engelliler eğitimlerini nasıl gercekleştirirler,engelliler eğitimlerini nasıl gercekleştiriyor,engelliler eğitimlerini nasıl gercekleştirebilirler
Engelliler Eğitimleri
Unesco tarafından yapılan araştırmalara gore, Turkiye nufusunun yaklaşık %10 unun engelli olduğu bilinmektedir Bu veriler ışığında, ulkemizde yaklaşık 78 milyon engelli olduğu gerceği ortaya cıkmıştır Genellikle toplumdan soyutlanmış olarak yaşayan ve oz bakımlarında yetersiz kalan engelli cocuklar icin kapsamlı bir eğitim verilmesi onem taşımaktadır Engelli olmak bir anlamda yaşamın tumunu engelle birlikte yaşamaktır Engelli ebeveyne ve oğretmene cok buyuk gorevler duşmektedirBu derlemede, engelli cocuklara nasıl eğitim yapılması konusu uzerinde durularak gerekli onerilerde bulunulmuştur
EngelOzur;Bireyin yaşadığı surece yaş,cinsiyet sosyal ve kulturel faktorlere bağlı olarak toplumda oynaması gereken rollerin yetersizlik yuzunden yerine getirememesi durumudur Yani birey belli bir zamanda, belli bir durumda yapması istenenleri yetersizlik yuzunden yapamazsa yetersizlik ozurengele donuşur Engelli cocukların eğitiminin her basamağı (amac, ilke, eğitim planı, oyun, okula ve aileye duşen gorevler vb) engelli, aile, oğretmen ve toplum icin onem taşımaktadır
2 ENGELLİ COCUKLARIN EĞİTİMİNDEKİ AMACLAR
Engelli Cocukların Eğitimindeki Amaclar Şoyle Sıralanabilir:
Toplum icinde rollerini gercekleştiren bireyler yetiştirmek,
Kendi kendine yeterli bir duruma gelmeleri icin temel yaşam becerilerini geliştirmek,
Yetenek ve yeterlilikleri doğrultusunda ust oğrenime,işmeslek alanlarına ve hayata hazırlamak,
Yeterli sağlık beslenme ve duzen alışkanlıkları kazandırmak,
Zihinsel ve bedensel acıdan kendine yeterli bir vatandaş haline getirmek,
Mevcut istidat ve kabiliyetlerini en yararlı şekilde kullanabilmelerini sağlamak,
Aşırı ve zararlı etkilerle bağımsızlıklarının engellenmesini kotuye kullanılmasını,istismar edilmesini onleyici onlemler almak,
Sosyal olaylara ilgi gosterme,sosyal cevre icinde bulunmaktan hoşlanma,başkaları ile işte, oyunda deste ve butun ilişkilerde işbirliği yapmak,
Seviyeye uygun devamlı oğrenme alışkanlığı kazandırmak,
Daha iyi rahat ve duzenli yaşamanın yollarını oğretmek,
Beden akıl ruh sağlığı yerinde hur ve emniyet icinde yaşayabilecek bir seviyeye getirmek,
Turkce'yi iyi konuşur,ihtiyaclarını karşılamada yerinde kullanabilir hale getirmek,
• Anayasamıza gore bireylerin hakları olan zorunlu ilkoğretimi everme gucleri oranında gelişimlerini ve topluma yararlı bir vatandaş olmalarını sağlamak,
• Mesleki oğrenim ve cıraklık yapabilecek olanlara bu alanda yetişme ve ilerleme olanaklarını sağlamak'tır (TC Milli Eğitim Bakanlığı, 2001; Bilir, 1999; Ozdoğan, 2000)
3 OZEL EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ
Turk mili eğitimini duzenleyen temel esaslar doğrultusunda ozel eğitimle ilgili temel ilkeler şunlardır :
Ozel eğitim gerektiren tum bireyler, ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve olcusunde ozel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır
Ozel eğitime erken başlanılır
Ozel eğitim hizmetleri, ozel eğitim gerektiren bireyleri, sosyal ve fiziksel cevrelerinden mumkun olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yurutulur
Ozel eğitim gerektiren bireylerin, eğitimsel performansları dikkate alınarak amac, icerik ve oğretim sureclerinde uyarmalar yapılarak, diğer bireylerle birlikte eğitilmelerine oncelik verilir
Ozel eğitim gerektiren bireylerin, her tur ve kademedeki eğitimlerinin kesintisiz surdurebilmesi icin her turlu rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır
Ozel eğitim gerektiren bireyler icin, bireyselleştirilmiş ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması esastır
Ailelerin ozel eğitim surecinin her boyutuna aktif katılmalarının sağlanması esastır
Ozel eğitim programları geliştirilir (TC Milli Eğitim Bakanlığı, 2001)
4 OZEL GEREKSİNİMLİ COCUKLAR İCİN PROVİZYON GELİŞİMİ
