Ege Bölgesinin Örf ve Adetleri

Ege Bölgesinin Örf ve Adetleri Nelerdir, Ege Bölgesinin Gelenek ve Görenekleri, Ege Bölgesi Örf ve Adetleri

NIKAH

Afyonkarahisar'da evlenme törenleri sırasıyla şöyle oluşmaktadır: Dünür gezme(görücülük), laf kesilip kahve içme, nişan(yavuklu olma), şerbet içilmesi, iki taraflı sini( tepsiyle baş üzerinde nişan hediyesi olan şeker, çerez, iç çamaşırı, paçavra, çorap vb hafif eşya) gönderilmesi, sini ardı (nişan tepsilerinin iki taraflı gönderilmesinden sonradan kız evince yapılan yemek yemek ziyafeti), kandillikler(gaz lambası günlerinde gönderilen kına ve gaz lambası helvası, buna karşılık kız evinden oğlan evine bir tepsi ağzıaçık, bir çeşit börek ya da lokma) gönderilmesi, hıdrellez daveti(nişanlık zamanı hıdrelleze rastlarsa oğlan tarafından Hıdrellezlikgönderilir Kuzu kesilerek yemekli kır daveti yapılır Bayramlık(kız evinden erkek çocuk evine, oğlan evinden kız evine müşterek çamaşır), kurban bayramında ise süslenmiş koç(oğlan evinden kız evine) gönderilir

Nişandan düğün haftasına dek bu töre ve gelenekler, ailelerin maddî durumuna tarafından yapılır Nikah haftasından önce iki aile, düğün, nikah ve esvap kesme gününü tesbit eder, hazırlıklara başlar Oğlan evi tarafı gelini ünlü bir mağazaya gösteri eder Mağazada gelin için alınacak giysi ve gelinlik vb eşyaya bakılır Buna Esvap Kesmeadı verilir Esvap kesmeyle beraber, her iki taraf, düğün için yakınları (benzer,arkadaş ve akraba) gösteri etmek üzere Okucuadı verilen sözlü davetçi gönderirler Günümüzde ise davetiye kartları gönderilmektedir

Bayan okuyucular düğün sahibinin yakınlarını konut ev dolaşarak düğüne eğlence ederler Böylece nikah başlamış olur Düğün dört gün devam eder Çarşamba günü düğünde erkek çocuk evinde yemek yemek davetleri öğleden itibaren başlar

Akşam yemeğine daha çok gençler(damadın arkadaşları) eğlence edilir Aynı gün öğleden sonra Saç Kesmeyapılır Kaynananın başkanlığında topluluk bir kadın grubu erkek çocuk evinden kız evine gider Kız evinden asgari iki tefçi kadın erkek çocuk evinden gelen bayan grubunu ayakta tef çalarak ve türkü söyleyerek, nikah evinin mereni başında veya taşlığında karşılar Kız evinden çağrılmış olan misafirler diğer davetlilerle birlikte toplanır Çengiler durmadan türkü söylemeye devam eder Gelin kız, kaynananın bulunduğu yere kazanç Kaynananın ve misafirlerin ellerini öptükten sonra kaynananın önüne diz çöker Önce kaynana, görümce, teyze,yenge(amca, dayı hanımları) birer ikişer saç Tlfini kesmek suretiyle Saç Kesmetöreni yerine getirilir Bu törende kayınvalide, geline ziynet olarak ne takacaksa (altın, inci, gerdanlık, küpe, bilezik vb) sırasıyla takar Merasim bittikten sonradan gelişlerinde olduğu gibi giderlerken de çengiler, ayakta çalarak uğurlarlar Saç kesme töreninin akşamı Kına Gecesiyapılır

Kültürlü mutfağı, Türkiye'nin çok zengin, çeşidi bol ve leziz mutfakları arasındadır Yörenin zeytinyağlı yemekleri, incir,üzüm ve bunlardan yapılan şaraplar, narenciye ürünleri, turunç reçeli ve çipura, kefal, mercan ve barbunya gibi zengin balık çeşitlerinin tadılması nasihat edilir Yörenin kendine özgü yemeklerinden bazıları; çorbalardan tarhana çorbası, kulak çorbası; yemeklerden acılı güveç, patlıcan biber kızartma, zeytinyağlı kırlı kızartma, zeytinyağlı taze ve kuru börülce, patlıcan kavurma, sarmaşık ve kedirgen kavurma, yaprak sarma, etli nohut yahnisi, nohutlu kereviz, etli enginar, arap saçı,ciğer sote, imambayıldı, keşkek, tandır kebap, yuvarlama (sıkma), paşa böreği, cilav(ayran böreği); salatalardan patlıcanbiber teretoru (turşusu), börülce teretoru, turp otu salatası, semizotu salatası, çingene pilavı; tatlılardan ise irmik helvası, zerde, muhallebi, sütlaç, aşure, lokma, pelvize tatlısı, paşa böreği, yuvarlama, ısırganotu böreği sayılabilir

