Ehli Beyt ile ilgili ayetler
Kur'an da ehli beyt
Ehli Beyt ile ilgili ondan fazla ayeti kerime bulunmaktadır
1) Allahu teala Peygamber Efendimizin hanımlarına hitaben: Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetinde olduğu gibi acılıp sacılmayın Namazı kılın, zekatı verin, Allah'a ve Rasulune itaat edin Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece gunahı gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor (Ahzab suresi: 33)
Evlerinizde okunan Allah'ın ayetlerini ve hikmeti hatırlayın Şuphesiz Allah, her şeyin ic yuzunu bilendir ve her şeyden haberi olandır(Ahzab suresi: 34)
Meşhur mufessir ibnu Atiyye ricsin manasını izah ederken şoyle demektedir: Ricsgunah, azab, necis ve murdar şeylerdir Allah teala bunların tamamını Ehli Beyt 'ten gidermiştir
Bu hususta uc goruş vardır:
Ehli Sunnet alimlerinin bir kısmına gore bu ayeti kerimede kastedilen Ehli beyt yalnızca Peygamber Efendimizin eşleridir Genellikle tefsirlere gecen ve Abdullah b Abbas (ra)'a nisbet edilen bu goruşe dair rivayetlerin bir kısmı Abdullah b Abbas (ra)'ın kolesi İkrime'den rivayet edilmektedir Hz Ali ve Ehli beyt'i sevmeyen ve onlara buğz eden bir kimse idi Bu sebeple bu rivayetler kabul edilemez
Allah Rasulunun zevceleri, evlatları, torunları olan Hz Hasan ve Hz Huseyin ve damadı Hz Ali, Ehli beyt'i teşkil ederler Cunku sadece Peygamber Efendimizin zevcelerini ilgilendiren kısım muennes yani dişilere hitab sigası ile olmuştur Ehli beyt ile ilgili bolumde ise muzekker yani erkeklere ait siga ile hitab edilmiştir Bir de ilk hitap Ey Peygamber hanımlarıdiye başladığına gore, şayet yalnız onlar Ehli Beyt olsalardı, Ey Ehli beytdiye başlaması gerekirdi
Bu Ayeti kerimede kast edilenler Hz Peygamberle beraber yalnızca HzFatıma, HzAli, HzHasan ve Hz Huseyin'dir1
Her goruş sahibinin kendilerine gore delilleri bulunmaktadır
Bu hususda ifrat ve tefrit acıkca gorulmektedir, ancak en doğrusu orta goruştur
Hz Ali, Hz Fatıma Hz Hasan ve Hz Huseyin'in Ehli beyt'ten oldukları hadisi şeriflerle sabittir Bu hadisi şerifleri rivayet eden Sahabiler şunlardır:
Hz Aişe, Ummu Seleme, Ebu Said elHudri,Vesiletubnu'lAska', Enes b Malik, Omer b Ebi Seleme
Hz Aişe diyor ki;''Bir sabah vakti Peygamber evden cıktı Uzerinde keci kılından dokunmuş nakışlı bir mırtı bulunuyordu Hasan geldi, onu icine aldı, Huseyin geldi, onu da icine aldı, daha sonra Fatıma geldi, onu da icine aldı, en son Ali geldi, onu da mırtısının icine alarak şu ayeti okudu: Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece gunahı gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor (ElAhzab suresi: 33)2
Bu hadisi şerifi Hz Aişe'den başka Ummu Seleme, Ebu Said elHudri, Vesiletubnu'l Aska', Enes b Malik ve Ummu Seleme'nin oğlu Omer ibn Ebi Seleme rivayet etmektedirler
