Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Yeni azıklara teker teker başlayın ve üç-dört gün boyunca öteki yeni bir azık vermeyin. Her yeni besin ile birlikte ishal, döküntü, gaz, kabızlık, alerji, kusma üzere belirtilerin olup olmadığını gözleyin. Bunlardan rastgele birini gördüğünüz anda, kuşkulandığınız yiyeceği diyetten çıkarın ve evlat doktorunuza danışına kadar tekrar vermeyin. Şayet elverişliyse sonra birebir besin daha evvel anlatıldığı biçimde 15-20 gün sonra yine başlanır. Şayet yeniden alerji olursa tekrar kesilerek bir müddet sonra denenir.
Bebeğinize vereceğiniz her türlü besin doğal ve taze hazırlanmış olmalıdır (büyüklere nazaran hazırlanmış konserve azıklar çoğunlukla ziyade tuz ve hami ek unsurları içerdiklerinden bebeklere verilmemeleri gerekir). Hazırladığınız azıkları oda ısısında 2 saatten ziyade bekletmeyin.
Bazen bebek hususî olarak emzirilemeye ya da mamaya geri dönmek velev. Bu umumide hastalık sırasında olur, endişelenmeyin. Bir müddet sonra tekrar katı azığa dönecektir.
Reddedilen bir bir yemeğin menüden çıktığını düşünmeyin. Bebeklerin hafızası zayıf olur ve dün istemediklerini bugün iştahla yiyebilirler.
Dışkı oluşumuna ekte bulunmayan proteinlerin şiddetli ölçüde verilmesi, buna karşılık gereğince likit, yeşillik, zerzevat ve meyve verilmemesi kabızlığa neden olabilir.
Evladınıza vereceğiniz ek azıkların A vitamini açısından da varlıklı (taze zerzevat ve meyve) olmasına dikkat edin. Bu onu marazdan koruyacaktır.
Bebeğiniz öğün aralarında susamış üzere görünüyorsa su verebilirsiniz, aslında bebeklerin çok ziyade suya muhtaçlığı yoktur, muhtaçlıklarını ana sütü ve besinlere kattığınız su ile karşılayabilirler. Sıcak aylarda terleyerek su kaybedeceği için günde daha sık su verin. Yaptığı idrarın rengine, ölçüsüne, sayısına bakarak su gereksinimini anlayabilirsiniz.
Sıklıkla alerjiye sebep olduğundan, yumurtaya en son başlanır. Yumurtayı haftada en çok üç kere verin. Bebeğinizi yüksek kolesterol içerikli besinlere alıştırmayın.
Bebeğiniz beslenirken yalnız bırakmayın (tıkanma yaşayacağınız en istenilmeyen tecrübe olabilir).
Bebeğime ek besinlere başlarken neler vermemeliyim?
Birinci bir yıl içerisinde yumurta beyazı, tuz, bal, çay ve inek sütü bebeklere önerilmeyen yiyeceklerdir. Sebzelerden lahana, patlıcan, pırasa, kereviz, karnabahar, bakla, pancar ve ıspanak 4-6 ay arasında verilmemelidir.
Bebeğiniz için hazırladığınız besinlere katı yağ, şeker, tuz ve acı baharat katmayın. Besinlerin doğal tatlarına alışmalarını sağlayın. Ancak zerdeçal, tarçın, biberiye, kekik üzere baharatler hem değişik tatlar verebilir, hem de kendine mahsus yararları vardır. (Örnek: Zerdeçal güçlü antioksidandır, kanser ve enfeksiyondan hami özelliği vardır)
Konserve, dondurulmuş ve paketlenmiş yiyecekleri, hazır meyve suları ve kolalı içecekleri, içine boya, tatlandırıcı yahut aroma katılmış besinleri bebeğinize asla vermeyin.
Hekiminiz makul görmediği sürece devam mamaları kullanmayın.
Evladınıza bir yaşına gelene kadar mümkünse inek sütü vermeyin. Erken yaşta verilen inek sütü çocuğunuzda allerji ve kansızlık yapar. İnek sütü ile beslenen bebekler daha az demir ve C vitamini alırlar. Bu da barsaklarda bâtın kanamalara ve kansızlığa neden olur. İnek sütü düşük D vitamini ve yüksek fosfor içermesi nedeni ile düzgün bir kemik mineralizasyonu ve iskelet sisteminin gelişmesini sağlayamaz.Bu nedenle mümkünse 24 aydan evvel kullanılmamalıdır.
Tuz ile yüksek tansiyon arasında bir bağlantı vardır. Bebeğin tuza alışmaması için ona hazırladığınız mamalara, pürelere ve çorbalara tuz eklenmemelidir. Ayrıyeten sizin besinlerinizden de beslenmeye başladığında tuzu az yiyecekler vermeye çaba edin. Farklı tatlar arayan bebeklerde 8-9. ayda az ölçüde tuz denenebilir görüşündeyim.
Çayın besleyici hiç bir pahası yoktur. Bilakis öbür besinlerin besleyici kıymetini düşürür, bağırsaklardan demir emilimini bozarak kansızlığa yol açabilir, kafein uyku meselesi ve sonluluk yapar. Bu bakımdan süt evladı beslenmesinde noktası yoktur. Her bitki çayı da makul değildir; anason, rezene, papatya ve ıhlamur dışında bitki çayı 1 yaş altına vermeyin. Bebek için en müsait likit aslında sudur.
