Ekonomi Uzmanları Tartıştı: Thanos Haklı Olabilir mi?

Marvel’ın Avengers serisinin bir numaralı beğenilmeyen karakteri olan Thanos, kozmostaki tüm canlıların mevcut asıllarla daha uygun bir ömür sürebilmesi için tüm kozmostaki nüfusu yarıya indirmek üzere bir hayalin peşinden koşuyordu. Thanos’un hayali, Avengers’ın büyük savaşıyla sadece 5 yıl sürdü. Evet Thanos nitekim haklı olabilir mi?

BBC’de yayınlanan iktisat programı Aşağı Yukarı: İstatistiklerin Ardında’da bu soru, antrolopoloji profesörü Sharon DeWitte ve kurgu sinemaların art planındaki ekonomiyi araştıran blog muharriri Zachary Feinstein’a soruldu ve birbirine büsbütün zıt iki görüş ortaya çıktı. Mahsusen Sharon DeWitte’ın görüşü, birilerini kızdırabilir.

Sharon DeWitte’a nazaran bu türlü bir senaryoda kişilerin hayat vadeleri uzayabilir. Bu noktada 14. yüzyıldaki büyük vedayı örnek gösteren DeWitte, o devirde illetin yayıldığı ortamda nüfusun neredeyse yarısının kısa müddet içinde hayatını kaybettiğini belirtirken kelamlarına şu formda devam etti;


“Belki de vebadan 200 yıl sonra dahi kişiler daha uzun yaşıyordu. Veba nedeniyle çok kısa vadede çok çokça insan öldü ve iş gücünde keskin bir düşüş yaşandı. Bu, hayatta kalanlar için eskisine nazaran daha ziyade ekonomik fırsat manasına geliyordu. Gerçek fiyatlar ve kişilerin satın alım gücü artmıştı.”

Nüfusun azalmasıyla iktisadın daha istikrarlı yayıldığını ve çok daha çokça insanın kaliteli bir hayata kavuştuğunu belirten DeWitte, “Örneğin İngiltere'de tarım çalışanların aldığı gerçek fiyatın iki katına çıktığı görülüyor. Alım gücü artınca, beslenme kaliteleri de arttı.” diyerek Thanos’un haklı olabileceğini belirtiyor.

DeWitte, Thanos’un ‘nüfus modelini’ desteklese de bunun bir katliamla gerçekleşmesine katiyen karşı çıkıyor. Ona nazaran bunun gerçekleşmesi için elverişli bir yol olup olmadığı incelenmeli. Washington Üniversitesi profesörü Zachary Feinstein ise Thanos’un külliyen yanıldığını, her şeyin daha da istenilmeyen olacağını düşünüyor.

Feinstein, ‘Bir şirketin çalışanlarından kaçı bir anda yok olursa gereken kurumsal malumat ve gereken vasıflara sahip işçi zayıflığı sonucu şirket çalışamaz hale gelir?’ sorusunu sorarak bu türlü bir senaryoda münhasıran büyük şirketlerin, küresel servislerin çalışamaz haline geleceğini ve ekonomik modelin çökeceğini savunuyor;


“Bir toz bulutuyla, çalışanlarınızın yarısını kaybettiğinizi hayal edelim. Bu durumda bilirkişilik meydanı olan her türlü şirket, otobüs faktörlerini aşardı. Tahminen küçük şirketler hayatta kalırdı ancak bu sanal alemde Google, Amazon ve Facebook üzere dev şirketler çok önemli problemler yaşardı.”

Şaka değil; Feinstein, kişilerin daha çokça para kazanıp daha kaliteli bir hayat yaşaması fikrini, teknoloji devlerinin varlığını etkileyeceği için kabul etmiyor. Feinstein ayrıyeten kurumsal e-mail sistemine erişim şifresi üzere sonlu kişinin bildiği kritik malumatlar de yeryüzünden silinmiş olacağını söylüyor.

“Thanos'un senaryosunda hane gereksinimi olan insan sayısı da yarıya inecek, talep azalacak ve hane fiyatları kıymetli ölçüde düşecek. Bu yeterli bir haber üzere görünse de çok az kimseye yarayacak ve iktisatta durgunluk yaşanacak.” diyerek meskene muhtaçlık duyan insan sayısını azımsayan Feinstein, buna örnek olarak 2008’de yaşanan global finansal buhranı örnek gösteriyor;

“Thanos'un senaryosunda konut gereksinimi olan insan sayısı da yarıya inecek, talep azalacak ve konut fiyatları değerli ölçüde düşecek. Bu âlâ bir haber üzere görünse de çok az şahsa yarayacak ve iktisatta durgunluk yaşanacak. Malthus yanılıyor. Thanos da öyle…”