Endulus Emevi Devleti hakkında kısa bilgi

Endulus Emevi Devleti nerede kurulmuştur

Endulus Emevileri, Emevilerin yıkılmasından sonra, Enduluste (Guney İspanya) yeni bir devlet kuran hanedandır 756da kurulan Endulus Emevi Devleti, 1492ye değin varlığını surdurdu

İspanya'daki Muslumanların Tarihcesi

Muslumanlar 711'da İspanya'ya cıktı 711 'den 756 yılına kadar Şam'dan gonderilen Emevi ve Abbasi valilerce idare edildi 749'da Emevilerin yıkılmasıyla Emevi Halifesi Hişam'ın torunu, Şam'dan kacan Prens Abdurrahman, 755'te Septe'ye gecti 756'da devleti kurdu kendisi de emir oldu 929'da III Abdurrahman halifeliğini ilan etti 1031'de halifenin otoritesi sarsıldı, ulke emirliklere bolundu 1031'de Ali beytten olan HammUdiler hilafeti devam ettirmek istediler 1086'da Abbadi hanedanından İşbiliye Meliki, Kuzey Afrika Murabıtlar İmparatorluğundan yardım istedi Oradan gelen kuvvetlere 13 Endulus meliki de katıldı Zeleka Muharebesinde Hıristiyan orduları imha edilerek, İspanya'da Musluman hakimiyetinin omru uzadı


1147'de Muvahhidler, Murabıtları ortadan kaldırdı Hıristiyanlarla da savaştılar 1187'de Selahaddin EyyUbi, Kudus'u alınca Papa mukaddes savaş ilan etti Avrupalılar, Muslumanları İspanya'dan kovacaktı Gerek iktidar hırsı, gerekse, Muslamanları kurtarmak niyetiyle İbni Hud, Beni Zeyyan ve Beni Ahmer devletleri birbiriyle mucadeleye girişti 1236'da Beni Ahmer, Beni Hud aleyhine Kastil Kralıyla anlaşınca Kurtuba Hıristiyanların eline gecti 1232'de kurulan Beni Ahmer devleti (Gırnata emirliği) Hıristiyanlarla anlaşarak ayakta durmaya calıştı 1469'da Sultan EbU Hasan'ın oğlu Muhammed, annesinin teşvikiyle isyan edip babasını tahtan indirdi Babası tekrar tahtına donunce Muhammed, Ferdinant'a sığındı 1486'da Ferdinant'ın verdiği Hıristiyan ordunun başına gecen Muhammed Gırnata'yı kuşattı Baba ile oğul savaşırken Hıristiyanlar, Gırnata Devleti'nin şehirlerini yağma ettiler, musluman halkı oldurduler 1490'da Gırnata kuşatıldı, ağaclar kesildi, bahceler tahrib edildi, halk ac, sefil kaldı Kolemenler'den yardım istediler onların donanması yoktu Osmanlılar'dan yardım istediler onlar da Cem Sultan'la uğraşıyordu 1492'de Muhammed, Ferdinand'a teslim oldu, İspanya'da devlet kalmadı 1499'da İspanya'da bir tek Musluman kalmadı Mabetler yıkıldı, kutuphaneler yakıldı
711'da İspanya'ya cıkan Muslumanlar 788 yıl sonra burayı tamamen terk ettiler Halk işiyle, alimler ilmiyle, san'atkarlar san'atıyla, abidler ibadetiyle meşgul olurken saltanat mucadeleleri ve devletin kotu yonetilmesi sonunda, bir zamanların galip Muslumanları mağlUb olup, gittiler
Emirlik Donemi (756929)

