Enflasyonu Gülşen’in arkasına saklamak

İktidar partisi enflasyonu vatan, millet, beka telaffuzunun gerisine gizleyemeyeceğini galiba nihayet anladı. Onun yerine daha yaratıcı bir gündem hususu buldu: Gülşen. Lakin onun da kâr etmeyeceğini anlaması çok sürmeyecek…

Aslında şimdiden enflasyonun varlığının kabul edilmeye başladığını gösteren gelişmeler var. Cumhurbaşkanı Erdoğan evvelki gün şöyle dedi: “Enflasyon, faiz sıkıntımız yok mu, var."

Enflasyon yakın vakte kadar iktidar için kıymetsiz, tali bir sorundu. Duble yol, üçüncü havalimanı, Kanal İstanbul, Suriye, Libya üzere büyük sorunlar varken enflasyonun lafı mı olurdu? Mevzu enflasyona geldiğinde Cumhurbaşkanı “Enflasyona ezdirmedik” der geçerdi.

Önceki gün ise şöyle dedi: “Enflasyonun toplumsal tesirlerini sonlandırdık.” “Ezdirmedik”ten “Sınırlandırdık”a az buz bir ilerleme değil. Bu açıklamalar sonrasında ben artık optimistim, bu süratle gidersek enflasyonla gayrete yönelik somut bir iktisat siyasetinin açıklanacağına da inanıyorum.

Fakat natürel enflasyonun sonlandırıldığı da gerçek değil, tersine enflasyonun altında halkın canı çıkmış durumda. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM)’ın bunu ortaya koyan yeni bir araştırma notu yayınlandı.

BETAM’ın datalarına nazaran 2022 başında yapılan yüzde 50 artırıma karşın 2022 yılı haziran ayında gerçek minimum fiyat yüzde 15.9 azaldı. “Reel”, enflasyondan arındırılmış bilgi demek. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı resmi enflasyon. TÜİK enflasyonu hem hakikat ölçmüyor hem de kira üzere dar gelirlilerin harcamalarında çok kıymetli bir yer tutan kalem için hükümetin açıkladığı yüzde 25 oranını dikkate alıyor, yeni kiraya verilen konutlara yapılan astronomik kira artırımlarını hesaba katmıyor. Özcesi minimum fiyattaki gerçek erime gerçekte çok daha yüksek.

Zaten AKP’nin oylarındaki erime de enflasyonun altında halkın canının çıktığını ortaya koymuyor mu? Bir vakitler yüzde 46 oy alan parti anketlere nazaran yüzde 30’un altına gerilemiş durumda. Sebep? AKP 2002’de girdiği birinci seçimlerde aldığı oyu yüzde 34’den 2007’de nasıl yüzde 46’ya çıkardıysa, tıpkı sebep: Gerçek gelirin durumu.

Reel minimum fiyat yeniden BETAM’ım verisine nazaran 2003 Haziran-2016 Haziran periyodunda iki kattan biraz fazla artmıştı. Bunda taban fiyata yapılan artırımlar kadar enflasyondaki gerileme de rol oynamıştı. AKP oylarını işte bu türlü yüzde 34’ten yüzde 46’ya çıkardı.

2016’dan sonra gerçek gelir erimeye başladı. Evvel yavaş yavaş, geçen yıldan bu yana ise roket üzere.

Bunun bir nedeni enflasyonun gemi azıya almasıysa bir öteki nedeni kaçak çalışan milyonlarca göçmenin ortalama gerçek fiyatı düşürmesi. Öteki bir neden ise darbe teşebbüsü sonrasında ilan edilen OHAL ortamında işçilerin haklarını gereğince arayamaması. Enflasyon bunlarla birleşince gerçek gelirler son beş yılda güneş görmüş kardan adam üzere eridi.

İktidar partisi bunu durdurmak için ne yaptı? Enflasyonla çabada zincir marketleri soruşturmak dışında atılan bir adımı hatırlıyor musunuz? Göçmen emekçileri sigortasız, taban fiyatın altına çalıştıran şirketlere açılmış bir soruşturma duydunuz mu?

Ama dediğim üzere ben tekrar de optimistim. Cumhurbaşkanı en azından “Enflasyon, faiz meselemiz yok mu, var" diyerek sorunun varlığını kabul etmiş oldu. Artık sıra sorunun sebeplerini tespit etmekte. Ancak gördüğüm kadarıyla iktidar bu hususta bir sorumluluk üstlenmeye şimdi hazır değil. Enflasyonun tek sebebinin dünyadaki fiyat artışları olduğunu söyleyip duruyorlar. Pekala nasıl oluyor da, öbür ülkelerde enflasyon yüzde 9’ken bizde yüzde 80’de? Cumhurbaşkanı bunu şöyle açıklıyor: “Diyorlar ki onlarda enflasyon yüzde 9 bizde 80’e dayandı. Onlardaki 9 enflasyonun ekonomik ve toplumsal sonuçlarıyla bizdekinin tesirleri tıpkı değil ki, bunu masaya yatıracaksın.”

Yani Türkiye’deki enflasyonun light versiyonunu, onlar ise orjinal sürümünü kullanıyor. İkisi bir mi?

Enflasyonun nedeni dünyadaki gelişmelerse yurtiçinde bir şey yapmanıza gerek kalmaz. Gerçekten ortada enflasyonla uğraş ismine elle tutulur hiçbir siyaset yok.

Ama dediğim üzere ben optimistim, bir mühlet sonra AKP’de aklıselimin galip geleceğine ve iktisat siyasetinde yapılan vahim yanılgıların da enflasyondaki yükselişte hisse sahibi olduğunun kabul edileceğine inanıyorum.

Gerçi o sırada seçim tarihi gelmiş olacak ancak olsun. Ne demişler, geç olsun güç olmasın.

Hem uygulanma imkanı bulunmasa bile açıklanacak enflasyonla uğraş programı yeni hükümete değerli bir takviye sağla. O denli ya, enflasyonla uğraşın yolunu onu yaratanlardan daha âlâ kim bilecek!