BÖLGESEL GİYİM:

Hızlı Kentleşme ve çağdaş yaşantı eğilimleri nedeniyle Kültürlü yöresi geleneksel giysileri genelde kırsal ikâmetgâh birimlerinde görülmektedir Ama değişik kutlamalarda ve festivallerde ve özel günlerde geleneksel giysileri görmek mümkündür Yörükler ve Türkmenler giysilerin çok süslü, renkli ve alımlı olmasına itina gösterirler Baş örtüsünden takkeye, börümcük gömleğe, çuhadan işlemeli cepken şalvara, üç eteğe kadar pek çok giyim eşyasının el dokuması olması ayrı bir tartı taşır Giyimlerin vazgeçilmez parçaları olan nakışlar, oyalar, işlemeler, sim işlemeler değişik özellikler taşır Efe giyimi Kültürlü yöresinin simgesidir Efeler püsküllü fes, yemeni, zıbın, camadan, cepken ve şalvar giyerler Beldeki örme kuşak şal ve deri silahlık ve baldırdaki tozluk giyimi tamamlar

BÖLGESEL GİYİM:

Denizlinin kendine özel mahallî kıyâfeti vardır Süğüm, çeki, yemeni, cepken ve şalvar ve öteki mahallî kıyâfetler fakat düğün ve folklor gösterilerinde giyilir İlin farklı alanlara yönlendirilmiş yörelerinde giyimde farklılıklar görülür Bayan giysilerinde görülen bazı özellikler: Acıpayam, Tavas ve Çameli yöresinin günümüzdeki kadın giysileri arasında pozitif farklılık yoktur

Kadınlar genel olarak geniş ve paçaları golf tipi, lastikli şalvar giyerler Üstteki giysiler dizlere kadar uzayan bazıları parçalı, bazıları yekpare biçimde fistanlar dır Başa genel olarak ön tarafına sarı pul paralar dizilmiş fesler giyilir Fes üzerine bir örtü bağlanır Giysiler renk renk kumaşlardan yapılır Baş örtüleri deç beyaz veya renkli kreplerdir

Güney, Buldan yöresi bayan giysilerinde topuklara değin uzayan fistan lardan ibarettir Ayrıca peştamal denen bir örtü bele sarılır Özellikle giyilen peştemaller pamukludan yapılmış, kaplı ve renk renktir Düğün derneklerinde kullanılanlar ise ipekten üretilmiş, renkli ve düz desenlidir Yine benzer yöre köylerinde kadınlar kat kat dağıtılmış kumaşlardan yapılmış topuğa kadar uzayan şalvar da giyerler Peştamal ve fistan üzerine renkli veya düz üstlükte kullanılır

Bu üstlüklere Buldan üstlüğü denir Çal, Çivril yöresi giysileri Tavas Yöresini uyarsa da bazı farklılıkları vardır Köylerde genelde renkli kumaşlardan üç etek adı verilen fistan, şalvar ve pullarla süslü fes giyerler

