Ege Bolgesi ve Ozellikleri

Ege Bolgesinin Ozellikleri Nelerdir?


Ege Bolgesi, yer şekilleri, iklim ve bunun etkisine bağlı olarak beşeri ve ekonomik yonden farklı olan iki bolume ayrılmıştır Bunlar Ege Bolumu ve İc Batı Anadolu Bolumudur

Yer şekilleri

Yer şekillerinin oluşmasında 3 zaman sonları ile 4 zaman başlarındaki tektonik hareketler belirleyici olmuştur

Dağlar : Bolgenin batısında, Ege Denizine dik uzanan, doğubatı yonlu dağlar ile bu dağlar arasındaki cokuntu ovaları yer alır Kuzeyden guneye doğru sıralanan Kaz Dağı, Mardan Dağı, Yunt Dağı, Bozdağlar ve Aydın Dağları kırılma sonucu oluşan horstlardır Manisanın Kula ilcesi yakınlarında genc volkan konileri yer alır

Ovalar : Doğu – batı yonlu uzanan dağ sıraları arasında yer alan Edremit, Bakırcay, Gediz, Kucuk Menderes ve Buyuk Menderes ovaları kırılma sonucu oluşan grabenlerdir Ege Bolumunde yuksekliği 250 metreden daha az olan cokuntu ovaları yer alır ve ic kesimlere doğru uzanır Bolgenin en guneyindeki Menteşe Yoresinde ise karstik ovalar yaygındır

Platolar : Bolgedeki platolar Ege grabenlerinin doğusunda, İc Batı Anadolu Bolumundeki yuksek duzluklerdir Kıyı Ege ovalarının bittiği yerde, plato gorunumundeki İc Batı Anadolu eşiği başlar İc Batı Anadolu Platosu uzerinde yuksekliği 2000 metreden az olan Demirci, Eğrigoz, Şaphane, Murat, Emir ve Sandıklı Dağları yer alır

Akarsular ve Goller

Akarsular : Bolgenin akarsuları Bakırcay, Gediz, Kucuk Menderes ve Buyuk Menderestir Hepsi Ege Denizine dokulur Akarsuların aşağı cığırlarında arazi eğimi azaldığı icin menderesler, akarsu ağızlarında ise akarsularla aynı adları taşıyan iriliufaklı delta ovaları oluşmuştur Akarsuların yatak eğimi az olduğu icin hidroelektrik potansiyelleri de azdır

Goller : Gol bakımından fakir olan Ege Bolgesinde Bafa (Camici) ve Marmara golleri yer alır Bu goller aluvyal set golleridir Suları tatlıdır

İklim

Kıyı kesimindeki Asıl Ege Bolumunde Akdeniz iklimi ozellikleri gorulur Akdeniz ikliminin etkileri, cokuntu ovaları boyunca, kıyıdan yer yer 100150 km kadar icerilere sokulur Kıyı kesiminde kar yağışları ve don olayları cok ender gorulur Kışları oldukca ılımandır Yaz mevsimi kıyı ovalarında oldukca sıcak ve kurak gecer İc Batı Anadolu Bolumunde ise Akdeniz ikliminden karasal iklime geciş ozelliği gorulur Sıcaklık farkları artar İc Batı Anadoluda kış mevsimi kıyı kesime gore daha soğuktur Kar yağışları ve don olayları gorulur Yaz mevsimi ise kıyı kesime gore daha sıcaktır İc Batı Anadoluda kıyı kesimine gore azalan yağışlar, ilkbahar mevsimine doğru kayar Yaz kuraklığı kıyı kesimden daha azdır

Doğal Bitki Ortusu

Ege Bolumunde 500600 metreler kadar makiler, daha yukseklerde iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlar yer alır İc Batı Anadolu Bolumunde calılık ve ormanlarla, İc Anadoluya doğru bozkırlar gourulur

Nufus ve Yerleşme

Nufus sayısı bakımından Marmara, İc Anadolu ve Karadeniz bolgelerinden sonra 4 sırayı alır Bolgede doğum oranı duşuktur Yuzolcumu kucuk olduğundan, nufus yoğunluğu bakımından Marmara Bolgesinden sonra 2 sırayı alır Nufusun dağılışı duzenli değildir Kıyı kesimindeki ovalar sık nufuslu, ic kesimler ise dağlık Menteşe Yoresi ise oldukca tenhadır Ege Bolumunde kentleşme oranı yuksek, gocler nedeniyle nufus artışı fazladır Ayrıca bu bolumde yer alan Kuşadası, Bodrum, Marmaris gibi turizm merkezlerinde yaz mevsiminde turizm nedeniyle nufus artar

