Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
enerji türleri ve dönüşümleri
Enerji özet olarak meslek yapabilme yeteneğidir Tıpkı uzunluklar gibi skaler büyüklüktür Toplamda 8 belli başlı enerji çeşidi verdır Bunlar potansiyel, kinetik, ısı, ışık, elektrik, kimyasal, nükleer ve ses enerjisidir Unutmamamız gereken ise hiçbir enerjinin kaybolmadığıdır Olsa olsa diğer bir enerji türü olmuştur
POTANSİYEL ENERJİ Bir cismin konumu ve durumu yüzünden sahip olduğu enerjidir Gerilmiş bir yayda, havada duran bir cisimde ve iple tavandan asılı bir modelde potansiyel enerji vardır Özet Olarak yüksekliği olan veya gerilmişsıkıştırılmış bütün cisimlerde potansiyel enerji mevcuttur
KİNETİK ENERJİ Kinetik enerjiye sahip olmak için bir cismin hareket ediyor olması lâzımdır Yani kinetik enerji hızı olan cisimlerin sahip olduğu enerji çeşididir Bunlara örnek olarak koşan çocuk, dönen tekerlek ya da yüksekten düşen bir top gösterilebilir
ISI ENERJİSİ Cisimlerin sıcaklıkları yüzünden sahip olduğu enerjidir Sıcaklığı yüksek veya düşük bütün maddelerin ısı enerjisi vardır Misal verecek olursak: ampul, elektrik sobası, jeotermal enerji, ısıtıcılar
ELEKTRİK ENERJİSİ Bu enerji türü bu sitedeki belli başlı başlıklardan birini oluşturur Cisimlerin elektrik yükleri sebebiyle sahip oldukları enerjidir Eğer bu konu hakkında daha fazla data olmak istiyorsanız buraya basın
IŞIK ENERJİSİ Bu enerji türü karanlık bir odayı aydınlatabilecek bir enerji türüdür Zaten adı üstünde Yanan odun, ampul, Güneş, lamba vb şeyler bir şekilde sahip oldukları enerjinin bir kısmını ışık enerjisine çevirir
KİMYASAL ENERJİ Maddelerin kimyasal reaksiyonlarda bulunması sonucu ortaya çıkar Yanma, Aydınlatma ve sanki olaylar bir enerji sonucu olur ve onlar da bir enerji açığa cıkartır
NÜKLEER ENERJİ Fisyon veya füzyon sonucu meydana gelir Nükleer santrallerden bu şekilde elektrik elde eder (Bir şemasını bakmak için buraya tıklayın) SES ENERJİSİ Sesin enerjisi olduğunu nasıl anlayabiliriz? Şu örnekle açılanabilir: Camın kırılması Hani o yüksek şiddetteki çığlıkların kırdığı camları anımsayın Bunlar sesin enerjisi yüzündendir Zilin kinetik enerjisi ses ve azıcık da ısı enerjisine dönüşür Yani kol zile vurdukça sesin çıkması enerji dönüşümüdür
ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ
Daha önce de bahsedildiği gibi hiçbir enerji kaybolmaz Sadece mutasyon sonucu başka bir enerji türü olur Yani, evrendeki enerji toplamı değişmeyen Buna enerjinin korunumu denir Bu kısmı daha fazla şekiller vasıtasıyla anlatmak istiyorum Şekilleri bakmak için başlıklara basın Ilk örneğimiz hidroelektrik santrali Aşama kademe anlatmakta yarar görüyorum Nehirlerden gelen suyun kinetik enerjisi barajda potansiyel enerjiye dönüşür Bu potansiyel enerji kapaklardan akarak doğrusal hareketle bir kinetik enerjiye dönüşür Buradan da türbin görevi devralır O doğrusal hareketi dairesel harekete çevirir; lakin hâlen kinetik enerjidir Jeneratör türbinden aldığı bu enerjiyi elektrik enerjisine çevirir ve trafolara gönderir Bundan daha sonra uzun bir seyahat sonrası evinize gelen elektrik fırınlarda ısı enerjisine, saç kurutma makinelerinde ısı enerjisine ve kinetik enerjiye, ampulde ise ışık enerjisine dönüşür Bu Nedenle 5 kademe atlatmış olan kinetik enerji sonunda bizim yararımıza çalışmış olur
ARABANIN ANİ FREN YAPMASI