Bebekler umumide tatlı ve vanilyalı besinlere çok daha kolay alışırlar. Çeşitli besinlere alışmalarını sağlamak için şiddetli şekerli besinler verilmesinden kaçınılmalıdır.
Bal bebeğinize zarar verici kimi bakterileri taşıdığı, mecnun bal zehirlenmesi denen bir kalp bozukluğuna sebep olduğu ve alerjen olduğu için önerilmez.
1 yaşın altında pişmemiş ya da az pişmiş yumurta vermeyin. Çiğ yumurtadan yapılmış mayonez de vermeyin. Yumurta beyazı 1 yaştan sonra başlanmalıdır.
Çilek ve kivi alerjik olması nedeni ile erken başlanmaması gereken meyvelerdir.
Sosis, salam, sucuk, hazır pişmiş tavuk üzere işlenmiş et eserleri çocukluğun hiçbir devrinde verilmemelidir.
Evvelden anaların yedirdiği dimağ meczup dana marazı riski nedeniyle yalnızca bebeklikte değil, ömür uzunluğu yenmemlidir.
Alerji ve astım hikayesi varsa susam, mahal fıstığı, ceviz, kaju, fındık, süt, yumurta, tüm kollayıcı ek unsurlu market eserleri bebeğe verilmemeli ya da az verilmelidir. Hazır çorba ve muhallebiler de zararlıdır.
Glüten hassasiyeti olabileceğinden, mama hazırlarken buğday unu dışındaki öbür tahıl unları (pirinç, mısır) tercih edilmelidir.
Yağsız, ya da yağ orantısı düşürülmüş azıkları bebeğinizde kullanmayın, her hengam tam yağlı verin. Tıpkı durum, düşük kolesterollü besinler için de makbuldür.
Başlangıçta besleme araçları nelerdir?
Küçük, derin olmayan silikon ya da plastikten bir tatlı kaşığı
Plastik bir çatal
Bebeğin daha rahat kullanacağı gerisi eğik (gözüne kaşığı sokmaması için) bir kaşık ve çatal
Altı kaymayan ve emici olan bir kap
Ağızlıklı bir fincan (tercihen iki kulplu)
Güç devrilmesi için altı ağır olan bir fincan
Önlükler (içi pamuk dışı plastik, kolluklu; büyük çocuklarda önünde teknesi olabilir)
Konumu korumak için plastik bir örtü
Cam rende
Katı meyve sıkacağı
Süzgeç
Bebek azığını ısıtmak üzere ayrılmış bir tencere
Tencerenin üzerine yerleştirmek için metal buğulama diski ya da buhar tenceresi
Yoğurdu nasıl hazırlayabilirim?
Yoğurt ömür uzunluğu her gün yenmesi gereken en değerli besinlerden birisidir. Günlük mayalamak koşuldur, zira bekleyen yoğurtta laktik asit ölçüsü artar; bebeğin böbrekleri de bu asidi dışarı atmak için ehliyetsiz olabilir.
Sütü ateşte kaynatıp soğumaya bırakın. Parmağınızın dayanabileceği sıcaklığa (45-50 derece) kadar sütü ılıtıp içine tahta bir kaşıkla yoğurt mayası ekleyin, (1 litre süte 1-2 çorba kaşığı içinde sulandırılmış. 1 çorba kaşığı yoğurt mayası), yavaşça karıştırın, kabın üstünü örttükten sonra oda ısısında hareket ettirmeksizin yaklaşık 6 saat bekletin. Süzme yoğurdun bebeklere bir yararı yoktur. Hazır yoğurt ise canlı maya (probiotik) içermediğinden bebeğinizin bağırsaklarını konut yoğurdu kadar korumayacaktır.
Hazır mama ile de yoğurt hazırlanabilir. Bunun için 120 ml. içme suyu kaynatılıp içine 6 ölçek formül mama eklenir. Bu karışımın tekrar 45-50 noktaya kadar ılıması beklenir. Daha sonra sair bir kaba bu karışımdan 2 yemek kaşığı aktarılıp 1 yemek kaşığı yoğurt ile karıştırılır. Üzerine birinci karışımdan kalan ölçü eklenip, bir mühlet bu karışım yeterlice karıştırılır. Üzeri örtülüp oda ısısında 4-6 saat bekletilirse yoğurdunuz hazırdır.ç
Günlük yoğurt öğünü iki sefer olabilir. Her öğünde 3 tepeleme yemek kaşığı yahut 1 çay bardağı verilebilir. İçine meyveleri püre halinde ekleyerek, ya da biraz konut reçeli ve pekmez koyarak tatlandırmayı ilerideki günlerde yapın. 5-6. Aydan sonra pilav, makarna, dolma, zerzevat yemeklerine de yoğurt katmak hem besini farklılaştıracak, hem de bedelini artıracaktır.
Başkaca evladınıza su tarafına ayran içirebilirsiniz.
Zerzevat pürelerini nasıl hazırlayabilirim?
