Edebi akım
Belli bir cağda ortak bir estetik duşunce ve sanat amacı etrafında toplanan yazıcı ve şairlerin uslup duygu ve fikir bakımlarından birbirlerini cok andıran eserler vermeleri ile ortaya cıkarBunlar iyice kokleşmiş bir edebi
yat ve sanat anlayışını yıkacak goruşler ileri surer ve kendi getirdikleri idea ya uygun eserler yazarlar cok defa edebiyat cığırını acanlar iki uc buyuk sanatcıdan ibarettir
Edebi akımlarının gelişimine bakıldığında, bu akımların salt yazına ozgu olmadığı genel, bir sanat akımı olarak başlayıp geliştikleri gorulur Ustelik hemen hepsi, genelde doğdukları cağın toplumsal yapısının, bu yapıya bağlı duşunuş biciminin, ideolojinin urunudurler Cağın felsefesinin sanat uzerindeki etkisi akım olarak ortaya cıkar ve butun sanat turlerinde ortak ozellikler cevresinde gelişir
Rauf Mutluay ’ın tanımı bu acıdan onemlidir: Toplumsal duzenin ve onun değişiminin bir gereği olarak, dunya goruşu ve sanat anlayışı bakımından birleşen kişilerin, eserleriyle ortaya koydukları ve surdurdukleri ilkelerin toplamından doğan tutarlılığa bir edebiyat akımı denir
Edebi akım (Edebiyat akımı) terimi fransızca L ’ecole Litteraire ’in karşılığıdırBizde Edebi Meslek Edebi Mektep ve Edebi Cığır terimleri de bu anlamda kullanılmış ve kullanılmaktadır
Tasavvuf
Hem bir felsefe hem inanc sistemi hem de yaşayış tarzı olan Tasavvuf 13 yuzyıldan beri Tekke Divan ve Halk edebiyatlarında geniş yankılar bulmuştur
Yerlileşme Akımı (Mahallileşme)
Divan şiirimizde İstanbul ’un fethinden sonra başlayarak gittikce koyulaşan bir akımdır şiirde İstanbul şivesine ve İstanbul tabiatına daha fazla yaklaşmak amacı guden bu akım ilk once Baki ’de gorulmuş , 18 yuzyılda en guclu ornekleri
ni Nedim ’le verdikten sonra , 19 yuzyılda Enderunlu Vasıf bu akımı genişletmiştir terlileşme şuurlu ve duzenli bir akım değildir Yuzyıllar gecip şairlerimiz İstanbul ’a ısındıkca bu kendiliğinden olmuşturDivan edebiyatının soyut telakkisi icinde
Batı Edebiyatında Akımlar
Turk edebiyatı ve dunya sanatlarına etkileri bakımlarından akımların başlıcaları Humanizm Romantizm Realizm Naturalizm Sembolizm Parnasizm Gercekustuculuk ve Varoluşculuk ’turBu akımların coğu Fransa ’da gelişmiştir
Umanizm (Humanisme)
Umanizm , felsefi dilde ve gunluk konuşmada insancılık yanı kişiler arasında ırk ve din farkı gozetmemek butun insanlığın hayrını duşunmek gibi anlamlara gelirBurada ise Umanizm edebiyatta Ronesans (uyanış yeniden doğuş)yerine kullanılmıştır
Umanizm eski Yunan ve Latin edebiyatlarını yeni bir sevgi ile ihya etmeye calışan ve 14 İle 16 yuzyıl arasında başlıca Avrupa ulkelerinde benimsenmiş olan genel bir edebiyat akımıdır
Turkii Basit
15 ve 16 yuzyıllarda , Turk an şiiri icinde dilde Turkcecilik bicim ve ozde yenilik yapmak isteyen bir akımdır
14 ve 15 yuzyıllarda azcok sade bir dille yazan an şairleri zaman gectikce , kaba! ve zevksiz! buldukları Turkce kelimeleri daha az kullanır oldular şiirimizi yabancı kelimelerle doldurmaya başladılarBoylece Klasik İran Edebiyatı uygulanmak istenen Turk şiir dili kendi kişilik ve zenginliğini kaybediyordu işte bu hal o cağlarda pek kuvvetli olmayan hatta zayıf denebilecek bir tepki ile karşılandı bu tepkiden Turkii Basit Akımı doğdu
