Dünya'ya Yaklaşan Astreoidleri Tespit Etmek Neden Zor?

Yerküre, asteroidlerden ve kuyruklu yıldızlardan oluşan bir ateş hattının içerisinde bulunuyor, gelgelelim bunların birçoğu şimdi onlarca kilometre üstümüzdeyken yanıp yok oluyor. Gelgelelim nadiren de olsa bazen bunlardan büyük olanları bu hattı geçmeyi başarıyor.

Geçtiğimiz sene 18 Aralık’ta, Rusya’nın şark yakasında da tam olarak bu gerçekleşti. Bir asteroidin infilak etmesiyle Bering Denizi’nin üstünde devasa bir patlama meydana geldi. Bu patlamada meydana gelen kuvvet, Hiroshima’nın yaklaşık olarak on katıydı.

Hiç kimse görmedi:

Aralık ayındaki patlama, tıpkı Şubat 2013’te Çelyabinsk’te olduğu üzere bir kentin yakınlarında gerçekleşti. Yerkürenin uzak bir bucağında meydana geldiği için üç aydan daha uzun bir müddet boyunca dikkat edilmemişti. Ta ki 50. Ay ve Gezegensel Bilim Konferansı'nda detaylar ortaya çıkana kadar.

Pekala, bu asteroid nereden gelmişti? Bunu her şey gerçekleştikten sonra anlamak hayli güç.

Uzay çöplüğündeki risk:


Güneş Sistemi, gezegenlerin oluşumundan kalan materyaller ile çevrili durumunda. Bunların büyük bir çoğunluğu Dünya’dan epey uzaktaki Asteroid Kuşağı, Edgeworth Kuiper Kuşağı ve Oort Bulutu üzere sabit rezervuarlarda sıkışıp kalmış durumda.

Bu rezervuarlar, gezegenler arası uzaya devamlı olarak objeler sızdırıyorlar, yörüngelere taze çöpler enjekte ediyorlar. İç Güneş Sistemi, asteroid ve kuyruklu yıldızların tozlarından oluşan bir çöplükte yüzüyor.

Çöplüğün büyük bir kısmı epey zararsız, 65 milyon yıl evvel dinozorların yok olmasına sebep olan devasa tesirler oluşturabilenler ise epey nadir.

2013 yılında Çelyabinsk’in üstünde patlayan 10 bin tonluk asteroid, 1.500 insanın yaralanmasına ve yaklaşık 7.000 binanın hasar almasına sebep olmuştu. Baht yapıtı bu kazada kimse hayatını kaybetmemişti.

Bu üslup hadiselerin ne sıklıkla gerçekleştiği şimdi kesin olarak bilinmiyor lakin 1908 yılında Tunguska’da meydana gelen ve 2.000 km2 sahası etkileyen devasa patlamaların her birkaç yüzyılda bir meydana geldiği kestirim ediliyor.

Bu bahiste ne yapılabilir?

Bu türlü bir şey bulunduğunda, bu objenin yörüngesi belirlenmeli ve çarpışmanın muhtemel mı yoksa mümkün mi olduğunu görmek için gelecekteki rotası öngörülmeli. Hasebiyle bu stil objeler ne kadar uzun gözlemlenebilirse o kadar yanlışsız kestirimlerde bulunulabilir.

Gelgelelim 2013’te Çelyabinsk’te ve geçen sene aralık ayında tekrar tekrar gördüğümüz üzere bu hususta şimdi çok çokça ilerleyebilmiş değiliz. Potansiyel olarak tehlikeli nesnelerin kataloğu gün geçtikçe büyüyor gelgelelim bunların büyük bir çoğunluğu belirlenemiyor. Yani her an yeniden bu usul ‘sürprizlerle’ karşılaşabiliriz.

Şayet ki birkaç gün içerisinde gerçekleşecek bir çarpışma tespit edilebilirse, çarpışmanın nerede ve ne hengam gerçekleşeceği konusunda çalışma yapılabilir. Bu türlü bir vukuat da birinci olarak 2008 yılında gökbilimcilerin, küçük bir asteroidi keşfetmesiyle gerçekleşmişti. Asteroid, Sudan’ın kuzeyi üzerinden Dünya’nın atmosferine girmeden 19 saat evvel tespit edilmişti.

Gökyüzünü aramak:

Bir nesnenin oluşturacağı tehdidi ölçmeden evvel bu objenin orada olduğunu bilmek gerekiyor. Fakat asteroidleri bulmak nispeten güç.

Gökyüzünde yapılan araştırmalarda, yıldızların ardında hareket eden yıldız gibisi noktalar aranıyor. Büyük asteroidler daha çok güneş ışığı yansıtıyor ve böylelikle gökyüzünde daha parlak bir nesne beliriyor.

Çelyabinsk ve Bering Denizi’nin üstünde gerçekleşen patlamalardaki asteroidler sırasıyla 20 metre ve 10 metre çapındaydı. Epey ufak olarak sınıflandırılabilecek olan bu objeler ama gezegenimize yaklaştığında belirlenebiliyor. Sonuç olarak bu üslup patlamalar birer istisna olmaktan çok birer kanun gibiler.

Neden asteroidleri saptıramıyoruz?

Kendimizi bu şekil objelerden müdafaanın bir yolu daha var. Hayabusa, Hayabusa 2 ve OSIRIS-REx üzere vazifeler, Dünya’ya yakın olan asteroidlere seyahat edilebileceğini, yüzeylerine inilebileceğini ve etrafında hareket edilebileceğini gösterdi.

Bu noktadan, yollarını saptıracak noktaya gelebilmek epey kestirme sayılır lakin enteresan bir biçimde asteroidleri saptırma fikri, asteroid madenciliği ihtimaliyle epey entegrasyonlu. Yani bir asteroidden bir maden bulup çıkarmak için gereken teknoloji, asteroidin yörüngesini değiştirmek için de gerekiyor.

Şimdi bu noktada olmasak da insanlık tarihinde birinci defa kendi kaderimizi kendimiz denetim etme imkanımız bulunuyor.