Zerzevat püreleri patates, havuç, pirinç yahut irmik ile hazırlanabilir. Mevsim zerzevatı olarak kabak, bezelye ve domates kullanılabilir. Seçilecek olan sebzeler taze ve olgun olmalı, çürük olmamalıdır. Zerzevat püresine patatesle başlanması önerilir. Daha sonra havuç ve mevsim zerzevatları her gün yeni bir çeşit ek edilerek zenginleştirilir. Kök sebzelerin (havuç, patates, balkabağı, sarı şalgam) doğal ve şekerli tatları varır ve bir şey katmadan buharda pişirilip püre haline getirilerek de verilebilir. Burada emel alerji yapabilecek zerzevatın tespit edilmesini kolaylaştırmak ve onu mönüden çıkartıp ilerideki devirlerde tekrar denemektir. Lahana, patlıcan, pırasa, kereviz, karnabahar, pancar ve ıspanak 4-6 ay arasında verilmemelidir.
Dört haftalık bir mühlet içinde tam zerzevat püresine geçilebilir. Aşağıdaki tarifler örnek olarak verilmiştir, lakin hiçbir kalıba uymanız gerekmediğini de unutmayın.
1. Hafta (sebze çorbası): 3-4 su bardağı su, 2 orta uzunluk havuç, 1 orta uzunluk patates 45 dakika kapaklı kapta pişirilir. Tel süzgeçle hiç ezmeden suyu bir öteki kaba alınır. Bir çay kaşığı irmik ilavesiyle tekrar 5-10 dakika pişirilir. Likit ölçüsü 200 gram olacak formda ayarlanır. Bebeğin yediği kadar verilir. Maksat doyurmak değil, tattırmak ve bebeğin reaksiyonlarını gözlemlemektir.
2. Hafta (basit zerzevat püresi): Tıpkı halde pişirilir, karışıma pirinç eklenebilir. Havuç ve patatesler tel süzgeçten külliyen ezilerek püre olarak geçirilir. Bu pürenin içine tekrar irmik katılarak mamanın hazırlanması tamamlanır.
3. Hafta (karışık zerzevat püresi): Havuç ve patatesin yanına 1 çay kaşığı pirinç ve her gün bir yenisi ek edilmek üzere mevsimlik sebzeler eklenir. Örneğin birinci gün 3-4 yaprak maydanoz, sonraki gün maydanoz ve bir kaç yaprak ıspanak, sonraki gün ilaveten dörtte bir enginar, daha sonra dörtte bir domates üzere. En ziyade 3-4 sebzeyi karıştırın ki bebek farklı tatlara alışsın Tel süzgeçten geçirilerek elde edilen püreye tekrar bir çay kaşığı irmik eklenerek 5 dakika daha pişirilir. Bezelye, yeşil fasulye, semiz otu, ıspanak, vs. de mevsimine nazaran katılabilir. Bebeğe verilecek ölçü 3-6 tepeleme yemek kaşığı olabilir.
4. Hafta (tam zerzevat püresi): Ayrıntılarıyla anlattığım halde hazırlanan püreye 1 çay kaşığı sızma zeytinyağı yahut pastörize tereyağı katılır.
Altıncı aydan itibaren zerzevat çorbası ya da püresine 1 yemek kaşığı kıyma (3 sefer çekilmiş yağsız sinirsiz dana) eklenmelidir. Daha erken devirde zerzevat çorbasına başlanmış olan bebekler için kuzu ciğeri tercih edilir. Kemik sulu çorba vermenin kalsiyum içeriğini artırdığı görüşü akıllıca değildir, fakat çorbayı daha lezzetli yaptığı için verilebilir.
Yemek Suyu: Aslında yemek suyunun besleyici kıymeti çok azdır. Ana sütü alan bebeklerde 7-8. aylarda, külliyen yapay beslenen bebeklerde ise 4 aylıktan itibaren yemek suyunun yağsız tarafından tattırılabilirsiniz. Sindirildiği anlaşılınca ekmek içi ile birlikte yedirilir. Kızartılmış ekmeğin içi daha müsaittir. Hanede pişen zerzevat yemeklerine bir soyulmuş patates ya da havuç atarak pişirilir. Yağsız tarafından alınan suyunda sebzeler ezilerek suluca yedirilir.
Havuç Çorbası: 2 su bardağı suya 1 yemek kaşığı pirinç, 3 küçük havuç, bir tutam tuz (şart değil) eklenerek 45 dakika pişirilir. Ezilip süzgeçten geçirilerek pişirilir. Üzerine bir mama kaşığı tereyağı eklenebilir.
Havuç Suyu: Havuçlar yeterlice temizlendikten sonra, berrak bir turp rendesinde(cam rende olması tercih edilir) rendelenir. Nezih bir tülbent içinde sıkılarak suyu çıkarılır. Bir çay bardağına yarım “küçük uzunluk küp şeker” konabilir. Ana sütü alan bebeklerde 4-6 aylarda, yapay beslenen bebeklerde 3,5 aylıktan başlanarak içirilebilir. İshalli evlatlara şekersiz olarak verilmesi öğütlenir.
