En Güzel Düğün Nişan Oyunları

En Güzel Nişan Oyunları



Oyunun hemencecik her tarafta bir sıra erkânı (usulü, yöntemi) vardır Başlayış sırası bozulursa, usule azıcık riayetsizlik edilirse, tartışma ve ara sıra kan bile çıkabilir Onun için, oyunları oğlanın akrabasından olan ve kâhyadenilen sözü geçer delikanlılar yöneticilik eder Oyuna çıkacaklardan birinin ayağı çalgının havasına yatmayacaksa, davulcuların yanına bu delikanlı yaklaşıp kulaklarına hafifçe kendi istediği havayı adıyla söyler Böylece türlü oyunlar birbirini takip edip gider

Oyuna çıkan kabadayıya zümre arkadaşları para çevirirler Diğer gruplarda arkadaşı olanlara da para döndürmek kabildir Oyununu bitiren delikanlı meydandan ayrılırken çalgıcıların alnına para yapıştırır Bu paralar, kıymetine kadar davul zurnacıları coşturur

Her delikanlı grubunun önünde binlikle rakılar, sular, meze olarak leblebi vs vardır Başlarında efeler de bunlardan sarhoş olan veya azıcık taşkınlığa kalkışarak bağırıp çağıranları usulca oradan göndertirler Böylelikle düğünün tadını kaçırtmamaya uyarı olunur

Düğün boyunca delikanlıların baba, amca, dayı ve hatta saydıkları büyükler orada bulunmazlar Yirmisinden aşağıda delikanlılar gruptakiler aralarında yer almazlar

Kars köylerinde: Görücü usuldendir Bir Takım şartlar hariç, nişan her yerdeki gibi yapılırDüğünden önce, başlık denilen ve miktarı her tarafta anlaşmaya varılmış olan bir meblağ oğlan kadar kız evine verilir Kızın ebeveyni bunu kızın çeyizine harcarlar Oğlan tarafının atlıları gelini almaya gelirler Gelin kapıdan çıkarılacağı sırada babası kadar hayır dua edilir Vedalaşma merasimi olarak evde geline tandır ya da ocağın etrafı dolaştırılır Hem de kızın beline dayısı yahut yakın erkek akrabası tarafından hayır dua ile bir kemer bağlanır Bu kemer gelinin bahtı açık evlat vermesinin timsâlidir Kemer bağlayan dayıya güvey tarafı evvelden hazırlanmış bir hediyeyi verir Gelin kapıdan çıkarılacağı süre kızın akrabasından biri kapıyı kapar ve hediye almadan açmaz Gelin dışarı çıktıktan sonradan davul zurna kadar ağlatmadenilen dokunaklı havalar çalınır Gelin cet bindikten daha sonra hava Köroğlu'na çevrilir Yola köylüler ip gerer ve para alırlar Gelin eğer başka köye gidiyorsa iki köy aralarında belirtilmiş mesafeler kapsamında hızlı olma veya mukavemet yarışları tertiplenir Birinci gelen atlı gelinin yaklaşmakta olduğu müjdesini güveyi evine götürür ve önceden hazır olan hediyeyi alır Bu armağan birçok vakit elbiselik kumaş veya ona aynı şeyler olup atın boynuna dolanır Bu Vesile Ile ayrıca beygir, hem de sahibi teşhir edilmiş olur

Gelin güveyin evine gelince millet Dostun dostluğuna, düşmanın körlüğüne hele bir Allah Allah

Gelin eve girdikten sonradan güveyin babası ya da onun yerini tutacak kişi kadar güzel geldindenir ve bir hediye verilip gelin oturtulur Armağan verilmeden gelin oturmaz Bir Takım köylerde, hususiyle Karapapaklarda geline güzel geldintürküsü söylenir Bu şarkının sözlerinde oğlan evinin manâlı kimseleri birer birer geline takdim olunur

diyerek bir ağızdan haykırışırlar ve havaya tabanca atarlar Bundan sonra gelinin atı önünde tek ya da halka halinde yürütülen oyunlardan birkaçını seyrederler Gelin, evin kapısı önünde ters çevrilmiş bir kazanın üstüne indirilir Çünkü, demire basılmak uğur sayılır (Aynı veçhile (şekilde) oyun da vifak (uzlaşma, adaptasyon) ve 'hengin timsâlidir
Çok uzun olan türkünün bir parçasını alıyoruz:Hoş Geldin

Gelin diyer, yoktur anam
Başımdan aldılar valam
Kaynanan da senin anan
Gelin hoş geldin, hoş geldin

Gelin diyer, yok kardaşım
Karlı dağlar nasıl aşım?
Kaynın da senin kardaşın
Gelin hoş geldin, güzel geldin

Gelin diyer, yoktur atam
Koyunum yok koça katam
Kaynatan da senin atan
Gelin hoş geldin, güzel geldin

Gelin diyer, yoktur bacım
Başımdan aldılar tacım
Görümün de senin bacın
Gelin güzel geldin, hoş geldin

Sonra gelinin odasına güvey getirilir ve elele tutturularak oyuna kaldırılır (Oyun burada tekrar vifak ve 'hengin ilk uğuru sayılmış görünüyor) Daha Sonra damat çekilir Kadınlar bambaşka, erkekler bambaşka yerlerde eğlentiye devam ederler O arada ara sıra davul zurna susturulur Ağızdan (buna nanay derler) oyun havaları söylenerek Barlar veya tek oyunlar yürütülür (Oyun yeniden iyi geçim ve uzlaşımın timsâli olur)

