Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
EBU MİDYEN MAĞRİBÎ HAYATI
Kuzey Afrika'da yetişen buyuk velilerden ve Maliki mezhebi fıkıh alimlerinden On ikinci asırda yaşadı İsmi, Şuayb bin Hasan (Huseyin veya Sinan) olup, kunyesi EbU Midyen'dir Mağribi nisbesiyle ve Şeyhu'lMeşayih lakabıyla meşhur olmuştur Bugun İspanya'da bulunan Sevilla(İşbiliyye) şehri civarındakiKatniyon kasabasında doğdu Doğum tarihi bilinmemektedir 1197 (H594) senesinde Cezayir şehirlerinden Tlemsan yakınındaki Ribatu'lUbbad kasabasında vefat etti Kabri orada olup ziyaret edilmektedir Vefatı icin 1184 (H580) ile 1193 (H590) ve başka tarihleri bildiren kaynaklar da vardır
Kucuk yaştan itibaren zarUri olan temel iman ve ibadet bilgilerini oğrenen ve Kur'anı kerimi ezberleyen EbU Midyen Mağribi, dokumacılık sanatını oğrendi Bir muddet bu sanat ile meşgul oldu Fakat ilme ve alimlere karşı aşırı sevgisinden, bu yola girmeyi arzu etti Fakir bir aileye mensUb olması sebebiyle bazı maddi engellerle karşılaştı Fakat ilim yolunda hicbir engeli dinlemeyen ve memleketini terk eden EbU Midyen, adlarını ve şohretlerini duyduğu muderrislerden ilim oğrenmek uzere Fas'a gitti Murabıtlar Hanedanının sonunda veya Muvahhidler Hanedanının ilk zamanlarında Fas'a giden EbU Midyen Mağribi, buranın ileri gelen alimlerinden akli ve nakli ilimleri tahsil etti
İlim oğrenmeye başladığı zamanlarda başından gecen hadiseleri şoyle anlattı:
Talebeliğimin ilk gunlerinde, Fas haricinde rahatca ibadet edebileceğim boş bir yer bulmak icin ayrıldım İbadet icin boş bir yer buldum Orada yerleştim Bir ceylan gelip bana sığındı Onunla yakınlık kurdum Ayrıca, Fas'a bitişik bir koyun kopekleri de etrafımda dolaşıp beni korurlardı Artık orada ikamet ediyordum Bir gun Fas'ta, Endulus'ten tanıdığım bir kimse ile karşılaştım Onun yardıma ihtiyacı vardı İmdadına yetişmek icab ettiğini duşunerek, elbisemi on dirheme sattım Parayı o kimseye vermek uzere gittiğimde, kendisini bulamadım Yolumun uzerinde bulunan koyden gecerken, her zaman etrafımda dolanıp beni korumak isteyen kopekler, bu defa bana saldırdılar Gecmeme izin vermiyorlardı Zorlukla kurtulup, yalnız kaldığım yere ulaştım Ceylan geldi, eskisi gibi bana yaklaşıp beni koklamadı Kendisine yaklaşmak istediğimde benden uzaklaştı Beni hoş gormedi Huysuzlaşıyor, yerinde duramıyordu Bu ceylanın ve kopeklerin nicin boyle davrandıklarını duşunmeye başladım Nihayet cebimdeki on dirhemden olduğunu anladım Sonra Fas'a geri giderek, tanıdığım Endulusluyu bulup on dirhemi ona verdim Aynı koyden gecerken, koyun kopekleri bu sefer cıkıp etrafımda dolaşmaya, bana yaklaşmaya başladılar Yalnız kaldığım yere gelince, ceylan da eskisi gibi yakınlık gosterdi Onumde hareket ediyor, sanki seviniyor gibi hareketler yapıyordu Epey muddet orada kaldım Bir zaman sonra buyuk alim ve veli EbU Ya'zi hazretlerinin haberleri, sozleri, kerametleri, dilden dile nakledilerek bana kadar gelince, kalbim ona karşı muhabbetle doldu Bazı kimseler ile beraber kendisine gittik Bizi karşıladı Yanında ders okumaya başladık ve cok istifade ettik
EbU Ya'zi hazretlerinin sohbetlerinde ve ilim meclislerinde bulunan EbU Midyen Mağribi, zahiri ilimlerde yuksek dereceye ulaştı Bilhassa hadis, tefsir ilimlerinde ihtisas sahibi oldu Ayrıca tasavvuf yolunda da ilerledi