DOĞUM
Doğumun ailede yarattığı sevincin eşe dosta duyurulması ve paylaşılması çevresine oturan köklü bir gelenektir Etrafına kümelendirilen seremon ve törensel geçişler adete protokol gibi esnetilmeden uygulanır Günlerce süren bir kutlamalar silsilesi içinde sürdürülür Bebek ve anne için doğumdan iki üç hafta daha sonra evin davetli ağırlanan odasının baş köşesine bayağı boyundan daha yüksek bir yatak süslenir Bu yatak ailenin bebeği için yapılır Yatağın dekor malzemeleri ailenin ve yakınlarının çeyizlerinden bir araya getirilen, birbiriyle ahenkli, sim sarma, renkli nakış ve tel kırma tekniklerinde işlenen baş tülbentleri, çevre, uçkur, peşkir, bohçalar, bürümcük çarşaflarıdır Yatağın dört bir yanında çıta konur Çıtaların çevresi bürümcük çarşaflar veya sözde kumaşlarla boğum boğum süslenir Yatağın arkadaki ve baş ast duvarları ağır işlemeli şalvar kumaşları ile kaplanır Bu kumaş üzerine ortalanarak sim sırma işli bir bohça hafif eğimler verilerek zemine iğneleyerek şekillendirilir Bu şekillendirme malzemenin çokluğuna, yapan kişinin becerisine bağlıdır Genel Olarak uçları açık S, göbek, kelebek, takke şekilleri ile kompozisyonlar meydana getirilir Bunlar duyulan sevincin sembolü sayılır Yatağı ön st ve tabi üstteki kısımları bir baş tülbendinin işli yerleri görünecek şekilde kapatılır Ya Da renkli ipek krepler, iğne oyalı danelerin çapraz bükülmesi ile baklava biçimli kafes oluşturulur Kafeslerin ortasına külte inci ve altın tuğralar asılır Yatağın bir köşesine gelin tacından bulunan tac krebinin içine sarımsak, çörekotu ve tuz konularak sıçan denilen nazarlık yapılır ve asılır Gelin misafirleri ipekli bir kıyafetle karşılar Misafirlere kahve , çay pasta börek yanında özel üretilmiş baharatlı tarçınlı karanfilli sıcak loğusa şerbeti ikram edilir Doğu yatağı 40 gün ziyaret edilir

SÜNNET
Anadolu'da çocukla ilgili geleneksel işlemlerden en önemlilerinden biriside sünnet geleneğidir Çocuklar genelde okul çağına yakın veya ilkokul yıllarında ergenlik çağına girmeden sünnet edilmektedirler Sünnet tekli yaşlarda ve merasim ise okulların kapanmasından sonra yaz mevsiminde yapılır Sünnet giysisi merasim hazırlıklarının en kayda değer bölümünü oluşturmaktadır Maşallahişlemeli sünnet elbisesi alınır ve giydirilir Sünnet evinin davetli ağırlanan odasının baş köşesine alışılagelmiş boyundan daha yüksek bir yatak hazırlanır Sünnet yatağı da doğum yatağının aynı malzemelerle ve aynı şekilde yapılır Tek farkı sünnet çocuğunun ilgisini çekecek renkli ve ışıklı süslerin ağırlıklı ilaveleridir

Her il ve yörede olduğu gibi, Muğlada da geçmişten bugüne süregelen bir takım inançların gereğini gerçekleştirmek gelenek ve görenek haline gelmiştir Bunları kısaca ele alacak olursak: Dini Bayramlarda, Gaz Lambası ve Arife gibi tanrısal sayılan günlerde ölüler ziyaret edilerek mezarlarına Mersin adı verilen yeşil bir bitkinin dalları bırakılır Halk inancına kadar Mersin, ölünün kabir azabını azaltır, ona iki taraflı olur ve ölünün üzerinde salavat getirir Ölüler gömüldükten sonra, mezarın çevresine uzun ince kazıklar sokulur ve bu kazıklara boydan badana kefen bezinden yırtılarak elde edilen beyaz şeritler sarılır Bunun yapılmasının sebebi ise, mezarın kaba hayvanlarca deşilmesini engellemektir


Gaz Lambası günlerinde ve ölülerin gömülmesinden hemen daha sonra mevlit okutulur Yine Gaz Lambası günlerinde, ölenlerin yedinci ve elli ikinci günlerinde Lokma ve Katmer adı bahşedilen hamur işleri yapılarak hayır için dağıtılır Muğlada ayrıca ölüler için de kurban kesme geleneği vardır Ölü kurbanları, Kurban Bayramından bir gün önce yani Arife günü kesilir ve eti de aynı gün dağıtılır Muharrem ayında Aşure yapılır Lokma ve Aşure yapma geleneği, Regaip, Miraç ve Patent Kandili günleri için de geçerlidir Yapılan bu lokma ve aşureler konu komşuya dağıtılır Hem namazdan sonradan cemaate de yedirilir Muğlada ezana aleyhinde farklı bir saygı vardır Irk düğünde, çalgılı toplantıda ve benzeri özellikteki eğlencelerde iken ezanın okunması halinde, ezan bitinceye kadar eğlenceye ara verir Fal bakma, sihir yapma, rüya yorumu, uğurlu uğursuz günler, hayvan, eşya ve değişik davranışların anlamlandırılması gibi bazı inançları da Muğlada görmemiz mümkündür Halen bazı köylerde fal bakan, sihir yapan özel kişiler mevcuttur Salı günleri lanetli kabul edilir ve uğurlu bir iş tutulmaz Cuma günleri ise uğurludur Hayvanlardan tavşan melun, tilki ise uğurludur Aksesuar olarak az daha her çocukta nazarlık vardır Bir Zamanlar köy evlerinin kapılarına içi pamuk doldurulmuş, zeybek giysili, bezden bebekler asılırdı Bu da kudret ve dürüstlüğü simgelerdi Salı ve Cuma günleri çamaşır yıkanmaz, çamaşır ve bulaşık suları her yere dökülmez Saçaklardan su damlalarının düştüğü yere çocuk bırakılmaz ve Zemheride çocuk çamaşırları dışarı asılmaz Geceleri, ömür kısalır gerekçesiyle tırnak kesilmez Yeni doğan çocuklar, kırkı çıkıncaya değin yalnız bırakılmazlar Şeytanın değiştireceğine inanılır Hem, yeni doğan çocuklar günden güne zayıflıyorsa, şeytanın değiştirdiği düşünülerek Allan Kavağına götürülür ve çocuğun elbiseleri buraya bırakılır Mevlitlerin okunması esnasında Jurnal Ağacının kurutulmuş meyvesi yakılarak Buhur denen tütsü verilir Muğlada hem muhabere bir nitelik de evlat edinme geleneğidir Idareli durumu iyi olan aileler, bakıma muhtaç olan çocukları, kendi çocukları olsa bile, evlatlık olarak yanlarına alırlar ve onları büyütürler daha sonra da okutarak evlendirirler

