Efendimiz'in(s.a.v)kullandığı 40 öğretme metodu

Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselâm, evrensel bir eğitimöğretim sistemi getirmiş ve tüm kalpleri, bütün ruhları, tüm akılları, bütün nefisleri ideal ufka yükseltecek bir mesaj sunmuştur Sadece O ’nun getirdiği sistemdir fakat keza ruhu, hem aklı keza de nefsi, yükselebilecek en son noktaya ulaştırmıştır

1 Efendimiz, söylediği hakikatleri bana kalırsa yaşayarak hayatıyla göstermiştir
2 Dinî yükümlülükleri tedrîcî (ağır ağır, basamak basamak) bir sistemle öğretmiştir
3 Öğretmede orta yolda durmaya ve insanları bıktırmaktan uzaktan durmaya riayet etmiştir
4 Öğrenenler arasındaki bireysel farklılıkları göz önünde bulundurmuştur
5 Karşılıklı tavır ve sorucevap şeklini kullanmıştır
6 Yanlış düşünceyi söküp atmak ve reel içten bilgiyi net bir şekilde muhatabın kafasına koymak için aklî ölçüleri kullanmıştır
7 Muhataplarına soru yöneltmiş, bu nedenle onların akıl ve bilgi seviyelerini ölçmüştür
8 Mukayese ve örneklendirme metodunu kullanmıştır
9 Benzetme ve halk müziği arasında yaygın olarak kullanılan örnekleri kullanmıştır
10 Anlattığı hususu, elinde herhangi bir şey ile yere ve toprağa çizerek bana kalırsa göstermiştir
11 Sözle beraber jest ve mimiklerini kullanmış ve el ile işaretlerde bulunmuştur
12 Önemine binaen, halin olası kıldığı bir nesneyi kişisel olarak eline almış, eliyle kaldırmış ve peşinde söyleyeceği hususu söylemiştir
13 Muhataplarından bir soru gelmeden söze önce kendileri başlamıştır
14 Muhatabının sorusuna yetersiz ve pozitif olmadan cevap vermiştir
15 Muhatabının sorusuna, onun ihtiyacına binaen sorduğundan daha fazlasıyla cevap vermiştir
16 Muhatabını, güzel bir hikmete binaen, sorduğu sorudan daha önemli bir hususa yönlendirdiği de olmuştur
17 Soru soranın sorduğu soruyu tekrarlamasını istemiştir
18 Muhatabın aldığı cevabı tekrar etmesini istemiştir Böylece yanıt unutulmayacaktır
19 Bildiği bir husustan dolayı kişiyi sınav etmiştir fakat bununla içten cevap vereceği için kişiyi sena etmek, methetmek istemiştir
20 Önünde olan bir olaya karşısında susma yolunu seçim etmiştir
21 Öğretme sırasında meydana gelebilecek imkan ve fırsatları değerlendirmiştir
22 Latife ve şaka yoluyla öğretmeyi seçim etmiştir
23 Öğrettiği hususu yeminle tekit etmiş perçinlemiştir
24 Öğretilen hususun önemine binaen sözü üç kez bitmiş etmiştir
25 Konunun önemini oturuşunu ve duruşunu değiştirerek ve sözü her tarafta ederek göstermiştir
26 Cevabı geciktirerek muhatabın sorusunu her yerde etmesini sağlayarak onu uyarmıştır
27 Muhatabı intibaha sevk etmek için, onu omzundan veya elinden tutmuştur
28 Muhatabı teşvik için veya onu sıkıntıya sokacak bir durumdan nedeniyle, bazı hususların dar kalmasını yeğlemiştir
29 Söyleyeceği hususun hafızalarda daha iyi yer etmesi veya ezberlenmesi için, sözü kısa ve öz bir şekilde açıklama etmiş, sonradan ise ayrıntılarına geçmiştir
30 Cevabın birkaç madde ile verileceği durumlarda önce cevabın kaç maddeden oluştuğunu bildirmek için sayıyı söylemiş sonradan saymıştır
31 Va ’z etme, öğüt etme ve nasihat verme metodunu kullanmıştır
32 İnsanların şevklerini kamçılama ya da neticesi cefa verici hususlardan şiddetle uzaklaşma (Tergib ve terhib) metodunu kullanmıştır
33 Kıssa ve geçmiş ümmetlere ve insanlara dair haberlerle öğretme metodunu uygulamıştır
34 Sorunun cevabının muhatabı utandırma ihtimali olan hususlarda önce nazik bir hazırlık süreci hazırlamış ve soruyu pek cevaplandırmıştır
35 Sorunun cevabının muhatabı utandırma ihtimali olan hususlarda üstü kapalı olarak alegori yoluyla ve göze çarpan ederek yetinmiştir
36 Kadınlara öğretmeyi ve nasihat etmeyi de asla ihmal etmemiştir
37 Halin gerektirdiği durumlarda öğretme hususunda azarlayıp paylamayı (ta ’nif) ve kızmayı (gadab) da dikkatsizlik etmemiştir Ne var oysa onun paylaması ve kızması da acıma yörüngesinde ve ümmetinin selameti için olmuştur
38 Talim ve tebliğde, kitabeti (yazma metodunu) da kullanmıştır
39 Tanıdık Olmayan dilleri (mesela Süryaniceyi) öğrenmesi için bazı sahabeleri görevlendirmiştir ama bu husus da günümüzde dünyanın dört bir tarafında İslam ’ın güzelliklerini öğrenmek isteyenlere aleyhinde yapılacak vazifenin çok önemli bir basamağını teşkil etmektedir
40 Şahsen kendi mübarek zatıyla talimde bulunmuştur *