Hocası EbU Ya'zi hazretleri EbU Midyen Mağribi'yi cok sever ve fazlası ile yakınlık gosterirdi Talebeleri arasında ona ayrıca iltifat gosterip diğer talebelerinden ustun tutardı
EbU Ya'zi hazretlerinin hizmetinde olgunlaşıp kemale gelen EbU Midyen Mağribi, ondan izin alarak hacca gitmek istedi Hocası ona izin verdi ve; Yolunun uzerinde bir arslan ile karşılaşırsan ondan korkma! Şayet korkacak olursan ona, Ehli beyti ResUl hurmetine yolumdan cekil, de!buyurdu Hocasının huzUrundan Pekideyip ayrılan EbU Midyen Mağribi, yolda hocasının dediği gibi arslanla karşılaştı Kendisine tavsiye edilenleri yapınca, arslan ona zarar vermedi
EbU Midyen hazretleri hac yolculuğu sırasında bircok yerlere uğrayıp alimler ile goruştu Haremi şerifte Seyyid Abdulkadiri Geylani hazretleri ile karşılaştı ve sohbetlerinde bulundu Kendisinden cok hadisi şerif ve tasavvufun inceliklerini dinledi Abdulkadiri Geylani rahmetullahi aleyh kendisine sUfilik hırkası giydirdi Onun yanında nice nUr ve sırlara kavuştuEbU Midyen Mağribi, Abdulkadiri Geylani'nin sohbetinde bulunmakla iftihar eder ve onu, kendilerinden ilim oğrendiği hocalarının en buyuklerinden sayardı
Tasavvuf yolunda ilerleyen EbU Midyen Mağribi hazretleri, kutubluk ve gavslık makamlarına ulaştı Hac vazifesini yerine getirip sevgili Peygamberimizin kabri şerifini ziyaret ettikten sonra Kuzey Afrika'ya donup Becaye şehrine yerleşti Dunyadan ve icinde bulunanlardan tamamen yuz cevirip zuhd hayatı yaşadı İnsanlara İslam dininin emir ve yasaklarını anlatıp, talebe yetiştirmeye başladı İnsanlar derslerinde bulunup, sohbetlerinden istifade etmek icin onun etrafında toplandılar
HusUsi derslerinde talebelerine daha ziyade İmamı Tirmizi hazretlerinin Cami isimli meşhUr eserindeki hadisi şerifleri ile İmamı Gazali hazretlerinin İhyau UlUmiddin adlı eserini okuttu Maliki mezhebinin fıkıh bilgilerinde ziyadesiyle bilgi sahibi olduğu icin, kendisine sorulan suallere cevap verirdi
EbU Midyen Mağribi'nin şohreti her tarafta duyulup insanlar akın akın onun sohbetine koştular Herkes, ona talebe olmak icin can attı Zamanın alimleri ve evliyası onun şerefini ve yuksek mertebesini kabUl ettiler İnce, kibar ve zarif bir zat olan EbU Midyen Mağribi hakkında; Doğudaki evliyanın reisi Seyyid Abdulkadiri Geylani ve batıdakilerin reisi de EbU Midyen Mağribi'dirdiye medholundu
EbU Midyen Mağribi hazretlerinden Muhyiddini Arabi ve başka bircok buyuk zatlar ilim oğrenmişlerdir Haram ve şuphelilerden cok sakınırdı Buyukluğu herkes tarafından bilinir, her taraftan insanlar akın akın sohbetine gelirlerdi Herkes kendisine talebe olmak isterdi Butun veliler onun şerefini ve yuksek mertebesini kabUl etmişlerdi Yanına gelenler, huzUrunda edeple durur, konuşmasını dinlerlerdi Mutevazi, zahid ve vera sahibiydi
O, sozleri kalplere tesir eden fazilet sahibi, hakiki alimlerin buyuklerindendir Allahu tealayı tanıyan evliyanın imamı ve ustunu olmakla bilinir Evliyadan bir zat, ruyasında bir kimse gordu O kimse evliyadan olan bu zata dedi ki: EbU Midyen'e şoyle soyle: İlmi yay! Yarın yuksek kimselerle birlikte bulun, kimseye aldırma! Sen zurriyetlerin babası olan Adem aleyhisselamın durumundasınBu zat, ertesi gun ruyasını EbU Midyen hazretlerine anlattı Ruyayı dinledikten sonra buyurdu ki: Ben buralardan ayrılıp, tenhada yalnız kalmak, kendi başıma bulunmak istiyordum Her şeyden uzaklaşmak niyetindeydim Senin bu ruyan ise, benim bu