El ekzeması nedir?

Yunanca kökenli bir sözcük olan ekzema, "kaynama" olarak Türkçeye çevrilebilir. Ekzemada deri kaynayan bir suyun fokurdamasını andırır. Birtakım yörelerde ekzemadaki küçük su dolu kabarcıklar, mayalanan bir hamurda oluşan küçük hava kabarcıklarına benzetilerek hastalık "mayasıl" olarak da söz edilmektedir. Ellere yerleşimli ekzema ise toplulukta nispeten sık görülen bir deri illetidir. Ellerde kuruluk, kızarıklık, kepeklenme, su dolu kabarcıklar ve sulantı ile önümüze çıkmaktadır. Deri reaksiyonu geliştirmeye yatkınlık gösteren kimselerin ellerinin çeşitli unsurlara maruz kalması sonrasında gelişebilmektedir. Su, kuru hava, sabun, deterjan, kimyasal hususlar, lastik eldivenler, ferdî bakım eserleri ile çok temas sonrasında deride tahriş gelişebilmektedir. Zararsız görünen bebek eserleri velev su bile illetin ilerlemesine neden olabilmektedir.

El ekzeması nedenlerine nazaran çeşitleri
Marazın nedenlerine nazaran içten ve dıştan kaynaklı olmak üzere en önemli iki öbekte incelenebilmektedir. İçten kaynaklı ekzemalar Atopik ekzema ( genetik olarak alerjik yatkınlıkla ilişkilidir), dizhidrotik ekzema (sıklıkla topluiğne başı büyüklüğünde su kabarcıkları şeklindendir), numuler ekzema (madeni para büyüklüğünde görülür) olarak isimlendirilir.Dıştan kaynaklananlar ise temas edilen allerjen unsurlarla tetiklenen deri cevaplarıdır. Dıştan kaynaklanan nedenlere bağlı olarak el ekzeması, allerjik temas ekzeması yahut tahriş temas ekzeması formunda önümüze çıkabilmektedir. Fotosensitif ekzema (Işığa hassaslık nedeniyle gelişen ekzema) ise hem içten hem de dıştan kaynaklanan nedenlere bağlı olarak gelişebilmektedir. Başkaca bu iki neden dışında kişinin yalnızca kaşımasıyla gelişen nörodermatit de elde ekzemasına neden olabilir.

Kimlerde görülür? Kimler artmış risk kümesidir?
Hastalık tüm yerkürede görülebilmekle birlikte bilhassa kalıtsal olarak deri reaksiyonu vermeye yatkın bireylerde daha sık görülebilmektedir. Bu insanlarda saman nezlesi, astım ve yiyecek alerjisi hikayesi saptanabilir. Arilik, bulaşıkla ağır uğraşan şahıslarda, işi nedeniyle tahriş ve alerjik hususlara maruz kalan fırın çalışanları ,kuaförler ve tuğla çalışanları üzere meslek sahiplerinde,diş teknisyeni,doktor,hemşire üzere meslek kümelerinde, çimento ve boya işi ile uğraşanlarda daha sık olarak önümüze çıkabilmektedir. Kişinin mesleği kadar hobileri de kıymetlidir.Resim, maket, bahçe işi vs ile uğraşan insanların hobileri sırasında temas ettiği materyaller de sorgulanmalıdır. Birtakım kimselerde tedavi gayesiyle kullanılan kortizonlu kremlere bağlı da gelişebilir.

Ekzema klinik tablosu ve evreleri
Ekzemanın akut (başlangıç) periyodunda, kızarık ve şiş bir yerde çok sayıda su dolu kabarcıklar ve bunların süratle açılmasıyla sulantı ve kabuklanmalar ortaya çıkar. Subakut (akut periyot akabinde gelişen) periyotta, hafif kızarık bir yerde çok sayıda kepeklenme ve kabuklanma gözlenir. Kepekler, münhasıran kenar kısımlarda, küçük halkalar halindedir. Kronik (İlerlemiş) devirde, deri kalınlaşır, üzerinde kepeklenme barizdir, yarıklar gelişebilir. Hastalık nedenine nazaran de farklı periyotlarda seyredebilir ve her devirde kaşıntı olabilir.

Tetikleyen faktörler
Günlük hayatımızda kullandığımız ve karşılaştığımız hususlar illetin bir nedeni yahut alevlendiricisi olabilir. Birtakım ilaçlar ve güneş ışınları münhasıran ışığa hassaslığa bağlı gelişenekzemalarda marazı tetikleyebilir. Mesleksel olarak yağlı eserlerle metalik sıvılarla temas ve soğutucu gereçler iritasyona neden olabilmektedir.
Ekzema ömür kalitesini nasıl tesirler?
Kaşıntı hastaların ömür kalitesini değerli ölçüde etkileyebilir. Günlük hayatın olumsuz etkilenmesinin yanı sıra evlatların mektep hayatlarında, erişkinlerin iş hayatlarında problemlerine yol açabilir.

