Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Dürtüsel davranış literatürde birçok farklı biçimde yer bulmakla birlikte, kavram en kısa tanımlamayla, “düşünmeden hareket etme eğilimi, ani, karşı konulmaz, usdışı bir dilekle hareket etme” (Kırpınar,2013: 166) olarak tabir edilebilir. Dürtüsel davranış temelde, küçük çocuklarda ve dürtülere karşı kâfi savunma sistemleri geliştirmemiş olan saplantılı-zorlanımlı yahut antisosyal erişkinlerde görülmektedir. Patolojik kumar, kleptomani (çalma dürtüsü) , piromani, trikotilmani (saç ya da kıl yolma halinde kompülsif davranış) vb. dürtüsel davranışın kişinin hayat kalitesini deforme edip kompulsiyon davranışlardan epizodik olma taraflarıyla ayrılan yapılanmalar olarak bedellendirilmektedir (Kırpınar,2013: 166).
19. yüzyılın sonlarından itibaren dürtü denetim bozuklukları bilim insanlarının ilgisini çekmiş fakat, olgu sayısının azlığına paralel olarak bu bahiste az sayıda objektif araştırma yapılabilmiştir. Bu bağlamda gerek ders kitaplarında, gerekse öbür tıbbi yazında ender görülen olgular olarak ele alınmış ve kısaca üstünde durulmuştur (Tamam, 2015:833). Bu hadiselerden biri “rapunzel sendromu” olarak literatürde kavramsallaştırılmış olan trikotillomaninin nadir görülen bir formudur. Birinci kere bu sendrom, 1968 yılında Vaughan tarafından tanımlanıp ilgili olarak daha sonraki süreçte çok sayıda olgu bildirimi gerçekleştirilmiştir. Bu form en kısa tanımlamayla, hastanın dürtüsel olarak saçlarını yemesi olarak açıklanmıştır. Dürtü denetim bozukluklarına ait birinci çağdaş tanımlayıcı çalışmaların ise; 1990'lı yılların sonlarında ortaya çıktığını ve bu süreçten itibaren mevzunun üzerinde ağır bir formda çalışılmaya başlandığı görülmektedir. (Jacobson J. ve Jacobson A., 2006: 243)
Dopaminerjik sistemdeki artış sebebiyle ortaya çıkan davranış tablosu fizyolojik temeli ile bağdaştırılabilirken psikososyal farklılıklarda bu davranışın yapılanmasında etken olması olasıdır. Parsimoni unsuru düsturunda incelememiz gerekirse en kolay açıklama olan dopamin ve seratonin reseptörlerindeki nöronal aktivasyonun artışı dürtüselliğin kaynağı olarak görülebilir. Hususa ait olarak; sürmenaj yaşayan şahıslar ile yürütülen klinik ve kohort çalışmalarınca elde edilen bilgilerle dürtüsel davranışın tetikleyicisi olarak nörobiyolojik aksiyomlar gösterilebilir. Michal ve Gendel tarafından yapılan araştırmalar da bu varsayımı takviyeler niteliktedir. İlgili araştırmalarda, dürtüsel davranışın nörobiyolojik istikametinin hala aydınlatılamadığı görülmekle birlikte “aralıklı patlama bozukluğu” olgusundan hareketle bu davranış temelli bozukluk için yapılan çalışmaların kabul edilebilir kanıtlarınca, olağandışı serotonin metobalizması mevcut olduğu görülmüştür
TARTIŞMA
Tamam’ a nazaran; bir kişilik özelliği olarak dürtüsellik, yüzyıllardır bilinen bir davranış modeli olmakla birlikte, çok ve denetimsiz biçimde dışa vurumu olarak nitelendirilebilecek dürtü denetim bozuklukları için tıpkı şeyi söylemenin mümkün olmadığını belirtmiştir (Tamam, 2015:833). Dürtüsel davranış bir hudut yahut kas lifi boyunca iletilen deloparizasyon dalgısı olan dürtünün hareket potansiyeline dönüşmesi olarak tabir edilmektedir (Budak, 2001:243). Prefrontal ve orbitofrontal korteksi baskılanmanın denetimi, karar verme ve yanıt seçme süreçlerinde vazife alır. Kişinin hareket sonuçları hakkındaki mevcut bilgiler temelinde davranışı düzenlemede orbitofrontal korteks en önemli rol oynar. Bundan kaynaklı olarak frontal lob hasarı olan şahıslarda dürtüsellik sık gözlenir. Buna ait olarak beyin, serotonin seviyelerindeki azalmanın davranışın baskılanmasını azalttığı belirtilmiştir. Yeme bozuklukluklarını örnek olarak aldığımızda nörobiylojik faktörler ile öğrenilmiş davranışlar ve toplumsal yaptırımlarda tesirli olabileceği için araştırmaya ve geliştirmeye muhtaçlık duyulan bir husustur.
KAYNAKÇA
Budak, Selçuk (2001). Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, İstanbul
Hoş Özdemir, Pınar; Selvi, Yavuz ve Aydın, Adem (2012). “Dürtüsellik ve Tedavisi”, Psikiyatride Şimdiki Yaklaşımlar Mecmuası, 2012; 4(3):293-314 doi:10.5455/cap.20120418
Jacobson James L. ve Jacobson, Alan M. (2006 ). Psikiyarinin Sırları, Çev. Edit: Kayaalp, M. L. ve Doğangün, Burak, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul.
Kırpınar, İsmet (2013). Genç Psikiyatristin El Kitabı, Timaş Yayınları, İstanbul.
Tamam, Lut (2015). Dürtüsellik Dürtü ve Denetim Bozuklukları, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
Yazıcı, Kemal ve Ertekin Yazıcı, Aylin (2010). “Dürtüselliğin Nöroanatomik ve Nörokimyasal Temelleri”, Psikiyatride Aktüel Yaklaşımlar Mecmuası, 2010; 2(2):254280, eISSN:13090674 pISSN:13090658.