Yasal duzenlemelere bakıldığında 1983'ten bu yana gelişmiş ulkelerde olduğu gibi ulkemizde de Ozel Eğitime muhtac cocuğun kaynaştırma yoluyla eğitimi onem taşımaktadır Coğu Ozel Eğitimcilere gore okulda oğrenim goren oğrencilerin 15'inin ozel eğitime gereksinim duyduğu vurgulanmaktadır Aslında okul populasyonunun %2'sinin ağır derecede engelli olabileceği belirtilmekte ve bunlar icin yapılacak yardımın mutlaka devlet garantisi altında olması gerektiğinde vurgulanmaktadır Diğer cocuklar ise eğer olanaklı ise okulun her turlu fırsatlarından yararlanmaları ve ozel destek servislerinden yardım almaları gerekir
Ozel Eğitime muhtac cocuk kategorisinde ustun zekalı ve araştırmalara gore bu cocukların coğu duyularının normal eğitimle gelişemediğini ve bu cocukların ozel eğitime ihtiyaclarının olduğu ve onlarında karşılanması gerektiği vurgulanmaktadır Bu durum 1970 yılından beri gelişmiş ulkelerde de savunulmaktadır Programın yoğunluğu, bu cocukların belirlenmesi ve ihtiyaclarının karşılanması ulkemizin geleceği acısından duşunulduğunde cok onemli olduğu goz ardı edilmemelidir Ayrıca ustun zekalı ve yetenekli cocukların da ozel gereksinimlerini olduğu zaten bilinmektedir
5 BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PLANI
Yasal duzenlemelere bakıldığında ilkoğretime yeni başlayan cocuğun gercek ve cok yonuyle tanılama ve değerlendirmelerden sonra orta ve ileri derecede her hangi bir yonden engelinden dolayı gucluğu varsa o zaman Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı aşağıdaki ozellikler goz onune alınarak hazırlanır
Cocuğun oğrenme gucluklerine neden olan durumun doğası,
Cocuğun ozel eğitim gereksinimi icin yapılan uygulamalar(formasyon),
Verilen desteğin sıklığı ve cocuğun eğitiminde gorev alan kişiler(Oğretmenler ve uzmanlar gibi)
Ozel programların uygulanması icin gereken materyaller, araclar ve gerecler,
Evde ailelerin cocuğa yapacağı yardım ve derecesi,
Verilen zaman icerisinde başarılan ve cocuk tarafında gercekleşmesi beklenilen hedefler,
Cocuğun ihtiyac duyduğu tıbbi veya psikolojik danışmanlık gereksinimleri,
İzleme ve değerlendirmeye yonelik duzenlemeler,
Bireyselleştirilmiş eğitim planlarının gozden gecirilmesiyle ilgili belirlenen tarihleri icermelidir
Nilgun ULUTAŞDEMİR
Gaziantep Universitesi Kilis Yusuf Şerefoğlu Sağlık Yuksekokulu OğrGor
Engelliler Eğitimleri
Unesco tarafından yapılan araştırmalara gore, Turkiye nufusunun yaklaşık %10 unun engelli olduğu bilinmektedir Bu veriler ışığında, ulkemizde yaklaşık 78 milyon engelli olduğu gerceği ortaya cıkmıştır Genellikle toplumdan soyutlanmış olarak yaşayan ve oz bakımlarında yetersiz kalan engelli cocuklar icin kapsamlı bir eğitim verilmesi onem taşımaktadır Engelli olmak bir anlamda yaşamın tumunu engelle birlikte yaşamaktır Engelli ebeveyne ve oğretmene cok buyuk gorevler duşmektedirBu derlemede, engelli cocuklara nasıl eğitim yapılması konusu uzerinde durularak gerekli onerilerde bulunulmuştur
EngelOzur;Bireyin yaşadığı surece yaş,cinsiyet sosyal ve kulturel faktorlere bağlı olarak toplumda oynaması gereken rollerin yetersizlik yuzunden yerine getirememesi durumudur Yani birey belli bir zamanda, belli bir durumda yapması istenenleri yetersizlik yuzunden yapamazsa yetersizlik ozurengele donuşur Engelli cocukların eğitiminin her basamağı (amac, ilke, eğitim planı, oyun, okula ve aileye duşen gorevler vb) engelli, aile, oğretmen ve toplum icin onem taşımaktadır
2 ENGELLİ COCUKLARIN EĞİTİMİNDEKİ AMACLAR
Engelli Cocukların Eğitimindeki Amaclar Şoyle Sıralanabilir:
Toplum icinde rollerini gercekleştiren bireyler yetiştirmek,
Kendi kendine yeterli bir duruma gelmeleri icin temel yaşam becerilerini geliştirmek,
Yetenek ve yeterlilikleri doğrultusunda ust oğrenime,işmeslek alanlarına ve hayata hazırlamak,
Yeterli sağlık beslenme ve duzen alışkanlıkları kazandırmak,
Zihinsel ve bedensel acıdan kendine yeterli bir vatandaş haline getirmek,
Mevcut istidat ve kabiliyetlerini en yararlı şekilde kullanabilmelerini sağlamak,
Aşırı ve zararlı etkilerle bağımsızlıklarının engellenmesini kotuye kullanılmasını,istismar edilmesini onleyici onlemler almak,
Sosyal olaylara ilgi gosterme,sosyal cevre icinde bulunmaktan hoşlanma,başkaları ile işte, oyunda deste ve butun ilişkilerde işbirliği yapmak,
Seviyeye uygun devamlı oğrenme alışkanlığı kazandırmak,