Sebki Hindi (Hind Tarzı)
17 yuzyılda Hindistan ’a seyahat eden İran şairlerinin actıkları yeni bir şiir cığrıdırBu cığrı 17 ve 18 yuzyıllarda bazı Turk şairlerde benimsemişlerdir
İran edebiyatındaki buyuk ustaları Tebrizli Saib ile Buharalı Şevket ’tir Sebki Hindi Turk edebiyatında 17 yuzyılda bilhassa Neşati ve Naili ve 18 yuzyılda Şeyh Galib ile ustun meyvelerini vermiştir
Edebiyat akımı , esasen biraz yeni ceşni getirmek ve cemiyetle birlikte değişmek ihtiyacından doğar uslup ve estetikteki bu değişmenin sebebi sonradan gelen kuşakların bir oncekine uymamasıdır bir devri hayran bırakan eserler sonraki yaşayanlara fazla bir şey soylemeyebilirBıkkınlık vermeye başlar onun icin
yeni yetişen sanatcılar hem eskileri taklitten sakınmak hem de cağdaşlarının duygularını cevaplandırmak icin yeni ufuklar ararlar
Edebiyat akımları kendiliğinden ve ansızın ortaya cıkmış değildirToplum daki siyasi sosyal değişmeler yeni cıkan ilim ve felsefe goruşleri resim musikigibi başka guzel sanatlardaki yenilikler edebi akımların doğmasına sebep olmuştur Bunlar okuyucudaki değer hukumlerini değiştirerek sanatcıları yeni bakış ve
yeni buluşlara zorlamıştırAyrıca bir cağda herhangi bir sanat kolunda doğan akımlar oburlerini de etkiler yeni bir musiki cığırının şiirde ve resimde izleri gorulur
Belli bir cağda ortak bir estetik duşunce ve sanat amacı etrafında toplanan yazıcı ve şairlerin uslup duygu ve fikir bakımlarından birbirlerini cok andıran eserler vermeleri ile ortaya cıkarBunlar iyice kokleşmiş bir edebi
yat ve sanat anlayışını yıkacak goruşler ileri surer ve kendi getirdikleri idea ya uygun eserler yazarlar cok defa edebiyat cığırını acanlar iki uc buyuk sanatcıdan ibarettir
Edebi akımlarının gelişimine bakıldığında, bu akımların salt yazına ozgu olmadığı genel, bir sanat akımı olarak başlayıp geliştikleri gorulur Ustelik hemen hepsi, genelde doğdukları cağın toplumsal yapısının, bu yapıya bağlı duşunuş biciminin, ideolojinin urunudurler Cağın felsefesinin sanat uzerindeki etkisi akım olarak ortaya cıkar ve butun sanat turlerinde ortak ozellikler cevresinde gelişir
Rauf Mutluay ’ın tanımı bu acıdan onemlidir: Toplumsal duzenin ve onun değişiminin bir gereği olarak, dunya goruşu ve sanat anlayışı bakımından birleşen kişilerin, eserleriyle ortaya koydukları ve surdurdukleri ilkelerin toplamından doğan tutarlılığa bir edebiyat akımı denir
Edebi akım (Edebiyat akımı) terimi fransızca L ’ecole Litteraire ’in karşılığıdırBizde Edebi Meslek Edebi Mektep ve Edebi Cığır terimleri de bu anlamda kullanılmış ve kullanılmaktadır
Tasavvuf
Hem bir felsefe hem inanc sistemi hem de yaşayış tarzı olan Tasavvuf 13 yuzyıldan beri Tekke Divan ve Halk edebiyatlarında geniş yankılar bulmuştur
Yerlileşme Akımı (Mahallileşme)