Domates Suyu: Domateslerin kabuklarının basitçe soyulması için 1 dakika kadar kaynar suda tutulan domatesler; ezilerek evvel tel süzgeçten geçirilir. Tülbent içinde sıkılarak pürtüksüz ve çekirdeksiz suyu çıkarılır. Ana sütü alan bebeklerde 4-6 aylarda, yapay beslenen bebeklerde 3,5 aylıktan başlanarak içirilebilir. İshalli evlatlara şekersiz olarak verilmesi öğütlenir.
Patates Püresi: 1 orta uzunluk patates kabuğuyla haşlanır, soyulur ve ezilir. 2-3 dövülmüş bisküvi ile karıştırılarak tam sütle 150 ml’ye tamamlanır. Evlat tatlı beğeniyorsa %5 şeker ya da meyve suyu eklenebilir. Yapay beslenen süt evlatlarına 3-4 aylıkta, ana sütü alan bebeklerde 6-7. aylarda verilir.
Zerzevat yemeklerinin öğün sayısı bir, farklı bir tat ise (örneğin yoğurt ile karıştırarak) iki olabilir.
Bebeğinize 5. aydan sonra tarhana ve yayla çorbaları da verebilirisiniz.
Hangi meyveleri tercih etmeliyim?
Başlangıçta kabuğu soyulan ve alerji yapma mümkünlüğü az olan meyveler ile başlayın. Mevsimine nazaran elma, armut, şeftali ve muz tercih edilen esas meyvelerdir.
Meyve pürelerini azar azar vererek başlayın.
Katı besine alışması için meyve suyu değil, meyve püresini tercih edin. Ama ayva, havuç üzere çok katı meyvelerin suyu katı meyve sıkacağı ile alınabilir. Muz bir ölçü süt ya da mama ile sulandırılıp akışkan bir kıvama sahip olması sağlanabilir.
Vitaminlerin kaybolmaması için çırpıcı, rondo, blender mahalline cam rende kullanılmalıdır, cam rende vitamin kaybını azaltır.
Meyveleri komposto üzere haşlayıp ezerek vermek de gayri bir seçenektir, pişirme ile vitamin kaybı olmaz. 6. aydan sonra kayısı ve erik kurularını da komposto yaparak verebilirsiniz.
Portakal, mandalina, limon birtakım çocuklarda gaz, karın ağrısı ve alerjilere yol açabilmektedir. Bu sıkıntılar görülmezse bu meyve sularını da verebilirsiniz. Armut, al erik, kayısı, dut, ,incir bağırsakları çalıştırırken; muz, elma, şeftali bağırsağı daha yavaş çalıştırır, bunun için bağırsak tertip bozulan bebeklere meyveleri bir arada verin. Alerji, gaz, ishal, kabızlık, kusma üzere olumsuz tesirler olursa, bunu yapan meyveyi kesip 6-7. aydan sonra tekrar denemelisiniz.
Meyve suları verilmesi bebekte ehliyetli beslenmeyi mahzurlar, kilo alımlarını duraklatır. Hazır meyve sularını bebeğe asla vermeyin. Organik meyve sularının biberonla verilmesi diş çürüğü yapar, fincanla vermeyi tercih edin.
Meyveler ve meyve suları münhasıran çok verildikleri taktirde dışkıyı asidik yaparak ve cildini tahriş edebilir. Bebekte kıpkırmızı ve altı silinirken acı veren bir pişiğe yol açabilir. Bir müddet için meyve yahut meyve sularını azaltmanız da yararlı olabilir.
Verilecek meyve ölçüsü bir orta uzunluk elma ya da elma kadar, öğün sayısı da 1-2’dir.
Muhallebi nasıl hazırlayabilirim?
Zerzevat püresinden 1-2 hafta kadar sonra çoklukla 5. aydan itibaren akşam öğünü olarak verilir. 1 su bardağı süt, bir tatlı kaşığı pirinç unu, 1 tatlı kaşığı toz şekerle yapılır. Soğuk sütün bir kısmıyla pirinç unu uygunca ezilir, kalan süt eklenir karıştırılarak pişirilir. Ateşten indirmeye yakın şeker eklenir. Birinci günlerde süt sulandırılabilir. Süt eklemeden yalnızca pirinç unu ve ile muhallebi hazırlamak doyurucu olabilir, ancak zararı daha ziyadedir, kilolu lakin zihinsel ve hareket gelişimi geri bir bebek yetiştiriyorsunuz demektir.
Muhallebi, kutu mamalarla da hazırlanabilir. Münhasıran inek sütü proteinlerine hassas olan bebeklerde bu durum tercih edilir. Bir su bardağı su 1 tatlı kaşığı pirinç unu karıştırılarak pişirilir. Ateşten indirildikten sonra içine 5-6 ölçek hazır mama toz halinde katılır. Topaklanma durumunda tel süzgeçten geçirilir. Son yıllarda süt çocukluğu periyodunda inek sütünün hiç kullanılmaması tarafında olan görüşler giderek tartı kazanmaktadır.
Zerzevat maması ve muhallebi öğünleri önceleri az ölçüde başlanır, daha sonra 100-150 gram (5-6 kaşık dolusu) olarak hazırlanır.
4-6 arası örnek beslenme programı verebilir misiniz?