Daha iyi rahat ve duzenli yaşamanın yollarını oğretmek,
Beden akıl ruh sağlığı yerinde hur ve emniyet icinde yaşayabilecek bir seviyeye getirmek,
Turkce'yi iyi konuşur,ihtiyaclarını karşılamada yerinde kullanabilir hale getirmek,
• Anayasamıza gore bireylerin hakları olan zorunlu ilkoğretimi everme gucleri oranında gelişimlerini ve topluma yararlı bir vatandaş olmalarını sağlamak,
• Mesleki oğrenim ve cıraklık yapabilecek olanlara bu alanda yetişme ve ilerleme olanaklarını sağlamak'tır (TC Milli Eğitim Bakanlığı, 2001; Bilir, 1999; Ozdoğan, 2000)
3 OZEL EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ
Turk mili eğitimini duzenleyen temel esaslar doğrultusunda ozel eğitimle ilgili temel ilkeler şunlardır :
Ozel eğitim gerektiren tum bireyler, ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve olcusunde ozel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır
Ozel eğitime erken başlanılır
Ozel eğitim hizmetleri, ozel eğitim gerektiren bireyleri, sosyal ve fiziksel cevrelerinden mumkun olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yurutulur
Ozel eğitim gerektiren bireylerin, eğitimsel performansları dikkate alınarak amac, icerik ve oğretim sureclerinde uyarmalar yapılarak, diğer bireylerle birlikte eğitilmelerine oncelik verilir
Ozel eğitim gerektiren bireylerin, her tur ve kademedeki eğitimlerinin kesintisiz surdurebilmesi icin her turlu rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılır
Ozel eğitim gerektiren bireyler icin, bireyselleştirilmiş ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması esastır
Ailelerin ozel eğitim surecinin her boyutuna aktif katılmalarının sağlanması esastır
Ozel eğitim programları geliştirilir (TC Milli Eğitim Bakanlığı, 2001)
4 OZEL GEREKSİNİMLİ COCUKLAR İCİN PROVİZYON GELİŞİMİ
Yasal duzenlemelere bakıldığında 1983'ten bu yana gelişmiş ulkelerde olduğu gibi ulkemizde de Ozel Eğitime muhtac cocuğun kaynaştırma yoluyla eğitimi onem taşımaktadır Coğu Ozel Eğitimcilere gore okulda oğrenim goren oğrencilerin 15'inin ozel eğitime gereksinim duyduğu vurgulanmaktadır Aslında okul populasyonunun %2'sinin ağır derecede engelli olabileceği belirtilmekte ve bunlar icin yapılacak yardımın mutlaka devlet garantisi altında olması gerektiğinde vurgulanmaktadır Diğer cocuklar ise eğer olanaklı ise okulun her turlu fırsatlarından yararlanmaları ve ozel destek servislerinden yardım almaları gerekir
Ozel Eğitime muhtac cocuk kategorisinde ustun zekalı ve araştırmalara gore bu cocukların coğu duyularının normal eğitimle gelişemediğini ve bu cocukların ozel eğitime ihtiyaclarının olduğu ve onlarında karşılanması gerektiği vurgulanmaktadır Bu durum 1970 yılından beri gelişmiş ulkelerde de savunulmaktadır Programın yoğunluğu, bu cocukların belirlenmesi ve ihtiyaclarının karşılanması ulkemizin geleceği acısından duşunulduğunde cok onemli olduğu goz ardı edilmemelidir Ayrıca ustun zekalı ve yetenekli cocukların da ozel gereksinimlerini olduğu zaten bilinmektedir
5 BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PLANI
Yasal duzenlemelere bakıldığında ilkoğretime yeni başlayan cocuğun gercek ve cok yonuyle tanılama ve değerlendirmelerden sonra orta ve ileri derecede her hangi bir yonden engelinden dolayı gucluğu varsa o zaman Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı aşağıdaki ozellikler goz onune alınarak hazırlanır
Cocuğun oğrenme gucluklerine neden olan durumun doğası,
Cocuğun ozel eğitim gereksinimi icin yapılan uygulamalar(formasyon),
Verilen desteğin sıklığı ve cocuğun eğitiminde gorev alan kişiler(Oğretmenler ve uzmanlar gibi)
Ozel programların uygulanması icin gereken materyaller, araclar ve gerecler,
Evde ailelerin cocuğa yapacağı yardım ve derecesi,
Verilen zaman icerisinde başarılan ve cocuk tarafında gercekleşmesi beklenilen hedefler,
Cocuğun ihtiyac duyduğu tıbbi veya psikolojik danışmanlık gereksinimleri,
İzleme ve değerlendirmeye yonelik duzenlemeler,
Bireyselleştirilmiş eğitim planlarının gozden gecirilmesiyle ilgili belirlenen tarihleri icermelidir
Nilgun ULUTAŞDEMİR
Gaziantep Universitesi Kilis Yusuf Şerefoğlu Sağlık Yuksekokulu OğrGor