En Guzel Duğun Nişan Oyunları

En Guzel Nişan Oyunları



Oyunun hemen her yerde bir sıra erkanı (usulu, yontemi) vardır Başlayış sırası bozulursa, usule azıcık riayetsizlik edilirse, kavga ve bazen kan bile cıkabilir Onun icin, oyunları oğlanın akrabasından olan ve kahyadenilen sozu gecer delikanlılar idare eder Oyuna cıkacaklardan birinin ayağı calgının havasına yatmayacaksa, davulcuların yanına bu delikanlı yaklaşıp kulaklarına hafifce kendi istediği havayı adıyla soyler Boylece turlu oyunlar birbirini takip edip gider

Oyuna cıkan kabadayıya zumre arkadaşları para cevirirler Başka gruplarda arkadaşı olanlara da para cevirmek kabildir Oyununu bitiren delikanlı meydandan ayrılırken calgıcıların alnına para yapıştırır Bu paralar, kıymetine gore davul zurnacıları coşturur

Her delikanlı grubunun onunde binlikle rakılar, sular, meze olarak leblebi vs vardır Başlarında efeler de bunlardan sarhoş olan veya azıcık taşkınlığa kalkışarak bağırıp cağıranları usulca oradan gondertirler Boylelikle duğunun tadını kacırtmamaya dikkat olunur

Duğun boyunca delikanlıların baba, amca, dayı ve hatta saydıkları buyukler orada bulunmazlar Yirmisinden aşağı delikanlılar gruptakiler arasında yer almazlar

Kars koylerinde: Gorucu usuldendir Bazı şartlar haric, nişan her yerdeki gibi yapılırDuğunden once, başlık denilen ve miktarı baştan kararlaştırılmış olan bir meblağ oğlan tarafından kız evine verilir Kızın ebeveyni bunu kızın ceyizine harcarlar Oğlan tarafının atlıları gelini almaya gelirler Gelin kapıdan cıkarılacağı sırada babası tarafından hayır dua edilir Vedalaşma merasimi olarak evde geline tandır veya ocağın etrafı dolaştırılır Hem de kızın beline dayısı yoksa yakın erkek akrabası tarafından hayır dua ile bir kemer bağlanır Bu kemer gelinin hayırlı evlat vermesinin timsalidir Kemer bağlayan dayıya guvey tarafı onceden hazırlanmış bir hediyeyi verir Gelin kapıdan cıkarılacağı zaman kızın akrabasından biri kapıyı kapar ve hediye almadan acmaz Gelin dışarı cıktıktan sonra davul zurna tarafından ağlatmadenilen hazin havalar calınır Gelin ata bindikten sonra hava Koroğlu'na cevrilir Yola koyluler ip gerer ve para alırlar Gelin eğer başka koye gidiyorsa iki koy arasında belirli mesafeler dahilinde surat veya mukavemet yarışları tertiplenir Birinci gelen atlı gelinin yaklaşmakta olduğu mujdesini guveyi evine goturur ve onceden hazırlanmış olan hediyeyi alır Bu hediye coğu zaman elbiselik kumaş veya ona benzer şeyler olup atın boynuna dolanır Boylelikle hem at, hem de sahibi teşhir edilmiş olur

Gelin guveyin evine gelince halk Dostun dostluğuna, duşmanın korluğune hele bir Allah Allah

Gelin eve girdikten sonra guveyin babası veya onun yerini tutacak şahıs tarafından hoş geldindenir ve bir hediye verilip gelin oturtulur Hediye verilmeden gelin oturmaz Bazı koylerde, hususiyle Karapapaklarda geline hoş geldinturkusu soylenir Bu şarkının sozlerinde oğlan evinin onemli kimseleri birer birer geline takdim olunur

diyerek bir ağızdan haykırışırlar ve havaya silah atarlar Bundan sonra gelinin atı onunde tek veya halka halinde yurutulen oyunlardan birkacını seyrederler Gelin, evin kapısı onunde ters cevrilmiş bir kazanın ustune indirilir Cunku, demire basılmak uğur sayılır (Aynı vechile (şekilde) oyun da vifak (barış, uygunluk) ve 'hengin timsalidir
Cok uzun olan turkunun bir parcasını alıyoruz:Hoş Geldin

Gelin diyer, yoktur anam
Başımdan aldılar valam
Kaynanan da senin anan
Gelin hoş geldin, hoş geldin

Gelin diyer, yok kardaşım
Karlı dağlar nasıl aşım?
Kaynın da senin kardaşın
Gelin hoş geldin, hoş geldin

Gelin diyer, yoktur atam
Koyunum yok koca katam
Kaynatan da senin atan
Gelin hoş geldin, hoş geldin

Gelin diyer, yoktur bacım
Başımdan aldılar tacım
Gorumun de senin bacın
Gelin hoş geldin, hoş geldin

Sonra gelinin odasına guvey getirilir ve elele tutturularak oyuna kaldırılır (Oyun burada yine vifak ve 'hengin ilk uğuru sayılmış gorunuyor) Sonra guvey cekilir Kadınlar ayrı, erkekler ayrı yerlerde eğlentiye devam ederler O arada bazen davul zurna susturulur Ağızdan (buna nanay derler) oyun havaları soylenerek Barlar veya tek oyunlar yurutulur (Oyun tekrar iyi gecim ve uzlaşımın timsali olur)

