli bir maddedir Su, bazı maddeleri icerisinde cozer Orneğin tuz yeryuzunde karalarda karışım olarak bulunur Suyun gectiği yerdeki tuzlar su icerisinde cozunur Bu sular denize karıştığında denizlerin suyunun tuzlu olmasına neden olurlar

Taş kure(Yer Kabuğu)

Uzerinde yaşadığımız yeryuzu kısmıdır Yeryuzu ceşitli taşların oluşturduğu kayalar ve topraklardan oluşmuştur Taş kurenin cukur olan yerleri sularla dolarak gol ve denizleri, yuksek yerleri de dağları oluşturur Duz, geniş ve verimli olan araziler ova, akarsuların gecerken derince yardığı yerler ise vadi adını alır
Dunya’mızın katmanları icerisinde en ince olan katman, taş kuredir Sıcaklığı hava kureden fazla, ateş kure ve cekirdekten azdır

Dunya’mızın hava kure, su kure, taş kureden başka gozle goremediğimiz ve hissedemediğimiz başka katmanları da vardır

Taş kureden sonra Dunya’mızın merkezine doğru olan katmanları ateş kure ve ağır kure (cekirdek) dir

Ateş kure(Magma)

Cekirdeğin cevresinde taş kurenin yani yer kabuğunun hemen altında bulunan kısımdır Sıcaklığı hava, su ve taş kureye gore cok fazladır Kalınlığı oldukca fazla olan bu katmanda ceşitli maddeler erimiş ve akışkan halde bulunur

Ağır kure (Cekirdek)

Dunya’mızın merkezini oluşturur En ağır maddelerin bulunduğu kısımdır Kalınlığı ve sıcaklığı diğer butun katmanlara gore cok fazladır Bu katmanda en cok demir ve nikel gibi maddeler bulunur

Hava

Dunya’mızın etrafını saran gaz katmanıdır Suda, toprakta ve taşlarda hava bulunur
Toprağı, taşı oluşturan minik tanecikler arasındaki boşluklarda hava vardır Toprakta hava olmasaydı bitkiler buyuyemez, toprağın icindeki bocek ve solucanlar yaşayamazdı
Sudaki hava erimiş halde bulunur Suda yaşayan hayvanlar ve bitkiler, bu erimiş havayı solur Zaten suda hava olmasaydı biz suyu icemezdik

Karalar

Canlıların coğu yer kabuğunda yaşar Yer kabuğu, kaya ve taşlardan oluşmuştur Yer kabuğunu oluşturan kaya ve taşlara kayac denir Kayacların coğunun uzeri toprak, kum, buz ve suyla ortuludur Bazı kayacların kalınlığı yer kabuğunun kalınlığı kadardır
Kayalardan kopan parcalara taş, taşların yuvarlak ve duzgun olanlarına cakıl, cakıldan daha kucuk, ince parcalara kum denir Kum, toprağın bir parcasıdır
Kayalar farklı şekil, sertlik, buyukluk ve renktedir Bunu nedeni kayaların yapısındaki minerallerin farklı olmasıdır Kayaların yapı taşı minerallerdir Yani doğada bulunan kristal yapılı maddelere mineral denir Kayaların sertlik ve yumuşaklıkları da minerallere bağlıdır
Yer kabuğunun buyuk coğunluğunu silisyum ve oksijenden meydana gelmiş mineraller oluşturur Bircok aracın yapımında kullanılan demir, demir mineralinden elde edilir Kurşun kalemin icindeki uclar grafit mineralinden; tebeşir, alcı taşından elde edilir Talk mineralinden pudra yapılır Tuz, kaya tuzu minerallerinden elde edilir Boroks mineralinden elde edilen bor, ulkemizde bol miktarda bulunan değerli bir mineraldir
Erzurum’da cıkarılan oltu taşından takı ve sus eşyaları yapılır
Eskişehir’de cıkarılan lule taşından sus eşyaları yapılır

KAYACLARDAKİ MİNERAL

Taş kure karalar, kayaclar ve topraktan oluşmuştur
Cevremize baktığımızda kayacları ve toprağı kullandığımız bircok urun goruruz Orneğin kuyumcudaki bilezik, evimizin camı, porselen tabağımız, celik tenceremiz, elektrik telleri hepsi kayaclardan ve toprağın icerisinde bulunan minerallerden yaralanarak yapılır
Mineraller kayacların yapısında bulunan doğal maddelerdir Mineraller cok ceşitli boyut, bicim ve renklerdedir Bazı minerallere cok kolay ulaşılırken bazılarına ulaşmak icin taş kurenin derinliklerine inilmesi gerekir