İmam Tirmizi'nin esSunen kitabında (3806 numara ile) Ummu Seleme'den rivayet ettiği hadisi şerif de şoyledir: Hz Peygamber, Hasan, Huseyin, Ali ve Fatıma'yı kendisi de onlarla beraber olmak uzere bir ortu ile orterek: Ey Allahım, Ehli Beyt'im ve oz yakınlarım bunlardır , onlardan ricsi (murdarlığı) giderip onları tertemiz kıl Ummu Seleme: Ben de onlarla beraber miyim ya Rasulullahdedim Buyurdular ki: Sen hayır uzeresin''3
İmam Tirmizi'nin esSunen kitabında (3130 numara ile) rivayet ettiği hadisi şerif'de Enes b Malik (ra) şoyle diyor : Rasulullah sabah namazına cıkarken Altı ay Fatıma'nın kapısından gecerek onlara şoyle sesleniyordu: Ey Ehli Beyt namaza, Ey Ehli Beyt, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak diler4
Şeddad Ebu Ammar diyor ki: Vesiletubnu'l Aska (ra)'nın yanına vardım Yanında birileri vardı Hz Ali'yi konuşuyorlardı Onlar kalkıp gidince bana dedi ki: Rasulullah'dan gorduğumu sana anlatayım mı? Evet dedim Bir gun Hz Fatıma'nın evine gidip Ali'yi sordum? Rasulullah'a gittiğini soyledi Ben de oturup Ali'yi bekledim Rasulullah geldiler, Ali, Hasan ve Huseyin beraberindeydi Her biri bir elini tutmuştu Eve girince Ali'yi ve Fatıma'yı onunde oturttu Hasan ve Huseyin'i de dizlerine oturttu Sonra uzerindeki ortuyu (veya abayı) onların uzerine ortup şu ayeti kerimeyi okudu: Ey Ehli Beyt , hic şuphesiz, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak dilerVe şoyle devam etti: Ey Allahım! Ehli Beyt'im bunlardır 5
2) Ehli Beyt'e Salat ve selam okumak:
Gercekten Allah ve melekleri, Peygamber'e salat ederler, ey iman edenler! Siz de ona salat edin ve tam teslimiyetle selam edin(Ahzab suresi: 56)
Ashab: Ya Rasulallah, Sana nasıl salat okuyalım?diye sordularRasulullah buyurdular ki: Ey Allahım İbrahim'e salat ettiğin gibi Muhammed'e ,zevcelerine ve zurriyetine de salat kıl (rahmet eyle) İbrahim'i mubarek kıldığın gibi Muhammed'i, Zevcelerini ve Zurriyetini de mubarek kıl Muhakkak sen ovulen ve yuceltilensin6
3) Şura suresi: 23 İşte, Allah'ın, iman eden ve salih ameller işleyen kullarına mujdelediği sevab budur (Ey Resulum, tebliğde bulunmakta olduğun kimselere) de ki: Ben (bu tebliğime karşılık) sizden akrabalık sevgisinden başka bir ucret istemiyorum Kim bir iyilik işlerse, onun sevabını fazlasıyla veririz Muhakkak ki Allah Ğafur'dur,(cok bağışlayan) şekurdur, (şukrun karşılığını verendir)
Bu ayeti kerimede Allah Rasulune şunu soylemesini emrediyor: Size tebliğ ettiğim ‘Din'e karşılık herhangi bir ucret istemiyorum, ancak akrabalarımı sevmenizi istiyorum''
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayete gore; bu ayeti kerime Medine'de nazil olmuştur
Hz Huseyin'in oğlu Ali Zeynu'lAbidin, Şam'a esir olarak getirildiğinde halk onu gorsun diye bir merenin uzerine cıkartılmıştı Şamlı bir adam ayağa kalkıp:'' Fitnenin kokunu kesen ve sizi olduren Allah'a hamd olsun'' deyince, Ali ona ‘Sen Kur'an'ı okudun mu?' diye sorar O da ‘evet' der ‘Hamim suresini de okudun mu?', ‘Ben Kur'an'ı okudum ama Hamim suresini okumadım' cevabı uzerine Ali der ki: Bu din icin akraba sevgisinden başka sizden hic bir ucret istemiyorumayetini okumadın mı? O da: ‘O ayettekiler sizler misiniz?' Ali : ‘Evet' der7