Tekraren belirttiğim üzere hiçbir kalıba, sıraya uymayın, her bebek değişken beslenme karakterleri gösterir. Ama fikir oluşturması açısından örnek bir liste vereyim:
07.00 ana sütü yahut mama
10.00 ana sütü yahut yoğurt
11.00 meyve püresi
13.00 zerzevat çorbası yahut püresi, doymazsa yoğurt
16.00 ana sütü yahut meyve püresi
17.00 yoğurt
21.00 ana sütü yahut muhallebi
Gece uyanırsa ana sütü yahut mama
Bebeğinize vereceğiniz her türlü besin doğal ve taze hazırlanmış olmalıdır (büyüklere nazaran hazırlanmış konserve azıklar çoğunlukla ziyade tuz ve hami ek unsurları içerdiklerinden bebeklere verilmemeleri gerekir). Hazırladığınız azıkları oda ısısında 2 saatten ziyade bekletmeyin.
Bazen bebek hususî olarak emzirilemeye ya da mamaya geri dönmek velev. Bu umumide hastalık sırasında olur, endişelenmeyin. Bir müddet sonra tekrar katı azığa dönecektir.
Reddedilen bir bir yemeğin menüden çıktığını düşünmeyin. Bebeklerin hafızası zayıf olur ve dün istemediklerini bugün iştahla yiyebilirler.
Dışkı oluşumuna ekte bulunmayan proteinlerin şiddetli ölçüde verilmesi, buna karşılık gereğince likit, yeşillik, zerzevat ve meyve verilmemesi kabızlığa neden olabilir.
Evladınıza vereceğiniz ek azıkların A vitamini açısından da varlıklı (taze zerzevat ve meyve) olmasına dikkat edin. Bu onu marazdan koruyacaktır.
Bebeğiniz öğün aralarında susamış üzere görünüyorsa su verebilirsiniz, aslında bebeklerin çok ziyade suya muhtaçlığı yoktur, muhtaçlıklarını ana sütü ve besinlere kattığınız su ile karşılayabilirler. Sıcak aylarda terleyerek su kaybedeceği için günde daha sık su verin. Yaptığı idrarın rengine, ölçüsüne, sayısına bakarak su gereksinimini anlayabilirsiniz.
Sıklıkla alerjiye sebep olduğundan, yumurtaya en son başlanır. Yumurtayı haftada en çok üç kere verin. Bebeğinizi yüksek kolesterol içerikli besinlere alıştırmayın.
Bebeğiniz beslenirken yalnız bırakmayın (tıkanma yaşayacağınız en istenilmeyen tecrübe olabilir).
Bebeğime ek besinlere başlarken neler vermemeliyim?
Birinci bir yıl içerisinde yumurta beyazı, tuz, bal, çay ve inek sütü bebeklere önerilmeyen yiyeceklerdir. Sebzelerden lahana, patlıcan, pırasa, kereviz, karnabahar, bakla, pancar ve ıspanak 4-6 ay arasında verilmemelidir.
Bebeğiniz için hazırladığınız besinlere katı yağ, şeker, tuz ve acı baharat katmayın. Besinlerin doğal tatlarına alışmalarını sağlayın. Ancak zerdeçal, tarçın, biberiye, kekik üzere baharatler hem değişik tatlar verebilir, hem de kendine mahsus yararları vardır. (Örnek: Zerdeçal güçlü antioksidandır, kanser ve enfeksiyondan hami özelliği vardır)
Konserve, dondurulmuş ve paketlenmiş yiyecekleri, hazır meyve suları ve kolalı içecekleri, içine boya, tatlandırıcı yahut aroma katılmış besinleri bebeğinize asla vermeyin.
Hekiminiz makul görmediği sürece devam mamaları kullanmayın.
Evladınıza bir yaşına gelene kadar mümkünse inek sütü vermeyin. Erken yaşta verilen inek sütü çocuğunuzda allerji ve kansızlık yapar. İnek sütü ile beslenen bebekler daha az demir ve C vitamini alırlar. Bu da barsaklarda bâtın kanamalara ve kansızlığa neden olur. İnek sütü düşük D vitamini ve yüksek fosfor içermesi nedeni ile düzgün bir kemik mineralizasyonu ve iskelet sisteminin gelişmesini sağlayamaz.Bu nedenle mümkünse 24 aydan evvel kullanılmamalıdır.
Tuz ile yüksek tansiyon arasında bir bağlantı vardır. Bebeğin tuza alışmaması için ona hazırladığınız mamalara, pürelere ve çorbalara tuz eklenmemelidir. Ayrıyeten sizin besinlerinizden de beslenmeye başladığında tuzu az yiyecekler vermeye çaba edin. Farklı tatlar arayan bebeklerde 8-9. ayda az ölçüde tuz denenebilir görüşündeyim.
Çayın besleyici hiç bir pahası yoktur. Bilakis öbür besinlerin besleyici kıymetini düşürür, bağırsaklardan demir emilimini bozarak kansızlığa yol açabilir, kafein uyku meselesi ve sonluluk yapar. Bu bakımdan süt evladı beslenmesinde noktası yoktur. Her bitki çayı da makul değildir; anason, rezene, papatya ve ıhlamur dışında bitki çayı 1 yaş altına vermeyin. Bebek için en müsait likit aslında sudur.
Bebekler umumide tatlı ve vanilyalı besinlere çok daha kolay alışırlar. Çeşitli besinlere alışmalarını sağlamak için şiddetli şekerli besinler verilmesinden kaçınılmalıdır.