niyetime mani oluyor Meclis kurup, insanlara ilim oğretmemi emrediyor Yarın yuksek kimselerle beraber bulunacaksınsozu, Allahu tealayı zikredenlerin, O'nun hatırlandığı, emirlerinin anlatıldığı yerin Cennet bahcelerine benzetildiğihadisi şerifine işarettir Yuksek kimseler, Cennet ehlinin İlliyyindenilen yuksek tabakasına işarettir Zurriyetlerin babası olan Adem aleyhisselamın durumundasınsozu şuna işarettir ki, Adem aleyhisselama, nikah (izac) verildi ve nikah yapması emrolundu Fakat bu nikahdan meydana gelecek zurriyetin hepsinin mumin ve itaatkar olması kuvveti ona verilmediİnsanları hidayete kavuşturmak kuvveti yalnız Allahu tealaya mahsustur İşte bunun gibi, bize de ilim verildi ve onu yaymak, oğretmek emredildi Fakat, bu ilim oğrettiklerimizin hepsinin muvaffak olmaları, hepsinin bize tabi olmaları kudreti bize verilmedi
Muhyiddini Arabi hazretleri, FutUhatı Mekkiyye isimli kıymetli eserinde şoyle anlatıyor: İnsanlardan bircoğu, bereketlenmek icin EbU Midyen hazretlerine ellerini surerlerdi ve ellerini operlerdi Kendisine sual edildi ki: Efendim! Bu hal karşısında hic nefsinize bir duşunce gelir mi?Cevabında buyurdu ki: HacerulEsved'e bu zamana kadar, nebiler, resUller ve veliler el surup, onu optuler Ona, onu taş olmaktan cıkaracak bir duşunce gelir mi?Gelmez İşte ben de bu hukumdeyim Bana da oyle bir duşunce gelmez
EbU Midyen hazretlerinin kalbi, her an Allahu teala ile meşgul du Hayatının son kelimesi; Allaholmuştur Kendisinden bir meselede fetva istense, anında cevap verirdi İnsanlara İslamiyetin doğru bilgilerini anlattığı bir vaz meclisi vardı İnsanlar etrafında toplanıp vaz edeceği zaman, kuşlar uzerinde ucuşmaya başlardı Vaz başlayınca, kuşlar da durup dinlerlerdi
Kuzey Afrika'da yetişen buyuk velilerden ve Maliki mezhebi fıkıh alimlerinden On ikinci asırda yaşadı İsmi, Şuayb bin Hasan (Huseyin veya Sinan) olup, kunyesi EbU Midyen'dir Mağribi nisbesiyle ve Şeyhu'lMeşayih lakabıyla meşhur olmuştur Bugun İspanya'da bulunan Sevilla(İşbiliyye) şehri civarındakiKatniyon kasabasında doğdu Doğum tarihi bilinmemektedir 1197 (H594) senesinde Cezayir şehirlerinden Tlemsan yakınındaki Ribatu'lUbbad kasabasında vefat etti Kabri orada olup ziyaret edilmektedir Vefatı icin 1184 (H580) ile 1193 (H590) ve başka tarihleri bildiren kaynaklar da vardır
Kucuk yaştan itibaren zarUri olan temel iman ve ibadet bilgilerini oğrenen ve Kur'anı kerimi ezberleyen EbU Midyen Mağribi, dokumacılık sanatını oğrendi Bir muddet bu sanat ile meşgul oldu Fakat ilme ve alimlere karşı aşırı sevgisinden, bu yola girmeyi arzu etti Fakir bir aileye mensUb olması sebebiyle bazı maddi engellerle karşılaştı Fakat ilim yolunda hicbir engeli dinlemeyen ve memleketini terk eden EbU Midyen, adlarını ve şohretlerini duyduğu muderrislerden ilim oğrenmek uzere Fas'a gitti Murabıtlar Hanedanının sonunda veya Muvahhidler Hanedanının ilk zamanlarında Fas'a giden EbU Midyen Mağribi, buranın ileri gelen alimlerinden akli ve nakli ilimleri tahsil etti
İlim oğrenmeye başladığı zamanlarda başından gecen hadiseleri şoyle anlattı:
Talebeliğimin ilk gunlerinde, Fas haricinde rahatca ibadet edebileceğim boş bir yer bulmak icin ayrıldım İbadet icin boş bir yer buldum Orada yerleştim Bir ceylan gelip bana sığındı Onunla yakınlık kurdum Ayrıca, Fas'a bitişik bir koyun kopekleri de etrafımda dolaşıp beni korurlardı Artık orada ikamet ediyordum Bir gun Fas'ta, Endulus'ten tanıdığım bir kimse ile karşılaştım Onun yardıma ihtiyacı vardı İmdadına yetişmek icab ettiğini duşunerek, elbisemi on dirheme sattım Parayı o kimseye vermek uzere gittiğimde, kendisini bulamadım Yolumun uzerinde bulunan koyden gecerken, her zaman etrafımda dolanıp beni korumak isteyen kopekler, bu defa bana saldırdılar Gecmeme izin vermiyorlardı Zorlukla kurtulup, yalnız kaldığım yere ulaştım Ceylan geldi, eskisi gibi bana yaklaşıp beni koklamadı Kendisine yaklaşmak istediğimde benden uzaklaştı Beni hoş gormedi Huysuzlaşıyor, yerinde duramıyordu Bu ceylanın ve kopeklerin nicin boyle davrandıklarını duşunmeye başladım Nihayet cebimdeki on dirhemden olduğunu anladım Sonra Fas'a geri giderek, tanıdığım Endulusluyu bulup on dirhemi ona verdim Aynı koyden gecerken, koyun kopekleri bu sefer cıkıp etrafımda dolaşmaya, bana yaklaşmaya başladılar Yalnız kaldığım yere gelince, ceylan da eskisi gibi yakınlık gosterdi Onumde hareket ediyor, sanki seviniyor gibi hareketler yapıyordu Epey muddet orada kaldım Bir zaman sonra buyuk alim ve veli EbU Ya'zi hazretlerinin haberleri, sozleri, kerametleri, dilden dile nakledilerek bana kadar gelince, kalbim ona karşı muhabbetle doldu Bazı kimseler ile beraber kendisine gittik Bizi karşıladı Yanında ders okumaya başladık ve cok istifade ettik
EbU Ya'zi hazretlerinin sohbetlerinde ve ilim meclislerinde bulunan EbU Midyen Mağribi, zahiri ilimlerde yuksek dereceye ulaştı Bilhassa hadis, tefsir ilimlerinde ihtisas sahibi oldu Ayrıca tasavvuf yolunda da ilerledi
Hocası EbU Ya'zi hazretleri EbU Midyen Mağribi'yi cok sever ve fazlası ile yakınlık gosterirdi Talebeleri arasında ona ayrıca iltifat gosterip diğer talebelerinden ustun tutardı
EbU Ya'zi hazretlerinin hizmetinde olgunlaşıp kemale gelen EbU Midyen Mağribi, ondan izin alarak hacca gitmek istedi Hocası ona izin verdi ve; Yolunun uzerinde bir arslan ile karşılaşırsan ondan korkma! Şayet korkacak olursan ona, Ehli beyti ResUl hurmetine yolumdan cekil, de!buyurdu Hocasının huzUrundan Pekideyip ayrılan EbU Midyen Mağribi, yolda hocasının dediği gibi arslanla karşılaştı Kendisine tavsiye edilenleri yapınca, arslan ona zarar vermedi
EbU Midyen hazretleri hac yolculuğu sırasında bircok yerlere uğrayıp alimler ile goruştu Haremi şerifte Seyyid Abdulkadiri Geylani hazretleri ile karşılaştı ve sohbetlerinde bulundu Kendisinden cok hadisi şerif ve tasavvufun inceliklerini dinledi Abdulkadiri Geylani rahmetullahi aleyh kendisine sUfilik hırkası giydirdi Onun yanında nice nUr ve sırlara kavuştuEbU Midyen Mağribi, Abdulkadiri Geylani'nin sohbetinde bulunmakla iftihar eder ve onu, kendilerinden ilim oğrendiği hocalarının en buyuklerinden sayardı
Tasavvuf yolunda ilerleyen EbU Midyen Mağribi hazretleri, kutubluk ve gavslık makamlarına ulaştı Hac vazifesini yerine getirip sevgili Peygamberimizin kabri şerifini ziyaret ettikten sonra Kuzey Afrika'ya donup Becaye şehrine yerleşti Dunyadan ve icinde bulunanlardan tamamen yuz cevirip zuhd hayatı yaşadı İnsanlara İslam dininin emir ve yasaklarını anlatıp, talebe yetiştirmeye başladı İnsanlar derslerinde bulunup, sohbetlerinden istifade etmek icin onun etrafında toplandılar