Aynı manayı Hz Hasan'ın hutbesinde ifade ettiğini Ebu Bişr edDulabi ezZurriyet etTahire (114 numara ile) de ve elHakim enNeysaburi elMustedrek (3172) kitabında rivayet etmektedirler
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayet de şoyledir: Bu Ayeti Kerime nazil olduğunda Peygambere ‘sevgileri bize vacip olan akrabaların kimlerdir?' diye sorduklarında, buyurdular ki: ‘Bunlar Ali, Fatıma ve iki oğludur'8
Aslında akrabalarının kimler olduğu Enfal suresi 41 ayette beyan edilmiştir Bu ayeti kerime ile Ehli beyt'e hisse de verilmiştir
4) Eğer Allah'a ve hak ile batılın ayrıldığı gun, iki ordunun birbiri ile karşılaştığı gun (Bedir savaşında) kulumuza indirdiğimize inanmışsanız, bilin ki, ganimet olarak aldığınız herhangi bir şeyin beşte biri Allah'a, Resulune, onun akrabalarına, yetimlere, yoksullara ve yolcuya aittir Allah her şeye hakkıyla kadirdir (Enfal suresi: 41)9
İslam Tarihi'nden ve Hadis kitaplarından oğrendiğimize gore Peygamber Efendimiz Kureyş'e hic bir zaman humustan hisse vermemiştir 10
Şeyh Muhammed Emin eşŞankiti Advau'lBeyan (2361) adlı tefsirinde diyor ki: En kuvvetli delile gore bu ayette kast edilen akrabalar Haşim ve Muttalib oğullarıdır İmam Şafii, Ahmed b Hanbel, Ebu Sevr, Mucahid b Cebr, Katade, İbn Cureyc ve Muslim b Halid bu goruştedirler
Ashab'tan Zeyd b Erkam, Ali b Huseyin, Omer b Abdu'lAziz, İmam Malik, Sufyan esSevri, Mucahid ve Evzai'ye gore ise bu ayette kast edilen yalnızca Haşim oğullarıdır
5) İsa (as) Allah'ın kulu ve Rsulu olduğuna dair sana ilim geldikten sonra onun hakkında seninle munakaşaya kalkışanlara de ki: Geliniz, sizler ve bizler dahil olmak uzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, cağıralım sonra da hepimiz dua edelim ve Allah'ın lanetini yalancıların uzerine okuyalım(Ali İmran suresi: 61)
Buyuk mufessir İbn Cerir etTaberi tefsirinde (3300301) Necran Hiristiyanları ile Hz Peygamber arasında cereyan eden olayı isnad ile rivayet etmektedir Peygamber Efendimiz Necran Hiristiyanlarını İslam'a davet eden bir mektup gonderdi Onlar da din adamlarından oluşan bir hey'etle Medine'ye geldiler, Mescidi Nebi'de ibadetlerini yapma hurriyeti kendilerine verildi ve Peygamber Efendimizle munakaşaya tutuştular Bunun uzerine karşılıklı beddua etmeyi emreden ayeti kerime nazil oldu Peygamber Efendimiz Hz Fatıma, Hz Ali, Hz Hasan ve Hz Huseyin'i alarak beddua icin dışarı cıktı Hıristiyan alimleri: Bu gercekten peygamber ise bedduası kabul olunur ve biz helak oluruz diyerek korktular ve Peygamber Efendimizin onerilerini kabul ettiler
Bu ayeti kerimede konumuzu ilgilendiren husus şudur: Ayette Geliniz, sizler ve bizler dahil olmak uzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızıemri ilahisi uzerine efendimizin Ehli beytini alıp cıkmasıdır Kimlerin Ehli beyt oldukları hic bir şupheye mahal bırakmayacak şekilde bu ayetle acıkca belirtilmiştir 11