Bu hidroelektrik santralinin işleyişinden daha basittir; fakat neticede enerji dönüşümü olduğu için yazmak istedim Arabadaki yakıtın yanması (kimyasal enerji) basınç yaratarak pistonu altında iter ve bu enerjisini (kinetik, doğrusal) krank miline iletir Krank mili alığı bu enerjiyi doğrusaldan dairesele çevirir ve tekerleklere iletir Tekerlek aldığı bu yuvarlak hareketi doğrusal harekete çevirir ve araba hareket etmeye başlar Hızlandıktan daha sonra şoför önüne bir şey çıkınca durmaya kalarsa arabanın hareketi yavaşlar, yani kinetik enerjisi de azalır Bu enerji kaybolmaz, sadece ses ve ısı enerjisine dönüşür Fren balatalarının disklere sürtmesi sonucu ses ile ısı ve lastiğin sürtünmesi sonucu da yine ısı ortaya çıkar
POTANSİYEL ENERJİ Potansiyel enerji belli bir tepe ya da gerginliği olancisimlerin sahip olduğu enerji türüdür Biz altında sadece boy bahsini işleyeceğiz Yüksekliği olan her şeyin potansiyel enerjisi de vardır Bu enerji gerektiğinde kullanılarak başka enerjilere dönüşebilir (mesela bir kitabı yüksekte tutarken bırakırsak potansiyel enerjisi kinetik enerjiye dönüşür)
POTANSİYEL ENERJİYİ HESAPLAMA
Potansiyel enerji 3 şeye bağlıdır: cismin kütlesi, cismin yerden yüksekliği ve yerçekimi Bunların hepsiyle doğru orantılıdır, yani biri arttığında potansiyel enerji de artar Yukarıda verilen bilgilere de dayanarak potansiyel enerjinin fomülünü vermek istiyorum Hatırlarsanız Enerjiyi ?E?, potansiyel enerjiyi de ?EPolarak gösteriyorduk EP kütle x yerçekimi x zirve yani EP m x g x h Örnek Kütlesi 10 kg olan bir taş yerden 5 m yüksekte duruyor Bu taşın sahip olduğu potansiyel enerji kaç Joule?dür? (g 10Ns2) EP mgh EP 10kg 10 ms2 5 m EP 10kg m2s2 EP 10 J
KİNETİK ENERJİ
Bir cismin kinetik enerjisinin 0?dan büyük olması bize o cismin hareket ettiğini anlatır Yani kinetik enerji sadece hareketlilerde mevcuttur ve bu enerjiyi cismin hereket ettiği için sahip olduğu enerji? diye tanımlarız Bu enerji elektrik üretmede kullanılabilir
*
Enerji özet olarak meslek yapabilme yeteneğidir Tıpkı uzunluklar gibi skaler büyüklüktür Toplamda 8 belli başlı enerji çeşidi verdır Bunlar potansiyel, kinetik, ısı, ışık, elektrik, kimyasal, nükleer ve ses enerjisidir Unutmamamız gereken ise hiçbir enerjinin kaybolmadığıdır Olsa olsa diğer bir enerji türü olmuştur
POTANSİYEL ENERJİ Bir cismin konumu ve durumu yüzünden sahip olduğu enerjidir Gerilmiş bir yayda, havada duran bir cisimde ve iple tavandan asılı bir modelde potansiyel enerji vardır Özet Olarak yüksekliği olan veya gerilmişsıkıştırılmış bütün cisimlerde potansiyel enerji mevcuttur
KİNETİK ENERJİ Kinetik enerjiye sahip olmak için bir cismin hareket ediyor olması lâzımdır Yani kinetik enerji hızı olan cisimlerin sahip olduğu enerji çeşididir Bunlara örnek olarak koşan çocuk, dönen tekerlek ya da yüksekten düşen bir top gösterilebilir
ISI ENERJİSİ Cisimlerin sıcaklıkları yüzünden sahip olduğu enerjidir Sıcaklığı yüksek veya düşük bütün maddelerin ısı enerjisi vardır Misal verecek olursak: ampul, elektrik sobası, jeotermal enerji, ısıtıcılar
ELEKTRİK ENERJİSİ Bu enerji türü bu sitedeki belli başlı başlıklardan birini oluşturur Cisimlerin elektrik yükleri sebebiyle sahip oldukları enerjidir Eğer bu konu hakkında daha fazla data olmak istiyorsanız buraya basın
IŞIK ENERJİSİ Bu enerji türü karanlık bir odayı aydınlatabilecek bir enerji türüdür Zaten adı üstünde Yanan odun, ampul, Güneş, lamba vb şeyler bir şekilde sahip oldukları enerjinin bir kısmını ışık enerjisine çevirir
KİMYASAL ENERJİ Maddelerin kimyasal reaksiyonlarda bulunması sonucu ortaya çıkar Yanma, Aydınlatma ve sanki olaylar bir enerji sonucu olur ve onlar da bir enerji açığa cıkartır