EVLENME :

Vaktiyle Uşakta izaç görücü usulü ile olurduBeğenilen gelin adayı kızın evine erkek çocuk tarafı münasip kişilerle birlikte Dünür gider Allahın emri, peygamberin kavli ile kız istemeye geldiklerini belirtirlerKız tarafı dikkate almak, çözümlemek ve danışmak için vakit isterErkek Çocuk tarafının daha sonraki ziyaretinde yerinde bulunursa söz kesilirNişan konur,nişan töreni yapılırBu törende misafirlere nişanlanan çiftlerin ömür boyu işleri beyaz, günleri aydınlık olsun diye süt içirilirNikah sırasında kız kendini kardeşlik oğlanda sağdıç tutarDüğünler çoğunlukla Perşembe veya Pazar gecesi esas alınarak başlarÜç,beş gün evvelden eşe dosta akrabalara oku denilen davetiyeler gönderilirDüğün gününden bir iki gün önce davul zurna getirilir,yemek hazırlıklarına başlanılır,etlik hayvanlar kesilir,keşkekler dövülür,büyük kazanlarla yemekler pişer,misafirlere ikram edilirGerdekten bir gün önceki gece kına gecesidirOğlan evi tarafından hazırlanan kına heybesi kız evine götürülürO gece kız evinde şenlikler yapılırKına gecesi günü oğlan tarafının aldığı çeyiz davul zurna eşliğinde kız evine götürülürKız tarafının çeyizi ile birlikte sergilenirNikah günü bütün çeyizler toplanırTekrar oğlan evine yeni çiftlerin eşyaları olarak giderGelin alma günü Perşembe veya Pazar günüdürBugünlerde misafir etme yapılmaz gelin hazırlanır,süslenir,giydirilirHerkesin görebileceği bir odada bekletilirErkek Çocuk evinde güvey hazırlanır ve öğleden daha sonra davul zurna eşliğinde arabalı düğün halayı konvoy halinde gelin almaya giderKız evinde pozitif beklenilmez gelin çıkarılırsonradan erkek çocuk evine dönülürGelin inince damadın babası göre avluya dek götürülürBurada gelin otururOyunlar oynanırBenzer gün kız evinden sinilerle baklava, börek, tavuk eti vb yiyecekler kazanç eğlenceler akşama dek devam ederGelin gerdek odasına girmeden önce kapıya bir parmak yağ çalar,çivi çakar,gelinin eline ekmek verilirGelin ekmekleri omzundan geri atarOrada bulunanlar ekmekleri toplarlarGerdek gecesi akşamı hoca çağrılırDaha önce kıyılmış resmi nikaha ilaveten dini düğün kıyılırDamat sağdıcı göre yumruklanarak gelin odasına konulurDamat gelini konuşturmak için değişik hediyeler verirKız evinden gelen tavuk eti ve baklavalar yenirDamat önde gelin arkada iki rekat namaz kılarlarErtesi gün evdekilerin eli öpülürKızın annesine haber gönderilerek bahşiş alınırAynı gün kız ve erkek çocuk evinin birlikte katıldığı yan günü eğlencesi yapılırYemekler yenilir *