Bal bebeğinize zarar verici kimi bakterileri taşıdığı, mecnun bal zehirlenmesi denen bir kalp bozukluğuna sebep olduğu ve alerjen olduğu için önerilmez.
1 yaşın altında pişmemiş ya da az pişmiş yumurta vermeyin. Çiğ yumurtadan yapılmış mayonez de vermeyin. Yumurta beyazı 1 yaştan sonra başlanmalıdır.
Çilek ve kivi alerjik olması nedeni ile erken başlanmaması gereken meyvelerdir.
Sosis, salam, sucuk, hazır pişmiş tavuk üzere işlenmiş et eserleri çocukluğun hiçbir devrinde verilmemelidir.
Evvelden anaların yedirdiği dimağ meczup dana marazı riski nedeniyle yalnızca bebeklikte değil, ömür uzunluğu yenmemlidir.
Alerji ve astım hikayesi varsa susam, mahal fıstığı, ceviz, kaju, fındık, süt, yumurta, tüm kollayıcı ek unsurlu market eserleri bebeğe verilmemeli ya da az verilmelidir. Hazır çorba ve muhallebiler de zararlıdır.
Glüten hassasiyeti olabileceğinden, mama hazırlarken buğday unu dışındaki öbür tahıl unları (pirinç, mısır) tercih edilmelidir.
Yağsız, ya da yağ orantısı düşürülmüş azıkları bebeğinizde kullanmayın, her hengam tam yağlı verin. Tıpkı durum, düşük kolesterollü besinler için de makbuldür.
Başlangıçta besleme araçları nelerdir?
Küçük, derin olmayan silikon ya da plastikten bir tatlı kaşığı
Plastik bir çatal
Bebeğin daha rahat kullanacağı gerisi eğik (gözüne kaşığı sokmaması için) bir kaşık ve çatal
Altı kaymayan ve emici olan bir kap
Ağızlıklı bir fincan (tercihen iki kulplu)
Güç devrilmesi için altı ağır olan bir fincan
Önlükler (içi pamuk dışı plastik, kolluklu; büyük çocuklarda önünde teknesi olabilir)
Konumu korumak için plastik bir örtü
Cam rende
Katı meyve sıkacağı
Süzgeç
Bebek azığını ısıtmak üzere ayrılmış bir tencere
Tencerenin üzerine yerleştirmek için metal buğulama diski ya da buhar tenceresi
Yoğurdu nasıl hazırlayabilirim?
Yoğurt ömür uzunluğu her gün yenmesi gereken en değerli besinlerden birisidir. Günlük mayalamak koşuldur, zira bekleyen yoğurtta laktik asit ölçüsü artar; bebeğin böbrekleri de bu asidi dışarı atmak için ehliyetsiz olabilir.
Sütü ateşte kaynatıp soğumaya bırakın. Parmağınızın dayanabileceği sıcaklığa (45-50 derece) kadar sütü ılıtıp içine tahta bir kaşıkla yoğurt mayası ekleyin, (1 litre süte 1-2 çorba kaşığı içinde sulandırılmış. 1 çorba kaşığı yoğurt mayası), yavaşça karıştırın, kabın üstünü örttükten sonra oda ısısında hareket ettirmeksizin yaklaşık 6 saat bekletin. Süzme yoğurdun bebeklere bir yararı yoktur. Hazır yoğurt ise canlı maya (probiotik) içermediğinden bebeğinizin bağırsaklarını konut yoğurdu kadar korumayacaktır.
Hazır mama ile de yoğurt hazırlanabilir. Bunun için 120 ml. içme suyu kaynatılıp içine 6 ölçek formül mama eklenir. Bu karışımın tekrar 45-50 noktaya kadar ılıması beklenir. Daha sonra sair bir kaba bu karışımdan 2 yemek kaşığı aktarılıp 1 yemek kaşığı yoğurt ile karıştırılır. Üzerine birinci karışımdan kalan ölçü eklenip, bir mühlet bu karışım yeterlice karıştırılır. Üzeri örtülüp oda ısısında 4-6 saat bekletilirse yoğurdunuz hazırdır.ç
Günlük yoğurt öğünü iki sefer olabilir. Her öğünde 3 tepeleme yemek kaşığı yahut 1 çay bardağı verilebilir. İçine meyveleri püre halinde ekleyerek, ya da biraz konut reçeli ve pekmez koyarak tatlandırmayı ilerideki günlerde yapın. 5-6. Aydan sonra pilav, makarna, dolma, zerzevat yemeklerine de yoğurt katmak hem besini farklılaştıracak, hem de bedelini artıracaktır.
Başkaca evladınıza su tarafına ayran içirebilirsiniz.
Zerzevat pürelerini nasıl hazırlayabilirim?
