Embriyoloji Nedir?

Embriyoloji

Genel Embriyoloji

Embriyoloji, zigot oluşumunu, büyümesini ve gelişimini inceleyen bilim dalı Gelişim biyolojisinin bir daha aşağı dalıdır
17 ve 18 yüzyıllarda betimleyici ve karşılaştırmalı çalışmalara dayan embriyoloji, 19 yüzyılın sonlarına doğru bilim adamlarının, vücuttaki organ ve dokuların kendilerine özgü biçim ve işlevleri nasıl kazandıklarını belirlemeye yönelik çözümleyici veya deneysel yaklaşımlarıyla yeni bir boyut kazandı
Embriyolojide çözümleyici çalışmaların önemini birincil kavrayanlardan biri olan Alman anatomi bilgini Wilhelm Roux (18501924) deneyde kullanılan embriyolojini öncüsü ve en seçkin temsilcisidir; Roux'un 1855'ten başlayarak kurbağa yumurtaları üstünde yaptığı öncü incelemeler bu alanda kendisinden sonraki araştırmalara büyük bir ivme kazandırmıştır Embriyondan gelişmenin hızını ve yönünü belirleyen etkenleri araştırarak 1935 Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü'nü bölge Alman bilim adamı Hans Speemann da embriyolojini gelişmesine yön verenlerden biridir

İnsan Gelişimi
İnsan gelişimi; bir dişinin oositinin, bir erkeğin spermi göre döllenmesiyle başlayan ve sürekli aralıksız bir süreçtir Development (gelişme); mitoz (büyüme), migrasyon (göç), hipertrofi (yükselme), diferansiasyon (farklılanma) ve apoptoz (hücrenin programlı ölümü) olarak sıralanabilen 5 histofizyolojik olayı içerir Bu olayların sonucunda, döllenmiş ovumdan (zigot da denilen, epeyce özelleşmiş totipotent hücreli), fazla hücresel insan oluşur En manâlı gelişimsel değişiklikler embriyoner ve fetal evrelerde olursa da, bu hücreli olaylar yaşam boyunca sürer İnsanın dış görünüşünde göze çarpıcı şansın dönmesi olmaksızın hücreleri çoğalır, göçeder, büyür ve farklılanır ve sonunda ölür İntrauterin yaşamdan ve puberteye değin gelişme progresif (ilerleyici, büyüteç) dir Yaşam süresinin ortalarında, otuzuncu yaştan sonradan hücresel ölümleri öne geçmeye başlar Kaybolan hücrelerin yeni bölünmelerle yerlerinin doldurulmaları yeteneği artan bir şekilde azalır ve gelişme regresif (gerileyici) olmaya başlar
Süregiden gelişme baştan başa partum (doğum), insanın yaşamındaki bir ara olgu olarak tanımlanabilir İnsanın doğum öncesi dönemini Medikal Embriyoloji inceler Bu dönemdeki biçimlenme, iç (kalıtım) ve dış (çevre) koşullarının etkisi altındadır Bunların kusursuz dengelenmesiyle, insanın dışa vuran görünümü (fenotip) ortaya çıkar İnsanın içerdiği babası ve annesinden gelen genlerin toplamı, onun genetik kişiliğini (genotip) oluşturur
İnsanın doğum öncesi gelişimi, ontojenez ’dir En daha alçak basamaktaki tek hücre canlıdan, insana ulaşıncaya kadar olan türlerin yukarıya doğru gelişmeleri (evrim) filojenez ’dir Ontojenez sırasında, filojenez sürecinden kalan embriyo taslakları görünüp, kaybolur İnsan embriyosunun gelişmesinde bu taslaklar, kalıcı organların biçimlenmelerinde kullanılır
Embriyo gelişmesinin birincil dönemlerinden başlayarak kayıtlı bölgelerindeki hücre toplulukları, kendilerinden sonra farklılanacak olanları yön belirleme yeteneğindeki özel proteinleri salgılar Bu Nedenle, indüksiyon (uyarma) olayları gerçekleşir
En erken oluşan hücreler, birincil uyaran (indüktör) lardır ve saldıkları proteinleriyle dokuları oluşturur Dokulardaki hücreler ikincil uyaran (evokatör) lar olarak davranıp, değişik dokuların birarada organları biçimlendirmelerine istikamet veren proteinleri üretir Organlardaki hücreler de üçüncül uyaran (iniduatör) olarak salgıladıkları proteinlerle, sistemlerin oluşumunu örgütler

Gelişimin Evreleri
Gelişimin evreleri içinde en çarpıcı durum doğumdur ve doğumla birlikte insanın çevresi değişir; yani, akışkan ortamdan atmosfer ortamına geçer Gelişim doğumdan daha sonra durmaz Doğumdan sonra büyümenin yanı sıra, önemli değişmeler (dişlerin, meme bezlerinin gelişimi gibi) de olur Beyin, doğum ile 16 yaş arasında üç kat ağırlaşır Genelde gelişim değişmeleri 25 yaşında tamamlanır

Embriyoloji'nin Önemi
Embriyolojinin literatür anlamı “embriyo bilmi seslenmek ise de; çoğunlukla, prenatal gelişimi betimlemek için kullanılır

Embriyoloji;
Prenatal gelişim ile obstetrik (hamilelik ve doğum bilimi), perinatal tıp, pediyatri ve klinik anatomik yapı arasında bağlantı oluşturur
İnsan yaşamının başlangıcı ve perinatal gelişim esnasında olan değişikliklerle ilgili data sağlar ve bu bilgiyi geliştirir
İnsan yapısındaki farklılıkların nedenininin anlaşılmasına asistan olur
Normal ve olağandışı gelişme arasındaki ilişkiyi aydınlatır
Bir hekimin sıradan gelişim ve anomalilerin nedenlerine ilişkin data sahibi olması; embriyo ve fetüsun normal gelişmesine büyük ölçüde muavin olur Obstetrik (gebelik ve doğum bilimi) in modern tedavilerinin birçok, uygulamalı embriyoloji içerir Doğum uzmanlarını ilgilendiren embriyoloji konuları; ovulasyon, oosit ve spermin taşınması, fertilizasyon, implântasyon, fetalmaternal ilişki, fetal dolaşım, gelişimin kritik evreleri ve konjenital malformasyonların nedenleridir Hekimler, annenin yanısıra embriyo ve fetüsun da sağlığını korur Embriyoloji pediyatristler için de önemlidir; çünkü, hastalarının bir bölümü kötü gelişim sonucu konjenital malformasyonlu doğmuşlardır Çocukluk çağındaki ölümlerin çoğunun nedeni, konjenital malformasyonlardır
Özellikle; prenatal ve çocukluk dönemindeki cerrahî girişimlerin gelişmesi sonucu, fetüsdaki bir probleme cerrahî müdahale yapılabilmektedir Birçok konjenital malformasyonu anlayışlı olmak ve çare etmek, adi gelişimi ve bu normal gelişimden olabilecek sapmaları bilmekle mümkündür
Hasarlanmış hücresel, doku veya organların biyoloji ile ilgili işlevlerini yerine koymak (rejeneratif tıp) ya da onarmak (reperatif tıp) için kullanılan en kayda değer materyallerden biri embriyonik kök hücreler (totipotent hücreler) dir Bu konuda başarılı yapabilmek için; bu hücrelerin limitlerini iyi anlamak ve bu bilgiyi kullanarak onları lâboratuvar koşullarında yaşatmayı, yönlendirmeyi ve çoğaltmayı karşılamak gerekir *