El-Battanî (Astronomi, Astroloji, Matematikçi) Hakkında Bilgi

ElBattanî (Astronomi, Yıldızbilim, Matematikçi) Hakkında Bilgi

Belli Başlı adı Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan erRekki esSabi elBattani
Doğum 858HarranTürkiye
Ölüm 959SamarraIrak
Meslek Matematikçi, gökbilimci
Alaka alanları Astronomi, Astroloji, Matematik
Dini İslam


Battani; Arap astronom, astrolog ve matematikçidir Başlıca adı Muhammet bin Cabir bin Sinan erRakki elHarranî ’dir Ebu Abdullah künyesi ve Battanî ismiyle ünlü oldu Dünyanın gelmiş geçmiş en meşhur 20 astronomundan biri kabul edilir Matematik alanında Yunan kirişi yerine sinüsleri kullanan ilk ilim adamıdır Birincil kez kotanjant kavramını geliştirdi ve dereceli bir tablo oluşturdu Hakiki astronomik cetveli (zic, takvim) hazırlayan birincil ilim adamıdır Tespit edip kullandığı tüm matematik ve trigonometri teknikleri Batı Avrupa ’da 15 yüzyıldan 17 yüzyıla dek Kopernik, Kepler, Tycho Brahe ve Galile gibi ilim adamları tarafından da kullanıldı

GÜNEŞ SİSTEMİNİ TESPIT ETMESİ
Battanî ’nin çalışmalarının büyük bir kısmı astronomiyle ilgilidir Battanî bugünkü Halep ’in 160 km doğusunda Fırat nehri kıyısındaki Rakka şehrinde bir rasathane (gözlem evi) yaptı ve bu sayede Güneş ve Ay ’ın görünür çaplarında sene her tarafında meydana gelen değişiklikleri ölçmede, önceki ilim adamlarının yaptığı çalışmalara katkılarda bulundu Güneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini, yörüngelerini daha doğru bir şekilde belirlemeye çalışırken; Güneş ’in Dünya ’dan en uzak bulunduğu noktadaki hareketini keşfetti Dünya ’ya göre Güneş ’in yörünge eğimini ve Dünya ’nın dönüş eksenindeki değişiklik değerlerini hesapladı Kendisinden beş yüzyıl sonradan gelen Kopernik ’in 23° 35ı olarak bulduğu Dünya ’nın ekliptik eğimini o, 23° olarak hesapladı ve bugün tanıdık açı değerini takriben yarım dakikalık bir farkla bulmayı başardı

GÜNEŞ VE AY TUTULMALARINDAKİ HESAPLARI
Battanî, kendi geliştirdiği güneş saati zâtü ’lhalak, 2 duvara tespit edilmiş büyük kadran 3 ve daha sonraları triguetum (zâtü ’şşubeteyn) adı verilecek âlet ile, Rakka ’da, bazı fezâ hâdiselerinin yanı sıra, Güneş ve Ay tutulmalarını gözlemledi Bu çalışmalar sonucu elde ettiği bilgilerle Ay ve gezegen hareketleri hakkındaki bilgileri düzeltti Yaptığı gözlemlerle bütün 489 yıldızı sınıflamadı Battanî, yaptığı bu son derece alıngan gözlemler sonucu güneş yılını (tropik seneyi) ilk kez 365 gün 5 saat 46 dakika 32 saniye olarak reel değere fazla yakın hesapladı Çağımızdaki son derece gelişmiş teleskoplar ve ilmî hesaplamalar sonucu bu bedel, 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniye olarak hesaplanabildi

KIBLENİN TESPİTİYLE ALAKALI ÇALIŞMALARI
Battanî, Müslümanlar için büyük ehemmiyet arz eden kıble yönünün bambaşka coğrafyalarda hesaplanabilmesine yönelik incelemeler da yaptı Kıble doğrultusu belirlenecek yerin ve Mekke ’nin meridyen ve enlemini saptama etderek, bu ikisinin farkını alıp kıble doğrultusunu buldu

TRİGONOMETRİNİN MUCİDİ
Trigonometrinin gerçek mucidi olarak da kabul edilen Battanî, astronomi çalışmaları sırasında matematik ve trigonometriden istifade ederek (bu konuda “ilk kabul edilir), küre ve düzlem trigonometrisi üzerinde incelemeler yaptı Bilhassa astronomik cetvel (zic) hazırlarken trigonometriden faydalandı

ÖTEKI ÇALIŞMALARI
Matematik alanında Yunan kirişi yerine sinüsleri kullanan ilk ilim adamıdır Birincil kez kotanjant kavramını geliştirmiş ve dereceli bir tablo oluşturdu Ay ’ın boylamda sıradan hareketini tespit etti Güneş ve Ay ’ın görünür çaplarını ölçtü Güneş ’te bir yıl, Ay ’da ise bir ay dahilinde gözlenen değişiklikleri hesapladı Ay ’ın tutulma derecesinin hesabı için fazla sağlam bir metot geliştirmiştirKüre trigonometrisinin ba–zı problemlerini ortografik projeksiyon yardımıyla incelemiştirDik üçgenleri inceleyerek geometrideki temel kavramlardan sinüs, kosinüs, tanjant, kotanjant, sekant ve kosekantın tariflerini yapan ve bunları hakiki mânâda birincil defa kullanan kişidir *