Kur'an da ehli beyt
Ehli Beyt ile ilgili ondan fazla ayeti kerime bulunmaktadır
1) Allahu teala Peygamber Efendimizin hanımlarına hitaben: Evlerinizde oturun, eski cahiliye adetinde olduğu gibi acılıp sacılmayın Namazı kılın, zekatı verin, Allah'a ve Rasulune itaat edin Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece gunahı gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor (Ahzab suresi: 33)
Evlerinizde okunan Allah'ın ayetlerini ve hikmeti hatırlayın Şuphesiz Allah, her şeyin ic yuzunu bilendir ve her şeyden haberi olandır(Ahzab suresi: 34)
Meşhur mufessir ibnu Atiyye ricsin manasını izah ederken şoyle demektedir: Ricsgunah, azab, necis ve murdar şeylerdir Allah teala bunların tamamını Ehli Beyt 'ten gidermiştir
Bu hususta uc goruş vardır:
Ehli Sunnet alimlerinin bir kısmına gore bu ayeti kerimede kastedilen Ehli beyt yalnızca Peygamber Efendimizin eşleridir Genellikle tefsirlere gecen ve Abdullah b Abbas (ra)'a nisbet edilen bu goruşe dair rivayetlerin bir kısmı Abdullah b Abbas (ra)'ın kolesi İkrime'den rivayet edilmektedir Hz Ali ve Ehli beyt'i sevmeyen ve onlara buğz eden bir kimse idi Bu sebeple bu rivayetler kabul edilemez
Allah Rasulunun zevceleri, evlatları, torunları olan Hz Hasan ve Hz Huseyin ve damadı Hz Ali, Ehli beyt'i teşkil ederler Cunku sadece Peygamber Efendimizin zevcelerini ilgilendiren kısım muennes yani dişilere hitab sigası ile olmuştur Ehli beyt ile ilgili bolumde ise muzekker yani erkeklere ait siga ile hitab edilmiştir Bir de ilk hitap Ey Peygamber hanımlarıdiye başladığına gore, şayet yalnız onlar Ehli Beyt olsalardı, Ey Ehli beytdiye başlaması gerekirdi
Bu Ayeti kerimede kast edilenler Hz Peygamberle beraber yalnızca HzFatıma, HzAli, HzHasan ve Hz Huseyin'dir1
Her goruş sahibinin kendilerine gore delilleri bulunmaktadır
Bu hususda ifrat ve tefrit acıkca gorulmektedir, ancak en doğrusu orta goruştur
Hz Ali, Hz Fatıma Hz Hasan ve Hz Huseyin'in Ehli beyt'ten oldukları hadisi şeriflerle sabittir Bu hadisi şerifleri rivayet eden Sahabiler şunlardır:
Hz Aişe, Ummu Seleme, Ebu Said elHudri,Vesiletubnu'lAska', Enes b Malik, Omer b Ebi Seleme
Hz Aişe diyor ki;''Bir sabah vakti Peygamber evden cıktı Uzerinde keci kılından dokunmuş nakışlı bir mırtı bulunuyordu Hasan geldi, onu icine aldı, Huseyin geldi, onu da icine aldı, daha sonra Fatıma geldi, onu da icine aldı, en son Ali geldi, onu da mırtısının icine alarak şu ayeti okudu: Ey Ehli Beyt! Allah sizden, (Rics'i) sadece gunahı gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor (ElAhzab suresi: 33)2
Bu hadisi şerifi Hz Aişe'den başka Ummu Seleme, Ebu Said elHudri, Vesiletubnu'l Aska', Enes b Malik ve Ummu Seleme'nin oğlu Omer ibn Ebi Seleme rivayet etmektedirler