Ekzema tanısı nasıl konulur?
Kesin tanı için tabip tarafından hastadan ayrıntılı bir hikaye alınır. Hikayede sorumlu unsurların değerlendirilebilmesi için patch (yama) testi yapılmaktadır.
Tahriş temas ekzemasının tanısı olağan olarak derinize hangi hususların ekzemaya neden olduğunu ve hangi sıklıkta buna yol açtığını bilerek konabilir.
Allerjik temas ekzeması tanısı, deri ve zührevi illetler kısmında yapılan patch (yama) testleri ile olmaktadır. Standart hazırlanan allerjen hususlar ve hastaların temas ettiği materyallerden süphelenilen unsurlar küçük yamalar içerisinde sırtınıza yapıştırılır. İki gün sonra açılır, tabip ve hemşire sırtınıza bakarak hangi unsura karşı reaksiyon olduğuna karar verir. Tahriş ve alerjik karşılığın mutlaklaştırılması ve mümkün uzayan alerjik cevapların değerlendirilebilmesi için 24-48 saat sonra tıpkı kesim tekrar kıymetlendirilir. Ayrıyeten, ayırıcı tanıda düşünülen marazlar hikaye, fizik muayene ve çeşitli sistemlerle araştırılır.
Ayırıcı tanıda hangi araştırma prosedürleri önerilir?
Ele yerleşim gösteren mantar marazlarını dışlamak için kazıma prosedürünün akabinde mikroskopik ve mikrobiyolojik incelemeler ile mantar arama yapılabilir. Çeşitli deri marazlarını dışlamak için gerek görülürse biyopsi alınarak patolojik kıymetlendirme yapılabilir. İç hastalıklarına eşlik edilen durumlar için laboratuvar ve radyolojik incelemeler yapılabilir.

Tedavi metotları nelerdir?
-Tedavi esası sebebinin ortaya konarak etkenle temastan kaçınmaktır. Büsbütün uzak durabilmek bazen güç olabilmektedir.
Su ve sabunla uzun periyodik temas derinin doğal gözetici tabakasının kaybına neden olmaktadır. Hekiminizin önereceği nemlendirici ve bariyer kremler bu mevzuda yardımcı olabilir. Barier krem ve köpükler etkenlerin deriye girmesine fizikî olarak engelleyebilir. Gelgelelim içeriğinin yağlı olması ve kalın tabaka oluşturması rahatsız edici olabilir.
-Uzun seyirli marazı olan şahıslarda birkaç ay müddetli tedavi gerekebilmektedir. Topikal steroidli kremler kaşıntı ve kızarıklığın düzelmesinde, derinin güzelleşmesinde kullanılmaktadır. Topikal steroidli kremler tam tesirinin görülmesi ve yan tesirinin gelişmemesi için tabibin önereceği halde kullanılmalıdır. Illette sulantı ziyade ise hekimin önereceği ilaçlar ile ıslak pansuman pratiği, kalınlık bariz ise deriyi eritici tedaviler gündeme gelebilir.
-Hastalık çok şiddetli ise deri dışında steroidler ağız, damar, kas tatbikleri yoluyla verilebilir.
-Bu tedavilere karşılık alınamıyorsa pimekrolimus, siklosporin, metotreksat, fototerapi üzere sair tedavi seçenekleri uygulanabilmektedir.
-Hastalığa ikincil enfeksiyon varsa tutarlı tedavi yapılmalıdır.
-Tedaviye başlamadan evvel gebelik, emzirme, dahili marazlar, farklı sebeplerden dolayı nizamlı olarak kullanılan ilaçlar ile ilgili tabip kesinlikle bilgilendirilmelidir.
Esirgeyici tedbirler nelerdir?
Tahriş ve alerjiye neden olan durumlara temasının azaltılması en kıymetli tedbirlerden biridir. Bunun için aşağıdaki ikazlara kıymet verilmelidir.
-Temizlik, bulaşık, evlat bakımı üzere işlerde yardımcı desteği yahut bulaşık ve çamaşır makinesi kullanılmasıdır.
-Kısa müddetli profilaktik eldiven tasarrufu kıymetlidir. Uzun mühlet eldiven tasarrufunun terlemeyi arttırabileceği unutulmamalıdır. Eldiven içine pamuklu eldiven giyilmesi tutarlı olacaktır.
-Doktor önerirse bariyer ve nemlendirici kremler sürülmelidir.

-Saç şampuanlama sırasında kısa mühlet ile eldiven giyilmesi zayıf iritan hususların deriye olumsuz tesirini azaltacaktır.
-Tuvalet temizleme üzere tatbikler sırasında deterjan ile ellerin temasın kesilmelidir.
-Ellerin parfümsüz sabunla yıkanması önerilmelidir.
-Domates, portakal, limon üzere unsurlarla direkt el temasının engellenmelidir.
-Saç boyama sırasında mümkün alerjenlerden kaçınılması ve korunulması değerlidir.
- Sıcak yahut soğuk su bölgesine ellerin ılık su ile yıkanması daha müsaittir.
-İş yaparken yüzüklerin çıkarılması yüzüklerin altında kalabilecek iritan unsurları azaltacaktır.
-Resim, çiçek maket vs üzere hobileriniz varsa bu süreçler sırasında kullandığınız unsurlar sorgulanmalıdır.
-Eğer mesleksel nedenli bir ekzema düşünülüyorsa kısa vadeli meslek değişikliği kalıcı bir sorun varsa tabiplerin önerisi ile meslek değişikliği gündeme gelebilir.