Divan şiirimizde İstanbul ’un fethinden sonra başlayarak gittikce koyulaşan bir akımdır şiirde İstanbul şivesine ve İstanbul tabiatına daha fazla yaklaşmak amacı guden bu akım ilk once Baki ’de gorulmuş , 18 yuzyılda en guclu ornekleri
ni Nedim ’le verdikten sonra , 19 yuzyılda Enderunlu Vasıf bu akımı genişletmiştir terlileşme şuurlu ve duzenli bir akım değildir Yuzyıllar gecip şairlerimiz İstanbul ’a ısındıkca bu kendiliğinden olmuşturDivan edebiyatının soyut telakkisi icinde
Batı Edebiyatında Akımlar
Turk edebiyatı ve dunya sanatlarına etkileri bakımlarından akımların başlıcaları Humanizm Romantizm Realizm Naturalizm Sembolizm Parnasizm Gercekustuculuk ve Varoluşculuk ’turBu akımların coğu Fransa ’da gelişmiştir
Umanizm (Humanisme)
Umanizm , felsefi dilde ve gunluk konuşmada insancılık yanı kişiler arasında ırk ve din farkı gozetmemek butun insanlığın hayrını duşunmek gibi anlamlara gelirBurada ise Umanizm edebiyatta Ronesans (uyanış yeniden doğuş)yerine kullanılmıştır
Umanizm eski Yunan ve Latin edebiyatlarını yeni bir sevgi ile ihya etmeye calışan ve 14 İle 16 yuzyıl arasında başlıca Avrupa ulkelerinde benimsenmiş olan genel bir edebiyat akımıdır
Turkii Basit
15 ve 16 yuzyıllarda , Turk an şiiri icinde dilde Turkcecilik bicim ve ozde yenilik yapmak isteyen bir akımdır
14 ve 15 yuzyıllarda azcok sade bir dille yazan an şairleri zaman gectikce , kaba! ve zevksiz! buldukları Turkce kelimeleri daha az kullanır oldular şiirimizi yabancı kelimelerle doldurmaya başladılarBoylece Klasik İran Edebiyatı uygulanmak istenen Turk şiir dili kendi kişilik ve zenginliğini kaybediyordu işte bu hal o cağlarda pek kuvvetli olmayan hatta zayıf denebilecek bir tepki ile karşılandı bu tepkiden Turkii Basit Akımı doğdu
Sebki Hindi (Hind Tarzı)
17 yuzyılda Hindistan ’a seyahat eden İran şairlerinin actıkları yeni bir şiir cığrıdırBu cığrı 17 ve 18 yuzyıllarda bazı Turk şairlerde benimsemişlerdir
İran edebiyatındaki buyuk ustaları Tebrizli Saib ile Buharalı Şevket ’tir Sebki Hindi Turk edebiyatında 17 yuzyılda bilhassa Neşati ve Naili ve 18 yuzyılda Şeyh Galib ile ustun meyvelerini vermiştir
Edebiyat akımı , esasen biraz yeni ceşni getirmek ve cemiyetle birlikte değişmek ihtiyacından doğar uslup ve estetikteki bu değişmenin sebebi sonradan gelen kuşakların bir oncekine uymamasıdır bir devri hayran bırakan eserler sonraki yaşayanlara fazla bir şey soylemeyebilirBıkkınlık vermeye başlar onun icin
yeni yetişen sanatcılar hem eskileri taklitten sakınmak hem de cağdaşlarının duygularını cevaplandırmak icin yeni ufuklar ararlar
Edebiyat akımları kendiliğinden ve ansızın ortaya cıkmış değildirToplum daki siyasi sosyal değişmeler yeni cıkan ilim ve felsefe goruşleri resim musikigibi başka guzel sanatlardaki yenilikler edebi akımların doğmasına sebep olmuştur Bunlar okuyucudaki değer hukumlerini değiştirerek sanatcıları yeni bakış ve
yeni buluşlara zorlamıştırAyrıca bir cağda herhangi bir sanat kolunda doğan akımlar oburlerini de etkiler yeni bir musiki cığırının şiirde ve resimde izleri gorulur