NÜKLEER ENERJİ Fisyon veya füzyon sonucu meydana gelir Nükleer santrallerden bu şekilde elektrik elde eder (Bir şemasını bakmak için buraya tıklayın) SES ENERJİSİ Sesin enerjisi olduğunu nasıl anlayabiliriz? Şu örnekle açılanabilir: Camın kırılması Hani o yüksek şiddetteki çığlıkların kırdığı camları anımsayın Bunlar sesin enerjisi yüzündendir Zilin kinetik enerjisi ses ve azıcık da ısı enerjisine dönüşür Yani kol zile vurdukça sesin çıkması enerji dönüşümüdür
ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ
Daha önce de bahsedildiği gibi hiçbir enerji kaybolmaz Sadece mutasyon sonucu başka bir enerji türü olur Yani, evrendeki enerji toplamı değişmeyen Buna enerjinin korunumu denir Bu kısmı daha fazla şekiller vasıtasıyla anlatmak istiyorum Şekilleri bakmak için başlıklara basın Ilk örneğimiz hidroelektrik santrali Aşama kademe anlatmakta yarar görüyorum Nehirlerden gelen suyun kinetik enerjisi barajda potansiyel enerjiye dönüşür Bu potansiyel enerji kapaklardan akarak doğrusal hareketle bir kinetik enerjiye dönüşür Buradan da türbin görevi devralır O doğrusal hareketi dairesel harekete çevirir; lakin hâlen kinetik enerjidir Jeneratör türbinden aldığı bu enerjiyi elektrik enerjisine çevirir ve trafolara gönderir Bundan daha sonra uzun bir seyahat sonrası evinize gelen elektrik fırınlarda ısı enerjisine, saç kurutma makinelerinde ısı enerjisine ve kinetik enerjiye, ampulde ise ışık enerjisine dönüşür Bu Nedenle 5 kademe atlatmış olan kinetik enerji sonunda bizim yararımıza çalışmış olur
ARABANIN ANİ FREN YAPMASI
Bu hidroelektrik santralinin işleyişinden daha basittir; fakat neticede enerji dönüşümü olduğu için yazmak istedim Arabadaki yakıtın yanması (kimyasal enerji) basınç yaratarak pistonu altında iter ve bu enerjisini (kinetik, doğrusal) krank miline iletir Krank mili alığı bu enerjiyi doğrusaldan dairesele çevirir ve tekerleklere iletir Tekerlek aldığı bu yuvarlak hareketi doğrusal harekete çevirir ve araba hareket etmeye başlar Hızlandıktan daha sonra şoför önüne bir şey çıkınca durmaya kalarsa arabanın hareketi yavaşlar, yani kinetik enerjisi de azalır Bu enerji kaybolmaz, sadece ses ve ısı enerjisine dönüşür Fren balatalarının disklere sürtmesi sonucu ses ile ısı ve lastiğin sürtünmesi sonucu da yine ısı ortaya çıkar
POTANSİYEL ENERJİ Potansiyel enerji belli bir tepe ya da gerginliği olancisimlerin sahip olduğu enerji türüdür Biz altında sadece boy bahsini işleyeceğiz Yüksekliği olan her şeyin potansiyel enerjisi de vardır Bu enerji gerektiğinde kullanılarak başka enerjilere dönüşebilir (mesela bir kitabı yüksekte tutarken bırakırsak potansiyel enerjisi kinetik enerjiye dönüşür)
POTANSİYEL ENERJİYİ HESAPLAMA
Potansiyel enerji 3 şeye bağlıdır: cismin kütlesi, cismin yerden yüksekliği ve yerçekimi Bunların hepsiyle doğru orantılıdır, yani biri arttığında potansiyel enerji de artar Yukarıda verilen bilgilere de dayanarak potansiyel enerjinin fomülünü vermek istiyorum Hatırlarsanız Enerjiyi ?E?, potansiyel enerjiyi de ?EPolarak gösteriyorduk EP kütle x yerçekimi x zirve yani EP m x g x h Örnek Kütlesi 10 kg olan bir taş yerden 5 m yüksekte duruyor Bu taşın sahip olduğu potansiyel enerji kaç Joule?dür? (g 10Ns2) EP mgh EP 10kg 10 ms2 5 m EP 10kg m2s2 EP 10 J
KİNETİK ENERJİ
Bir cismin kinetik enerjisinin 0?dan büyük olması bize o cismin hareket ettiğini anlatır Yani kinetik enerji sadece hareketlilerde mevcuttur ve bu enerjiyi cismin hereket ettiği için sahip olduğu enerji? diye tanımlarız Bu enerji elektrik üretmede kullanılabilir
*
