Efes Artemis Tapınağı
Bizanslı Philon Babil'in asma bahcelerini, Olimpos'taki Zeus Heykelini, Rodos Kolossusu'nu, yuksek piramitlerin kudretli işciliğini ve Mausoleus'in mezarını gordum Ama bulutlara doğru yukselen Efes'teki tapınağı gorduğumde, diğerlerinin tumunun golgede kaldığını hissettimdiye yazmıştı
Tanrıca Artemis adına ilk turbe MO800'lu yıllarda Efes'teki nehrin yakınındaki bataklık kıyıya yapılmıştı Bazen Diana da denen Efes tanrıcası Artemis, Yunan Artemis'iyle aynı değildi Yunan Artemis'i av tanrıcasıydı Efes Artemis'i ise belinden omuzlarına kadar bircok goğusle resmedildiği gibi verimlilik, bereket ve doğurganlık tanrıcasıydı
Bu eski tapınakta muhtemelen Jupiterden duşen bir meteorit olduğu duşunulen kutsal birtaş vardı Tapınak, sonraki yuzyıllarda birkac kez tahrip olmuş ve yeniden inşaa edilmiştir MO600'lerde Efes şehri buyuk bir ticaret limanı haline geldi ve Chersiphron adlı bir mimar yuksek taş kolonları olan yeni ve buyuk bir tapınak inşaa etti
Lidya kralı Croesus, MO550'de Efes'i ve Anadolu'daki diğer Yunan şehirlerini fethetti Bu savaş sırasında mabet tahrip oldu Croesus, mimar Theodorus'a daha oncekilerin hepsini golgede bırakan yeni bir mabet yaptırdı Yeni tapınak oncekinin 4 katı buyuklukte 90 metre yukseklikte ve 45 metre genişlikteydi Masif bir catı, yuzden fazla taş sutunla destekleniyordu
MO 356'da Herostratus adlı biri tarafından cıkarılan bir yangında yanarak tahrip oldu Bundan kısa bir sure sonra o gunun en unlu heykeltraşı olan Scopas'lı Paros tarafından yeni bir mabet yapıldı Romalı tarihci Pliny'ye gore yeni tapınak, 130 metre uzunlukta ve 68 metre genişlikteydi Tavanı, yukseklikleri 18 metre olan 127 adet sutun destekliyordu İnşaat 120 yıl surmuştu Buyuk İskender MO333'de Efes'e geldiğinde tapınağın inşaası hala devam ediyordu Bu yeni tapınak, Yunan tapınakları icinde o gune kadar yapılan en buyuk yapı idi Tapınağın başka bir ozelliği de tamamen mermerden yapılmış olmasıydı
MS 57'de St Paul hristiyanlığı yaymak icin Efes'e geldi O kadar başarılı oldu ki bundan, şehrin demircisi ve tapınaktaki heykellerin sahiplerinden birisi olan Demetrius buyuk bir korkuya kapıldı Cunku Demetrius tapınaktaki heykellerin bir kısmının sahibiydi ve her yıl tapınağa hacca gelenlerden iyi bir geliri vardı ve insanların dinini değiştirmesi demek onun gecimini kaybetmesi anlamına geliyordu Birlikte ticaret yaptığı
diğer kişileri de yanına alan Demetrius heyecan verici ve Yaşasın Efesliler'in Artemisidiye biten bir soylev yaptı ve halkı galeyana getirdi Hemen sonra St Paul'un yardımcılarından ikisini tutukladılar Bunu bir isyan takip etti Sonucta St Paul, tutuklanan yardımcılarıyla şehri terketti ve Makedonya'ya geri dondu
262'de Gotların bir akını sırasında buyuk Artemis tapınağı yakılıp yıkıldı Bir yuzyıl sonra Roma İmparatoru Constantine şehri yeniden inşaa ettirdi Fakat hristiyan olduğu icin tapınağı restore ettirmediConstantin'in cabalarına rağmen Efes eski gunlerine donemedi Cunku gemilerin demirlediği liman yokolmuştu Nehrin taşıdığı aluvyonlar tarafından deniz şehirden uzaklaşmıştı Zamanla şehir sakinleri kenti terkettiler Mabetin kalıntıları başka yapıların ve heykellerin yapılmasında kullanıldı
British Museum'dan John Turtle Wood 1863'de tapınağı araştırmaya başladı 1869'da 6 metre derinlikte, camurların icinde tapınağın temellerini buldu Bulduğu heykelleri ve bazı kalıntıları British Museum'a goturdu
1904'de yine aynı muzeden DG Hograth'ın liderliğindeki bir ekip kazılara devam ettiler ve sitede birbirinin uzerine inşaa edilen 5 tapınak olduğunu keşfettiler Bugun gelen ziyaretcilere tapınağın yerini belli etmek icin, bataklık halinde olan bolgeye sadece bir tek sutun dikilmiştir
Kollarını iki yana acmış, dimdik duran bir tanrıcanın Yunan uslubuna yabancı bir tarzda betimlendiği unlu Artemis heykelinin kopyaları gunumuze kadar gelmiştir