Endulus, daha Emeviler doneminde ele gecirilmişti 711'de Emevi komutan Tarık bin Ziyad, bugun onun adından dolayı Cebelitarık (Tarık'ın Dağı) olarak anılan yerde İspanya'ya ayak basmıştı ve Arap orduları yedi yıl icinde Pirene Dağları'na dayanmıştı Ardından Fransa'ya giren Arapları Frankların komutanı Charles Martel ancak 732'de Poitiers'de (Puvatya) durdurabilmişti Bu yenilginin ardından Emeviler İspanya toprakları icinde kaldılar, ama Emevi orduları ile yerel Hıristiyan gucler arasındaki savaşlar surdu Endulus Emevilerinin kurucusu Abdurrahman, Emevi Halifesi Hişam'ın torunuydu ve 750de Abbasilerin kıyımından kacabilen tek kişiydi Abdurrahman, 755'te İspanya'ya ayak bastı ve Endulusteki Arapları kendisine bağlayarak 756'da Kurtuba'da (bugun Cordoba) emirliğini ilan etti 788e kadar hukum suren I Abdurrahman, ic ayaklanmaları bastırdı ve dıştan gelen saldırıları onledi Olduğunde arkasında guclu bir devlet bıraktı Ondan sonra tahta cıkan hukumdarlar da yerel emirlerin ve Hıristiyanların ayaklanmalarıyla uğraştı Arap ayaklanmaları daha cok kuzeydoğudaki Ebro vadisi ile doğuda Batliyos (bugun Badajoz) ve guneyde Gırnata'da (bugun Granada) ortaya cıkıyordu Vizigotların eski başkenti ve onemli bir dinsel merkez olan Tuleytule'de (bugun Toledo) ise Hıristiyanlar ayaklanıyordu Bu karışıklıklara karşın Endulus Emevi hukumdarları nedeyse İspanya'nın tumunu denetim altında tutmayı başarıyorlardı Endulus Emevileri canlı bir ekonomi ve kulturel yaşam yaratmışlardı Başkent Kurtuba onemli bir ticaret merkezi olmanın yanı sıra Bağdat ve Kahire'den sonra İslam dunyasının ucuncu bilim merkezi olmuştu Diğer onemli merkezler ise İşbiliye (bugun Sevilla), Gırnata ve Tuleytule idi
Halifelik Donemi (9291031)

Endulus Emevileri en parlak donemini III Abdurrahman doneminde (912961) yaşadı III Abdurrahman, Abbasilerin dinsel onderliğini tanımayarak 929da kendisini halife ilen etti İslam dunyası zaten bolunmuştu ve Mısırda kurulan Fatımiler de halifelik ilan etmişlerdi III Abdurrahmandan sonra halife olan II Hakem, barışcı bir politika izledi 976da başa gecen II Hişam doneminde, halifenin veziri olan Hacib Mansur 978de yonetimi fiilen ele gecirdi ve 1002ye kadar da elinde tuttu Sonraki halifeler siyasal bir varlık gosteremediler ve Endulus Emevi Devleti 1010dan başlayarak parcalandı 1031de de Endulus Emevileri iktidarı son buldu Endulus Emevi topraklarında, Tavaifi Muluk denen kucuk devletcikler kuruldu Kurtubada 1031de iktidar olan Cevheriler varlığını ancak 1069a kadar surdurdu 1090'da Kuzey Afrika'dan gelen Murabıtların ve 1145'te gene Kuzey Afrika'dan gelen Muvahhidlerin egemenlikleri de kısa omurlu oldu Gırnata'da kurulan Nasriler ise 1230'dan 1492'ye kadar İspanya'da varlıklarını korudular Gırnata'yı onemli bir bilim ve kultur merkezi yaptılar Bugun de ayakta olan Gırnata'daki Elhamra Sarayı Nasrilerin bıraktığı en onemli mimarlık yapıtıdır


Endulus Emevileri ve Nasriler, Endulusu Hıristiyan Avrupa'nın da ilgisini ceken bir bilim ve kultur merkezi yaptılar Endulus Emevileri doneminde ozellikle tıp, matematik, doğa bilimleri ve astroloji alanında onemli calışmalar yapıldı II Hakem'in (961976) Kurtuba'da kurduğu kutuphanede 40 bin cilt kitap vardı ve bunların coğu Eski Yunan kulturunun urunuydu Nasriler doneminde bunlara felsefe yapıtları da eklendi Bu donemde İbn Cebirol, İbn Bacce, İbn Tufeyl, İbn Ruşd gibi buyuk duşunurler yetişti