Edat Nedir, Edat ceşitleri, Edatla ilgili ornekler

Edat;Tek başlarına anlamları olmayan, başka kelimelerle obekleşerek değişik ve yeni anlam ilgileri kuran, birlikte kullanıldıkları kelimelere cumlede anlam ve gorev kazandıran kelimelere edat denir

Bazı dil bilgisi kitapları bağlacları, edatları ve unlemleri bir araya getirerek edatlar başlığı altında şu şekilde sınıflandırır:

Bağlama edatları bağlaclar
Son cekim edatları edatlar
Unlem edatları unlemler

Edatın Ozellikleri
1 Turkcede isimler ve fiiller anlamlı kelimelerdir Edatlar ise tek başlarına anlam ifade etmezler; ancak cumlede anlam kazanır veya sadece diğer kelimelere anlam katarlar

2 Kelimeler arasında ceşitli anlam ilişkileri kurduğu icin edatlara yardımcı kelimeler de denir

3 Edatlar onceki kelimeyle sonraki kelime arsında anlam ilgisi kurar Bağlactan ve zarflardan farkı, yeni bir anlam ilgisi koruyor olmasıdır

4 Edatlar cumleden cıkarılınca cumlenin anlamında bir eksiklik, daralma veya bozulma olur

5 Tek başlarına kullanamazlar Başka kelimelerle birleşerek sıfat ya da zarf gorevli obekler oluştururlar

6 Tek başlarına iken isim, sıfat, zarf, bağlac olarak kullanılabilir Bu durumda edat olmaktan cıkar

7 Bazı edatlar sadece hal ekleri ile birlikte kullanılırlar Bazıları da uzerlerine ek alabilirler

8 Cumlede veya isim tamlamasında isim gorevi alabilir; ekfiil alarak yuklem olabilir

BAŞLICA EDATLAR
“ile
“Arac, alet, neden, zaman, birliktelik ilgisi kurar

“gibi
Benzetme edatlarındandır
Yalın haldeki kelimelerle birlikte kullanılır
Benzetme, eşitlik anlamları katar
Birlikte kullanıldığı kelime ile birlikte sıfat, zarf ve isim olabilir

“sanki
Benzetme edatıdır
“san ve “kinin birleşiminden oluşmuştur

“kadar, E kadar
Benzetme edatlarındandır
Yalın haldeki veya –E yonelme eki almış kelimelerle kullanılır

“uzere, uzre
“Amac, koşul, zamanda yakınlık, gibilik anlamları katar

“E gore
Yonelme hal ekiyle birlikte kullanılır, yani bu eki almış kelimelerden sonra gelir
Kendi uzerine de ek alabilir

“karşı
“E yonelme hal ekiyle kullanılarak “icin, hakkında, yonelme, ilgili olma anlamları katar
Zaman bildiren kelimelere eklenip “doğru, sularında anlamları katar ve zarf obeği oluşturur

“diye
Amac ve neden ilgileri kurar

“doğru
Yonelme eki ile birlikte kullanılarak yon bildirir
Zamanda yakınlık bildirerek zarf obeği de oluşturur
Ad, sıfat ve zarf da olabilir Bu durumlarda edat değildir

“dolayı, oturu
Ayrılma hal ekiyle birlikte neden ilgisi kurar

“karşın, rağmen “
Yonelme ekiyle birlikte karşıtlık ilgisi kurar

“beri
“dEn ayrılma hal ekiyle birlikte eylemin başlangıc yerini ve zamanını belirler

“yalnız
İsim, sıfat, zarf ve bağlac olarak kullanılabilen bu kelime “sadece, bir tek anlamına gelmek şartıyla edat olarak da kullanılabilir Bu yonuyle diğer kelime turlerinden ayırt edilebilir

“ancak
“yalnız, sadece, ozguluk, sınırlandırma, olsa olsa anlamları katar

“değil
İsim cumlelerinin yuklemini olumsuzlaştırır
Olumsuz eylem cumlelerini olumlu; olumluları da olumsuz yapar:

“mi
Soru edatıdır
Farklı anlam ilgileri kurar
Ek alabilir