Bizanslı Philon Babil'in asma bahcelerini, Olimpos'taki Zeus Heykelini, Rodos Kolossusu'nu, yuksek piramitlerin kudretli işciliğini ve Mausoleus'in mezarını gordum Ama bulutlara doğru yukselen Efes'teki tapınağı gorduğumde, diğerlerinin tumunun golgede kaldığını hissettimdiye yazmıştı
Tanrıca Artemis adına ilk turbe MO800'lu yıllarda Efes'teki nehrin yakınındaki bataklık kıyıya yapılmıştı Bazen Diana da denen Efes tanrıcası Artemis, Yunan Artemis'iyle aynı değildi Yunan Artemis'i av tanrıcasıydı Efes Artemis'i ise belinden omuzlarına kadar bircok goğusle resmedildiği gibi verimlilik, bereket ve doğurganlık tanrıcasıydı
Bu eski tapınakta muhtemelen Jupiterden duşen bir meteorit olduğu duşunulen kutsal birtaş vardı Tapınak, sonraki yuzyıllarda birkac kez tahrip olmuş ve yeniden inşaa edilmiştir MO600'lerde Efes şehri buyuk bir ticaret limanı haline geldi ve Chersiphron adlı bir mimar yuksek taş kolonları olan yeni ve buyuk bir tapınak inşaa etti
Lidya kralı Croesus, MO550'de Efes'i ve Anadolu'daki diğer Yunan şehirlerini fethetti Bu savaş sırasında mabet tahrip oldu Croesus, mimar Theodorus'a daha oncekilerin hepsini golgede bırakan yeni bir mabet yaptırdı Yeni tapınak oncekinin 4 katı buyuklukte 90 metre yukseklikte ve 45 metre genişlikteydi Masif bir catı, yuzden fazla taş sutunla destekleniyordu
MO 356'da Herostratus adlı biri tarafından cıkarılan bir yangında yanarak tahrip oldu Bundan kısa bir sure sonra o gunun en unlu heykeltraşı olan Scopas'lı Paros tarafından yeni bir mabet yapıldı Romalı tarihci Pliny'ye gore yeni tapınak, 130 metre uzunlukta ve 68 metre genişlikteydi Tavanı, yukseklikleri 18 metre olan 127 adet sutun destekliyordu İnşaat 120 yıl surmuştu Buyuk İskender MO333'de Efes'e geldiğinde tapınağın inşaası hala devam ediyordu Bu yeni tapınak, Yunan tapınakları icinde o gune kadar yapılan en buyuk yapı idi Tapınağın başka bir ozelliği de tamamen mermerden yapılmış olmasıydı
MS 57'de St Paul hristiyanlığı yaymak icin Efes'e geldi O kadar başarılı oldu ki bundan, şehrin demircisi ve tapınaktaki heykellerin sahiplerinden birisi olan Demetrius buyuk bir korkuya kapıldı Cunku Demetrius tapınaktaki heykellerin bir kısmının sahibiydi ve her yıl tapınağa hacca gelenlerden iyi bir geliri vardı ve insanların dinini değiştirmesi demek onun gecimini kaybetmesi anlamına geliyordu Birlikte ticaret yaptığı
diğer kişileri de yanına alan Demetrius heyecan verici ve Yaşasın Efesliler'in Artemisidiye biten bir soylev yaptı ve halkı galeyana getirdi Hemen sonra St Paul'un yardımcılarından ikisini tutukladılar Bunu bir isyan takip etti Sonucta St Paul, tutuklanan yardımcılarıyla şehri terketti ve Makedonya'ya geri dondu
262'de Gotların bir akını sırasında buyuk Artemis tapınağı yakılıp yıkıldı Bir yuzyıl sonra Roma İmparatoru Constantine şehri yeniden inşaa ettirdi Fakat hristiyan olduğu icin tapınağı restore ettirmediConstantin'in cabalarına rağmen Efes eski gunlerine donemedi Cunku gemilerin demirlediği liman yokolmuştu Nehrin taşıdığı aluvyonlar tarafından deniz şehirden uzaklaşmıştı Zamanla şehir sakinleri kenti terkettiler Mabetin kalıntıları başka yapıların ve heykellerin yapılmasında kullanıldı
British Museum'dan John Turtle Wood 1863'de tapınağı araştırmaya başladı 1869'da 6 metre derinlikte, camurların icinde tapınağın temellerini buldu Bulduğu heykelleri ve bazı kalıntıları British Museum'a goturdu
1904'de yine aynı muzeden DG Hograth'ın liderliğindeki bir ekip kazılara devam ettiler ve sitede birbirinin uzerine inşaa edilen 5 tapınak olduğunu keşfettiler Bugun gelen ziyaretcilere tapınağın yerini belli etmek icin, bataklık halinde olan bolgeye sadece bir tek sutun dikilmiştir
Kollarını iki yana acmış, dimdik duran bir tanrıcanın Yunan uslubuna yabancı bir tarzda betimlendiği unlu Artemis heykelinin kopyaları gunumuze kadar gelmiştir