Zerzevat püreleri patates, havuç, pirinç yahut irmik ile hazırlanabilir. Mevsim zerzevatı olarak kabak, bezelye ve domates kullanılabilir. Seçilecek olan sebzeler taze ve olgun olmalı, çürük olmamalıdır. Zerzevat püresine patatesle başlanması önerilir. Daha sonra havuç ve mevsim zerzevatları her gün yeni bir çeşit ek edilerek zenginleştirilir. Kök sebzelerin (havuç, patates, balkabağı, sarı şalgam) doğal ve şekerli tatları varır ve bir şey katmadan buharda pişirilip püre haline getirilerek de verilebilir. Burada emel alerji yapabilecek zerzevatın tespit edilmesini kolaylaştırmak ve onu mönüden çıkartıp ilerideki devirlerde tekrar denemektir. Lahana, patlıcan, pırasa, kereviz, karnabahar, pancar ve ıspanak 4-6 ay arasında verilmemelidir.
Dört haftalık bir mühlet içinde tam zerzevat püresine geçilebilir. Aşağıdaki tarifler örnek olarak verilmiştir, lakin hiçbir kalıba uymanız gerekmediğini de unutmayın.
1. Hafta (sebze çorbası): 3-4 su bardağı su, 2 orta uzunluk havuç, 1 orta uzunluk patates 45 dakika kapaklı kapta pişirilir. Tel süzgeçle hiç ezmeden suyu bir öteki kaba alınır. Bir çay kaşığı irmik ilavesiyle tekrar 5-10 dakika pişirilir. Likit ölçüsü 200 gram olacak formda ayarlanır. Bebeğin yediği kadar verilir. Maksat doyurmak değil, tattırmak ve bebeğin reaksiyonlarını gözlemlemektir.
2. Hafta (basit zerzevat püresi): Tıpkı halde pişirilir, karışıma pirinç eklenebilir. Havuç ve patatesler tel süzgeçten külliyen ezilerek püre olarak geçirilir. Bu pürenin içine tekrar irmik katılarak mamanın hazırlanması tamamlanır.
3. Hafta (karışık zerzevat püresi): Havuç ve patatesin yanına 1 çay kaşığı pirinç ve her gün bir yenisi ek edilmek üzere mevsimlik sebzeler eklenir. Örneğin birinci gün 3-4 yaprak maydanoz, sonraki gün maydanoz ve bir kaç yaprak ıspanak, sonraki gün ilaveten dörtte bir enginar, daha sonra dörtte bir domates üzere. En ziyade 3-4 sebzeyi karıştırın ki bebek farklı tatlara alışsın Tel süzgeçten geçirilerek elde edilen püreye tekrar bir çay kaşığı irmik eklenerek 5 dakika daha pişirilir. Bezelye, yeşil fasulye, semiz otu, ıspanak, vs. de mevsimine nazaran katılabilir. Bebeğe verilecek ölçü 3-6 tepeleme yemek kaşığı olabilir.
4. Hafta (tam zerzevat püresi): Ayrıntılarıyla anlattığım halde hazırlanan püreye 1 çay kaşığı sızma zeytinyağı yahut pastörize tereyağı katılır.
Altıncı aydan itibaren zerzevat çorbası ya da püresine 1 yemek kaşığı kıyma (3 sefer çekilmiş yağsız sinirsiz dana) eklenmelidir. Daha erken devirde zerzevat çorbasına başlanmış olan bebekler için kuzu ciğeri tercih edilir. Kemik sulu çorba vermenin kalsiyum içeriğini artırdığı görüşü akıllıca değildir, fakat çorbayı daha lezzetli yaptığı için verilebilir.
Yemek Suyu: Aslında yemek suyunun besleyici kıymeti çok azdır. Ana sütü alan bebeklerde 7-8. aylarda, külliyen yapay beslenen bebeklerde ise 4 aylıktan itibaren yemek suyunun yağsız tarafından tattırılabilirsiniz. Sindirildiği anlaşılınca ekmek içi ile birlikte yedirilir. Kızartılmış ekmeğin içi daha müsaittir. Hanede pişen zerzevat yemeklerine bir soyulmuş patates ya da havuç atarak pişirilir. Yağsız tarafından alınan suyunda sebzeler ezilerek suluca yedirilir.
Havuç Çorbası: 2 su bardağı suya 1 yemek kaşığı pirinç, 3 küçük havuç, bir tutam tuz (şart değil) eklenerek 45 dakika pişirilir. Ezilip süzgeçten geçirilerek pişirilir. Üzerine bir mama kaşığı tereyağı eklenebilir.
Havuç Suyu: Havuçlar yeterlice temizlendikten sonra, berrak bir turp rendesinde(cam rende olması tercih edilir) rendelenir. Nezih bir tülbent içinde sıkılarak suyu çıkarılır. Bir çay bardağına yarım “küçük uzunluk küp şeker” konabilir. Ana sütü alan bebeklerde 4-6 aylarda, yapay beslenen bebeklerde 3,5 aylıktan başlanarak içirilebilir. İshalli evlatlara şekersiz olarak verilmesi öğütlenir.
Domates Suyu: Domateslerin kabuklarının basitçe soyulması için 1 dakika kadar kaynar suda tutulan domatesler; ezilerek evvel tel süzgeçten geçirilir. Tülbent içinde sıkılarak pürtüksüz ve çekirdeksiz suyu çıkarılır. Ana sütü alan bebeklerde 4-6 aylarda, yapay beslenen bebeklerde 3,5 aylıktan başlanarak içirilebilir. İshalli evlatlara şekersiz olarak verilmesi öğütlenir.