İller

Afyon, Aydın, Denizli, İzmir, Kutahya, Manisa, Muğla, Uşak

Ekonomik Ozellikler

Tarım

Kıyı kesimindeki Ege Bolumunde verimli tarım topraklarının bulunması ve Akdeniz ikliminin etkisi nedeniyle, ekonomik değeri yuksek olan ihrac urunleri yetiştirilir Bu bolumde tarımda makine kullanımı yaygındır İntansif (modern) tarım yontemleri uygulanır Tarımsal nufus yoğunluğu fazla olan bu bolumde seracılık da yaygındır İc Batı Anadolu Bolumunde iklimin karasallaşması ve sulamanın yaygın olmaması, tarımsal urun ceşitliliğini azaltır Kıyıda yetiştirilen urunler bu bolumde yetiştirilemez

Tarım Urunleri

Asıl Ege Bolumunun Başlıca Tarım Urunleri

Tutun : Turkiye tutun uretiminin % 50sini bu bolge karşılar Tum kıyı ovalarında ekimi yapılan ve yurt dışına ihrac edilen tutun en cok Bakırcay Ovasında yetiştirilir

Zeytin : Akdeniz ikliminin tanıtıcı kultur bitkisi olan zeytin en cok Ege Bolgesinde yetiştirilir Turkiye uretiminin % 48ini Ege Bolgesi sağlar Edremit – Ayvalık Yoresi başta olmak uzere tum kıyı kesiminde ve yer yer 100 km icerilere kadar zeytin yetiştirilir

Uzum : Turkiyede uzum uretiminin % 40ını sağlayan bolge 1 sırada yer alır Kurutularak ihrac edilen cekirdeksiz uzumun tamamını Ege Bolgesi uretir Başta Gediz Ovası olmak uzere Buyuk ve Kucuk Menderes ovalarında yetiştirilir

İncir : Kış ılıklığı isteyen ve Akdeniz iklimine uyumlu olan incirin %82si bu bolgede yetiştirilir Buyuk Menderes, Kucuk Menderes ve Gediz ovalarında incir uretimi yoğunlaşır Kurutularak yurt dışına ihrac edilen incirin en cok yetiştirildiği yer ise Aydındır

Pamuk : Akdeniz iklimine uyumlu olduğundan kıyı ovalarında ekimi yapılır Buyuk Menderes ve Gediz ovalarında uretimi yoğunlaşır Turkiye uretiminin % 42sini sağlayan Ege Bolgesi uretimde ilk sırayı alır

Turuncgiller : Akdeniz iklimine uyumlu olan ve kış ılıklığı isteyen turuncgil uretimi, İzmirin guneyindeki kıyı ovalarında yapılrı Turkiye uretiminin %10unu sağlayan bolge, Akdeniz Bolgesinden sonra 2 sırayı alır

Pirinc : Cokuntu ovalarında ekimi yoğunlaşır

Sebze : Bolgenin sebze uretiminde onemli bir yeri vardır Domates, biber, patlıcan, patates, salata, kereviz, pırasa, başlıcalarıdır

Meyve : Bolge kendine ozgu meyve uretimi ile diğer bolgelerden ayrılır İncir, turuncgil ve uzumun yanı sıra elma ve kiraz uretimi de onem taşır

İc Batı Anadolu Bolumunun Başlıca Tarım Urunleri

Haşhaş : Tohumundan yağ ve kozasından morfin yapımında kullanılan afyon sakızının elde edildiği bir bitkidir Bu nedenle ekimi devlet kontrolunde yapılır Turkiye uretiminin %90ını Ege Bolgesi karşılar Afyonkarahisar cevresinde ekimi yoğunlaşır

Tahıllar : Bolgede uretilen tahıl ulke uretiminin % 10a yakın bolumunu karşılar Tahıllardan buğday ve arpa, Afyon, Kutahya, Denizli ve Uşakta uretilir

Şekerpancarı : Onemli bir endustri bitkisi olan şekerpancarı Afyon, Kutahya ve Denizlide uretilir

Ayciceği : Denizel etkilerin sokulmadığı İc Batı Anadoluda sulanabilen alanlarda yetişir