HusUsi derslerinde talebelerine daha ziyade İmamı Tirmizi hazretlerinin Cami isimli meşhUr eserindeki hadisi şerifleri ile İmamı Gazali hazretlerinin İhyau UlUmiddin adlı eserini okuttu Maliki mezhebinin fıkıh bilgilerinde ziyadesiyle bilgi sahibi olduğu icin, kendisine sorulan suallere cevap verirdi
EbU Midyen Mağribi'nin şohreti her tarafta duyulup insanlar akın akın onun sohbetine koştular Herkes, ona talebe olmak icin can attı Zamanın alimleri ve evliyası onun şerefini ve yuksek mertebesini kabUl ettiler İnce, kibar ve zarif bir zat olan EbU Midyen Mağribi hakkında; Doğudaki evliyanın reisi Seyyid Abdulkadiri Geylani ve batıdakilerin reisi de EbU Midyen Mağribi'dirdiye medholundu
EbU Midyen Mağribi hazretlerinden Muhyiddini Arabi ve başka bircok buyuk zatlar ilim oğrenmişlerdir Haram ve şuphelilerden cok sakınırdı Buyukluğu herkes tarafından bilinir, her taraftan insanlar akın akın sohbetine gelirlerdi Herkes kendisine talebe olmak isterdi Butun veliler onun şerefini ve yuksek mertebesini kabUl etmişlerdi Yanına gelenler, huzUrunda edeple durur, konuşmasını dinlerlerdi Mutevazi, zahid ve vera sahibiydi
O, sozleri kalplere tesir eden fazilet sahibi, hakiki alimlerin buyuklerindendir Allahu tealayı tanıyan evliyanın imamı ve ustunu olmakla bilinir Evliyadan bir zat, ruyasında bir kimse gordu O kimse evliyadan olan bu zata dedi ki: EbU Midyen'e şoyle soyle: İlmi yay! Yarın yuksek kimselerle birlikte bulun, kimseye aldırma! Sen zurriyetlerin babası olan Adem aleyhisselamın durumundasınBu zat, ertesi gun ruyasını EbU Midyen hazretlerine anlattı Ruyayı dinledikten sonra buyurdu ki: Ben buralardan ayrılıp, tenhada yalnız kalmak, kendi başıma bulunmak istiyordum Her şeyden uzaklaşmak niyetindeydim Senin bu ruyan ise, benim bu niyetime mani oluyor Meclis kurup, insanlara ilim oğretmemi emrediyor Yarın yuksek kimselerle beraber bulunacaksınsozu, Allahu tealayı zikredenlerin, O'nun hatırlandığı, emirlerinin anlatıldığı yerin Cennet bahcelerine benzetildiğihadisi şerifine işarettir Yuksek kimseler, Cennet ehlinin İlliyyindenilen yuksek tabakasına işarettir Zurriyetlerin babası olan Adem aleyhisselamın durumundasınsozu şuna işarettir ki, Adem aleyhisselama, nikah (izac) verildi ve nikah yapması emrolundu Fakat bu nikahdan meydana gelecek zurriyetin hepsinin mumin ve itaatkar olması kuvveti ona verilmediİnsanları hidayete kavuşturmak kuvveti yalnız Allahu tealaya mahsustur İşte bunun gibi, bize de ilim verildi ve onu yaymak, oğretmek emredildi Fakat, bu ilim oğrettiklerimizin hepsinin muvaffak olmaları, hepsinin bize tabi olmaları kudreti bize verilmedi
Muhyiddini Arabi hazretleri, FutUhatı Mekkiyye isimli kıymetli eserinde şoyle anlatıyor: İnsanlardan bircoğu, bereketlenmek icin EbU Midyen hazretlerine ellerini surerlerdi ve ellerini operlerdi Kendisine sual edildi ki: Efendim! Bu hal karşısında hic nefsinize bir duşunce gelir mi?Cevabında buyurdu ki: HacerulEsved'e bu zamana kadar, nebiler, resUller ve veliler el surup, onu optuler Ona, onu taş olmaktan cıkaracak bir duşunce gelir mi?Gelmez İşte ben de bu hukumdeyim Bana da oyle bir duşunce gelmez
EbU Midyen hazretlerinin kalbi, her an Allahu teala ile meşgul du Hayatının son kelimesi; Allaholmuştur Kendisinden bir meselede fetva istense, anında cevap verirdi İnsanlara İslamiyetin doğru bilgilerini anlattığı bir vaz meclisi vardı İnsanlar etrafında toplanıp vaz edeceği zaman, kuşlar uzerinde ucuşmaya başlardı Vaz başlayınca, kuşlar da durup dinlerlerdi