Patates Püresi: 1 orta uzunluk patates kabuğuyla haşlanır, soyulur ve ezilir. 2-3 dövülmüş bisküvi ile karıştırılarak tam sütle 150 ml’ye tamamlanır. Evlat tatlı beğeniyorsa %5 şeker ya da meyve suyu eklenebilir. Yapay beslenen süt evlatlarına 3-4 aylıkta, ana sütü alan bebeklerde 6-7. aylarda verilir.
Zerzevat yemeklerinin öğün sayısı bir, farklı bir tat ise (örneğin yoğurt ile karıştırarak) iki olabilir.
Bebeğinize 5. aydan sonra tarhana ve yayla çorbaları da verebilirisiniz.
Hangi meyveleri tercih etmeliyim?
Başlangıçta kabuğu soyulan ve alerji yapma mümkünlüğü az olan meyveler ile başlayın. Mevsimine nazaran elma, armut, şeftali ve muz tercih edilen esas meyvelerdir.
Meyve pürelerini azar azar vererek başlayın.
Katı besine alışması için meyve suyu değil, meyve püresini tercih edin. Ama ayva, havuç üzere çok katı meyvelerin suyu katı meyve sıkacağı ile alınabilir. Muz bir ölçü süt ya da mama ile sulandırılıp akışkan bir kıvama sahip olması sağlanabilir.
Vitaminlerin kaybolmaması için çırpıcı, rondo, blender mahalline cam rende kullanılmalıdır, cam rende vitamin kaybını azaltır.
Meyveleri komposto üzere haşlayıp ezerek vermek de gayri bir seçenektir, pişirme ile vitamin kaybı olmaz. 6. aydan sonra kayısı ve erik kurularını da komposto yaparak verebilirsiniz.
Portakal, mandalina, limon birtakım çocuklarda gaz, karın ağrısı ve alerjilere yol açabilmektedir. Bu sıkıntılar görülmezse bu meyve sularını da verebilirsiniz. Armut, al erik, kayısı, dut, ,incir bağırsakları çalıştırırken; muz, elma, şeftali bağırsağı daha yavaş çalıştırır, bunun için bağırsak tertip bozulan bebeklere meyveleri bir arada verin. Alerji, gaz, ishal, kabızlık, kusma üzere olumsuz tesirler olursa, bunu yapan meyveyi kesip 6-7. aydan sonra tekrar denemelisiniz.
Meyve suları verilmesi bebekte ehliyetli beslenmeyi mahzurlar, kilo alımlarını duraklatır. Hazır meyve sularını bebeğe asla vermeyin. Organik meyve sularının biberonla verilmesi diş çürüğü yapar, fincanla vermeyi tercih edin.
Meyveler ve meyve suları münhasıran çok verildikleri taktirde dışkıyı asidik yaparak ve cildini tahriş edebilir. Bebekte kıpkırmızı ve altı silinirken acı veren bir pişiğe yol açabilir. Bir müddet için meyve yahut meyve sularını azaltmanız da yararlı olabilir.
Verilecek meyve ölçüsü bir orta uzunluk elma ya da elma kadar, öğün sayısı da 1-2’dir.
Muhallebi nasıl hazırlayabilirim?
Zerzevat püresinden 1-2 hafta kadar sonra çoklukla 5. aydan itibaren akşam öğünü olarak verilir. 1 su bardağı süt, bir tatlı kaşığı pirinç unu, 1 tatlı kaşığı toz şekerle yapılır. Soğuk sütün bir kısmıyla pirinç unu uygunca ezilir, kalan süt eklenir karıştırılarak pişirilir. Ateşten indirmeye yakın şeker eklenir. Birinci günlerde süt sulandırılabilir. Süt eklemeden yalnızca pirinç unu ve ile muhallebi hazırlamak doyurucu olabilir, ancak zararı daha ziyadedir, kilolu lakin zihinsel ve hareket gelişimi geri bir bebek yetiştiriyorsunuz demektir.
Muhallebi, kutu mamalarla da hazırlanabilir. Münhasıran inek sütü proteinlerine hassas olan bebeklerde bu durum tercih edilir. Bir su bardağı su 1 tatlı kaşığı pirinç unu karıştırılarak pişirilir. Ateşten indirildikten sonra içine 5-6 ölçek hazır mama toz halinde katılır. Topaklanma durumunda tel süzgeçten geçirilir. Son yıllarda süt çocukluğu periyodunda inek sütünün hiç kullanılmaması tarafında olan görüşler giderek tartı kazanmaktadır.
Zerzevat maması ve muhallebi öğünleri önceleri az ölçüde başlanır, daha sonra 100-150 gram (5-6 kaşık dolusu) olarak hazırlanır.
4-6 arası örnek beslenme programı verebilir misiniz?
Tekraren belirttiğim üzere hiçbir kalıba, sıraya uymayın, her bebek değişken beslenme karakterleri gösterir. Ama fikir oluşturması açısından örnek bir liste vereyim:
07.00 ana sütü yahut mama
10.00 ana sütü yahut yoğurt
11.00 meyve püresi
13.00 zerzevat çorbası yahut püresi, doymazsa yoğurt
16.00 ana sütü yahut meyve püresi
17.00 yoğurt
21.00 ana sütü yahut muhallebi
Gece uyanırsa ana sütü yahut mama