Duğun eğlentilerinin idaresi icin nufuzlu bir şahıs Duğun Beyisecilir Eğlenceleri hep o bey idare eder Beyin emrine itaat zaruridir İstediğini oyuna o kaldırır Oyun bilmeyen veya cekinenlere derhal koyun, kuzu veya para cezası verilir Hem de, bu ceza cereze tahvil olunarak duğun halkına ikram olunur

Elazığ'da duğun kurulunca davullar calınır Duğunculer gelmeye başlar Oyun bittikten sonra artık Kadınlar Alayıyapılmağa başlar Alay bir daire dahilinde cereyan eder Elele tutarak oynarlar

Kayseri'de Carşamba sabahı oğlan evinin kapısında davul, duduk calınır Baş devenin boynunda tefci, kemancı, onde kalkan, zeybek bulunur Bu meydana gelince kalkan oynanır

Erzincan'dan beş oyun turkusu verelim:Havuz Başı

Havuz başının gulleri
Şak şak oter bulbulleri
O y'rin dudu dilleri
Umdum yar gele yar gele

Havuz başında oturur
Sağ elin suya batırırAl Elma

Al elmayı dişledim
Sapını gumuşledim
Kardeş geldi vermedim
Y'r geldi bağışladım

Al elma dordunu
Sev yiğidin merdini
Seversen yiğidi sev
Cekme cirkin derdini

Al elma soyulur mu
Guzelden doyulur mu
Y'ri guzel olanın
Kolları yorulur muLorgi

Lorgi lorgi eller kınalı
Lorgi kaşlar rastıklı lorgi
Hele hel gul sen şen lorgiKız Sacların

Kız sacların iki kat
Kes birini bana sat
Kız sacların sacların
Oynar omuz başların
Y'r yar yar amanNay Nay

Nay nay naynanay nayna nanay nanay nay
Dansi cos dansi cos dansi ağam
İsni cos nay nay narına nay
Nayna nanay nay nanay

Varam gidem vaskala
Belki derdim az kala gitti
Yarim gitti gelmedi
Belki urus'tan bir kız ala
Kız ala nay nay naynanay nayni nanay nay nanay

Elazığ'da kına gecesi yoğrulmuş balmumundan yapılma Gelin Mumudenilen mumlar tabaklara dikilip yakılırlar Gelinin onu ve arkası sıra ışıldayan mumları yedi tane kız alır

Defciler de şu şarkıyı soylerler:Cayda cıra yanıyor
Ayda yılda yanıyor
Hazır ol gelin hanım
Yolculuk yaklaşıyor

Nana hanım nana
Nana hanım nana
Nana hanım nana
Nana hanım nana

Yurusun gelin yurusun
Eteği yere surunsun
Gelinlik mubarek olsun
Hanım yalelli

Gelin oturur tahtında
Allar giyer vaktinde
Gelinin toy vaktinde
Hanım yalelli

Muhat'ta (Kutahya) gelin getirmeden bir hafta once oğlan evi tarafından davul zurna calınmağa başlar Davetliler, t' koyun kenarında da onları davulcu karşılar, bahşiş ister Davetlilerin geldiği gunun akşamı munasip bir yere ateş yakılarak koy delikanlıları toplanır Onların şerefine Sekmec, Horan gibi milli oyunlar oynanır

Sivas kına gecelerinde de tepside gelin mumlarıyakılırsa da Cayda Cıratabir ve turkusu orada yoktur Halaylar dizisine gecilir Halay şu demelerle (deyişlerle) başlar

Cekin halay duzulsun
Halaya gelmeyenin
Vurun boynu uzulsun

Başta duran cok guzel
Kırat ustunde gezer
Aşığın candan sezerBilahere nağme ve tempo değişerek:Sabahtan bizim pınara
İki gelin, uc kız gelmiş
Cıvıl cıvıl otuşurler
Sandım gole kaz gelmiş

Ah bir yar elinden
Aman bir yar elindenDaha sonra:Hey, paraları turalı
Gormedim senin gibi de
Şu cihan kurulalı

Alacahoyuk (Corum)'de davul zurnalarla oyun yerinde başlıca şu oyunlar yurutulur Ala Cam, Samenli, Tanzara ve Corum Halayı Daha cok gece oynanan Sinsin oyunu vardır Gece oyun yeri meşalamaile aydınlatılmıştır Elazığ'da duğune gidenler duğun evinde yaptıkları gibi yolda ve kız evinde hora teper (?), oynarlar Bazen Halay dedikleri bir oyunu, kimi de Kol Oyunu denilen ve ikiden ziy'de kişinin oynaması mumkun olmayan oyunu oynarlar Oyunların nihayetinde davulcu davulunu, calgılardan defci defini duğunculerin ayrı ayrı evlerine goturerek para toplar Bazen Kol Oyunu oynayan, duğunculerin onunde diz cokerek durur ki yuzune para yapıştırılsın Erkeklerin davul ve ince calgısına karşı kadınların da defi vardır Şayet defleri yoksa davul ve ince calgı mun'vebe ile (nobetleşerek) bunları neşelendirmek icin harem tarafına gider Orada nağmesaz olurlar Gerek davul, gerek def, gerekse ince calgı calındığı zaman b'ki kızların, bilhassa yeni evlenmiş gelinlerin oynaması, oburlerinin yek ahenk olarak el vurmaları gerekir Erkeğin evinde guveyin oynaması ucuzluğa delalet ettiği icin oynaması şartı azamdır (buyuk, onemli şarttır) Koylu ve kasaba duğunlerinde icki kullanan pek ender olup bunu icenler de gayet gizli alır ve ictiğini kimseye belli etmez