İmam Tirmizi'nin esSunen kitabında (3806 numara ile) Ummu Seleme'den rivayet ettiği hadisi şerif de şoyledir: Hz Peygamber, Hasan, Huseyin, Ali ve Fatıma'yı kendisi de onlarla beraber olmak uzere bir ortu ile orterek: Ey Allahım, Ehli Beyt'im ve oz yakınlarım bunlardır , onlardan ricsi (murdarlığı) giderip onları tertemiz kıl Ummu Seleme: Ben de onlarla beraber miyim ya Rasulullahdedim Buyurdular ki: Sen hayır uzeresin''3
İmam Tirmizi'nin esSunen kitabında (3130 numara ile) rivayet ettiği hadisi şerif'de Enes b Malik (ra) şoyle diyor : Rasulullah sabah namazına cıkarken Altı ay Fatıma'nın kapısından gecerek onlara şoyle sesleniyordu: Ey Ehli Beyt namaza, Ey Ehli Beyt, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak diler4
Şeddad Ebu Ammar diyor ki: Vesiletubnu'l Aska (ra)'nın yanına vardım Yanında birileri vardı Hz Ali'yi konuşuyorlardı Onlar kalkıp gidince bana dedi ki: Rasulullah'dan gorduğumu sana anlatayım mı? Evet dedim Bir gun Hz Fatıma'nın evine gidip Ali'yi sordum? Rasulullah'a gittiğini soyledi Ben de oturup Ali'yi bekledim Rasulullah geldiler, Ali, Hasan ve Huseyin beraberindeydi Her biri bir elini tutmuştu Eve girince Ali'yi ve Fatıma'yı onunde oturttu Hasan ve Huseyin'i de dizlerine oturttu Sonra uzerindeki ortuyu (veya abayı) onların uzerine ortup şu ayeti kerimeyi okudu: Ey Ehli Beyt , hic şuphesiz, Allah sizden murdarlığı giderip sizi tertemiz kılmak dilerVe şoyle devam etti: Ey Allahım! Ehli Beyt'im bunlardır 5
2) Ehli Beyt'e Salat ve selam okumak:
Gercekten Allah ve melekleri, Peygamber'e salat ederler, ey iman edenler! Siz de ona salat edin ve tam teslimiyetle selam edin(Ahzab suresi: 56)
Ashab: Ya Rasulallah, Sana nasıl salat okuyalım?diye sordularRasulullah buyurdular ki: Ey Allahım İbrahim'e salat ettiğin gibi Muhammed'e ,zevcelerine ve zurriyetine de salat kıl (rahmet eyle) İbrahim'i mubarek kıldığın gibi Muhammed'i, Zevcelerini ve Zurriyetini de mubarek kıl Muhakkak sen ovulen ve yuceltilensin6
3) Şura suresi: 23 İşte, Allah'ın, iman eden ve salih ameller işleyen kullarına mujdelediği sevab budur (Ey Resulum, tebliğde bulunmakta olduğun kimselere) de ki: Ben (bu tebliğime karşılık) sizden akrabalık sevgisinden başka bir ucret istemiyorum Kim bir iyilik işlerse, onun sevabını fazlasıyla veririz Muhakkak ki Allah Ğafur'dur,(cok bağışlayan) şekurdur, (şukrun karşılığını verendir)
Bu ayeti kerimede Allah Rasulune şunu soylemesini emrediyor: Size tebliğ ettiğim ‘Din'e karşılık herhangi bir ucret istemiyorum, ancak akrabalarımı sevmenizi istiyorum''
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayete gore; bu ayeti kerime Medine'de nazil olmuştur
Hz Huseyin'in oğlu Ali Zeynu'lAbidin, Şam'a esir olarak getirildiğinde halk onu gorsun diye bir merenin uzerine cıkartılmıştı Şamlı bir adam ayağa kalkıp:'' Fitnenin kokunu kesen ve sizi olduren Allah'a hamd olsun'' deyince, Ali ona ‘Sen Kur'an'ı okudun mu?' diye sorar O da ‘evet' der ‘Hamim suresini de okudun mu?', ‘Ben Kur'an'ı okudum ama Hamim suresini okumadım' cevabı uzerine Ali der ki: Bu din icin akraba sevgisinden başka sizden hic bir ucret istemiyorumayetini okumadın mı? O da: ‘O ayettekiler sizler misiniz?' Ali : ‘Evet' der7