Düğün eğlentilerinin idaresi için nüfuzlu bir şahıs Nikah Beyiseçilir Eğlenceleri daima o bey yöneticilik eder Beyin emrine itaat zaruridir İstediğini oyuna o kaldırır Oyun bilmeyen veya çekinenlere derhal koyun, kuzu ya da para cezası verilir Ayrıca de, bu cinayet çereze bono olunarak nikah halkına ikram olunur

Elazığ'da nikah kurulunca davullar çalınır Düğüncüler gelmeye başlar Oyun bittikten sonra artık Kadınlar Alayıyapılmağa başlar Alay bir daire dahilinde akıntı eder Elele tutarak oynarlar

Kayseri'de Çarşamba sabahı oğlan evinin kapısında davul, düdük çalınır Baş devenin boynunda tefçi, kemancı, önde kalkan, zeybek bulunur Bu meydana gelince kalkan oynanır

Erzincan'dan beş oyun türküsü verelim:Havuz Başı

Havuz başının gülleri
Şak şak öter bülbülleri
O y'rin dudu dilleri
Umdum yâr gele yâr gele

Havuz başında oturur
Sağ elin suya batırırAl Elma

Al elmayı dişledim
Sapını gümüşledim
Kardeş geldi vermedim
Y'r geldi bağışladım

Al elma dördünü
Sev yiğidin merdini
Seversen yiğidi sev
Çekme çirkin derdini

Al elma soyulur mu
Güzelden doyulur mu
Y'ri güzel olanın
Kolları yorulur muLorgi

Lorgi lorgi eller kınalı
Lorgi kaşlar rastıklı lorgi
Hele hel gül sen keyifli lorgiKız Saçların

Kız saçların iki kat
Kes birini bana sat
Kız saçların saçların
Oynar omuz başların
Y'r yâr yâr amanNay Nay

Nay nay naynanay nayna nanay nanay nay
Dansi ços dansi ços dansi ağam
İsni ços nay nay narına nay
Nayna nanay nay nanay

Varam gidem vaskala
Şayet derdim az kala gitti
Yârim gitti gelmedi
Belki urus'tan bir kız ala
Kız ala nay nay naynanay nayni nanay nay nanay

Elazığ'da kına gecesi yoğrulmuş balmumundan yapılma Gelin Mumudenilen mumlar tabaklara dikilip yakılırlar Gelinin önü ve arkası sıra parlak mumları yedi tane kız alır

Defçiler de şu şarkıyı söylerler:Çayda çıra yanıyor
Ayda yılda yanıyor
Hazır ol gelin hanım
Seyahat yaklaşıyor

Nana hanım nana
Nana hanım nana
Nana hanım nana
Nana bayan nana

Yürüsün gelin yürüsün
Eteği yere sürünsün
Gelinlik kutsal olsun
Bayan yalelli

Gelin oturur tahtında
Allar giyer zamanında
Gelinin toy zamanında
Bayan yalelli

Muhat'ta (Kütahya) gelin getirmeden bir hafta önce oğlan evi göre davul zurna çalınmağa başlar Davetliler, t' köyün kenarında da onları davulcu karşılar, bahşiş ister Davetlilerin geldiği günün akşamı münasip bir yere ateş yakılarak köy delikanlıları toplanır Onların şerefine Sekmeç, Horan gibi millî oyunlar oynanır

Sivas kına gecelerinde de tepside gelin mumlarıyakılırsa da Çayda Çıradeyiş ve türküsü orada yoktur Halaylar dizisine geçilir Halay şu demelerle (deyişlerle) başlar

Çekin halay düzülsün
Halaya gelmeyenin
Vurun boynu üzülsün

Başta duran fazla güzel
Kırat üzerinde gezer
Âşığın samimi olarak sezerBilâhere nağme ve tempo değişerek:Sabahleyin bizim pınara
İki gelin, üç kız gelmiş
Cıvıl cıvıl ötüşürler
Sandım göle kaz gelmiş

Ah bir yâr elinden
Aman bir yâr elindenDaha sonradan:Hey, paraları turalı
Görmedim senin gibi de
Şu âlem kurulalı

Alacahöyük (Çorum)'de davul zurnalarla oyun yerinde esas şu oyunlar yürütülür Ala Çam, Sâmenli, Tanzara ve Çorum Halayı Daha çok gece oynanan Sinsin oyunu vardır Gece oyun yeri meşalamaile aydınlatılmıştır Elazığ'da düğüne gidenler düğün evinde yaptıkları gibi yolda ve kız evinde hora teper (?), oynarlar Ara Sıra Halay dedikleri bir oyunu, kimi de Kol Oyunu denilen ve ikiden ziy'de kişinin oynaması mümkün olmayan oyunu oynarlar Oyunların nihâyetinde davulcu davulunu, çalgılardan defçi defini düğüncülerin ayrı olarak evlerine götürerek para toplar Ara Sıra Kol Oyunu oynayan, düğüncülerin önünde diz çökerek durur fakat yüzüne para yapıştırılsın Erkeklerin davul ve ince çalgısına karşısında kadınların da defi vardır Şayet defleri yoksa davul ve ince çalgı mün'vebe ile (nöbetleşerek) bunları neşelendirmek için harem tarafına gider Orada nağmesaz olurlar Gerek davul, gerek def, gerekse ince çalgı çalındığı süre b'ama kızların, özellikle yeni evlenmiş gelinlerin oynaması, öbürlerinin yek âhenk olarak el vurmaları gerekir Erkeğin evinde güveyin oynaması ucuzluğa delâlet ettiği için oynaması durumı âzamdır (büyük, manâlı şarttır) Köylü ve kasaba düğünlerinde içki kullanan pek ender olup bunu içenler de gayet gizli alır ve içtiğini kimseye muhakkak etmez
*