Baklagiller : Uşak, bolgede nohut uretiminin en fazla yapıldığı yerdir

Hayvancılık

Bolgede hayvan otlatmaya elverişli alanlar pek fazla değildir Otlaklar daha cok İc Batı Anadoluda gorulur Bolgenin kıyı kesiminde besi hayvancılığı, İc Batı Anadolu Bolumunde dağlıc ve sakız ırkı, İc Batı Anadolu platolarında karaman ırkı koyun yetiştirilir Ozellikle maki alanlarında kıl kecisi yetiştiriciliği onem taşır Menteşe Yoresinde arıcılık gelişmiştir Kumes hayvancılığı son yıllarda gelişme gostermiştir Ayrıca doğal balıkcılığın yanı sıra kultur balıkcılığı da yapılır

Ormancılık

Turkiye ormanlarının %19u Ege Bolgesinde yer alır Ormanlar Asıl Ege Bolumunde yoğunlaşır Menteşe Yoresi, Aydın Dağları, Bozdağlar ve Kaz Dağı orman bakımından en zengin alanlardır Menteşe Yoresinde sığla yağı uretimi yapılır Gunluk ağacı ve meyan koku de bolgedeki diğer onemli orman urunleridir

Madenler ve Enerji Kaynakları

Madenler : Krom uretiminde ikinci sırayı alan bolgede, Koyceğiz, Marmaris, Emette krom cıkarılır Menteşe Yoresinde zımpara taşı, Afyonda mermer, Eymir, Ayazmand ve Torbalıda demir, KutahyaEmette bor minerali cıkartılır Ayrıca İzmir Camaltı tuzlasında tuz uretilir

Enerji Kaynakları : Turkiyenin en onemli linyit yatakları bu bolgede yer alır Linyit uretiminin %90ı Ege Bolgesinden sağlanır Cıkarıldığı yerler; Muğla – Yatağan, Manisa – Soma, Kutahyada Tavşanlı, Tuncbilek, Seyitomer ve Değirmisazdır Linyitin onemli bir bolumu termik santrallerde yakılarak elektrik enerjisi uretilir

Enerji Uretim Tesisleri

Termik santrallerin en cok olduğu bolgedir Bu santraller; ManisaSoma, MuğlaYatağan ve Gokova ile KutahyaSeyitomer ve Tuncbilekte kuruludur Termik enerjinin yanı sıra hidroelektrik enerjisi uretimi de yapılır Demirkopru (Gediz), Kemer ve Adıguzel (Buyuk Menderes) barajları bu bolgededir DenizliSaraykoyde jeotermal santral kuruludur

Endustri

Başlıca endustri tesisleri şunlardır :

Besin, Sıvı Yağ : İzmir, Ayvalık, Edremit

Şeker : Uşak, Afyon, Kutahya

Sigara ve İcki : İzmir

Petrol Arıtma ve Petro Kimya : İzmir Aliağa

Seramik, Cini, Porselen : Kutahya, Uşak, İzmir

Pamuklu Dokuma : İzmir, Aydın, Nazilli, Soke, Bergama, Denizli ve Uşak

Otomotiv : İzmir

Tarım Makineleri : Manisa, Aydın

Kağıt : Afyon (Cay)

Azot – Gubre : Kutahya

Ulaşım

Doğu – batı yonlu uzanan dağlar ve arasındaki ovalar, kıyı kesimle ic kesimi birbirine bağlayan yolların yapımını kolaylaştırmıştır Dağlık Menteşe Yoresi dışında bolgede ulaşım sorunu yoktur İzmit limanı ard bolgesine kara ve demiryollarıyla bağlanmıştır Turkiyenin en onemli ihrac limanıdır Afyon ve Denizli de onemli yolların kesiştiği, ulaşımın geliştiği merkezlerdir

Turizm

Ege Bolgesinde ozellikle kıyı kesimler tarihi ve doğal guzellikleriyle turizmin cok geliştiği yerlerdir Bodrum, Marmaris, Kuşadası, Ceşme, Didim, Foca deniz turizminin geliştiği merkezlerdir Denizli – Pamukkaledeki travertenler, kaplıcalar, SelcukEfeste Meryem Ana Kilisesi ve antik kent, Bergama, Sard, Didim, Milet, Afrodisyas anitk kentleri, Afyon ve Kutahya kaplıcaları bolgenin diğer turizm zenginlikleridir

Bolgenin Ulke Ekonomisindeki Yeri

Ege Bolgesi sosyoekonomik gelişmişlik acısından Marmara Bolgesinden sonra
2 sırada yer alır Aşağıda bolge ekonomisinde onemli yer tutan urun ve ekonomik faaliyet turlerinin listesi verilmiştir

İncir
Pamuk
Tutun
Uzum
Zeytin
Haşhaş
Linyit
Endustri urunleri
Turizm