Aynı manayı Hz Hasan'ın hutbesinde ifade ettiğini Ebu Bişr edDulabi ezZurriyet etTahire (114 numara ile) de ve elHakim enNeysaburi elMustedrek (3172) kitabında rivayet etmektedirler
Abdullah ibn Abbas'dan gelen bir rivayet de şoyledir: Bu Ayeti Kerime nazil olduğunda Peygambere ‘sevgileri bize vacip olan akrabaların kimlerdir?' diye sorduklarında, buyurdular ki: ‘Bunlar Ali, Fatıma ve iki oğludur'8
Aslında akrabalarının kimler olduğu Enfal suresi 41 ayette beyan edilmiştir Bu ayeti kerime ile Ehli beyt'e hisse de verilmiştir
4) Eğer Allah'a ve hak ile batılın ayrıldığı gun, iki ordunun birbiri ile karşılaştığı gun (Bedir savaşında) kulumuza indirdiğimize inanmışsanız, bilin ki, ganimet olarak aldığınız herhangi bir şeyin beşte biri Allah'a, Resulune, onun akrabalarına, yetimlere, yoksullara ve yolcuya aittir Allah her şeye hakkıyla kadirdir (Enfal suresi: 41)9
İslam Tarihi'nden ve Hadis kitaplarından oğrendiğimize gore Peygamber Efendimiz Kureyş'e hic bir zaman humustan hisse vermemiştir 10
Şeyh Muhammed Emin eşŞankiti Advau'lBeyan (2361) adlı tefsirinde diyor ki: En kuvvetli delile gore bu ayette kast edilen akrabalar Haşim ve Muttalib oğullarıdır İmam Şafii, Ahmed b Hanbel, Ebu Sevr, Mucahid b Cebr, Katade, İbn Cureyc ve Muslim b Halid bu goruştedirler
Ashab'tan Zeyd b Erkam, Ali b Huseyin, Omer b Abdu'lAziz, İmam Malik, Sufyan esSevri, Mucahid ve Evzai'ye gore ise bu ayette kast edilen yalnızca Haşim oğullarıdır
5) İsa (as) Allah'ın kulu ve Rsulu olduğuna dair sana ilim geldikten sonra onun hakkında seninle munakaşaya kalkışanlara de ki: Geliniz, sizler ve bizler dahil olmak uzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, cağıralım sonra da hepimiz dua edelim ve Allah'ın lanetini yalancıların uzerine okuyalım(Ali İmran suresi: 61)
Buyuk mufessir İbn Cerir etTaberi tefsirinde (3300301) Necran Hiristiyanları ile Hz Peygamber arasında cereyan eden olayı isnad ile rivayet etmektedir Peygamber Efendimiz Necran Hiristiyanlarını İslam'a davet eden bir mektup gonderdi Onlar da din adamlarından oluşan bir hey'etle Medine'ye geldiler, Mescidi Nebi'de ibadetlerini yapma hurriyeti kendilerine verildi ve Peygamber Efendimizle munakaşaya tutuştular Bunun uzerine karşılıklı beddua etmeyi emreden ayeti kerime nazil oldu Peygamber Efendimiz Hz Fatıma, Hz Ali, Hz Hasan ve Hz Huseyin'i alarak beddua icin dışarı cıktı Hıristiyan alimleri: Bu gercekten peygamber ise bedduası kabul olunur ve biz helak oluruz diyerek korktular ve Peygamber Efendimizin onerilerini kabul ettiler
Bu ayeti kerimede konumuzu ilgilendiren husus şudur: Ayette Geliniz, sizler ve bizler dahil olmak uzere, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızıemri ilahisi uzerine efendimizin Ehli beytini alıp cıkmasıdır Kimlerin Ehli beyt oldukları hic bir şupheye mahal bırakmayacak şekilde bu ayetle acıkca belirtilmiştir 11