Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Sevgili okurlarım hepinize yürekten merhabalar diyorum. Bugün yeniden sizler ile birlikte olmanın mükemmel bir coşkusu var üzerimde. Bugün sizlere bilişsel terapi tarihinde çok lakin çok değerli olan bir bireyden bahsedeceğim. Bu kişi vaktinde tarlalarda çalışan bir köle iken sonralarda bir filozof olan Epiktetos'un ta kendisidir. Kölelikten Filozofluğa Epiktetos diye bir belgeseli vardır. Kesinlikle izleyin derim, şiddetle tavsiye ederim. Yakın bir vakitte sizlerden güzel olmasın güzel bir danışanımla yaptığım terapi seansı esnasında kendisine Epiktetos'un sakatlanma kıssasını anlatmıştım. O danışanım bu öyküden çok etkilenmişti ve bana bu kıssayı kaleme almamı istemişti. Ben de kendisine bir gün bu öyküyü yazıp yayınlayacağımı ve paylaşacağımı söylemiştim. Şu an Epiktetos'un öyküsünü anlatmış olmanın başka bir mutluğu ve danışanıma verdiğim kelamı tutmuş olmanın mutluğunu yaşıyor ve bu his durumu siz bedelli okurlarımla paylaşırken de ayrıyeten keyifli oluyorum. Bu his ve niyetlerimi sizle paylaştıktan sonra Epiktetos'un öyküsüne vakit kaybetmeden başlayalım derim.
Epiktetos'un bilişsel terapiye inanılmaz katkısı mevcuttur hatta Epiktetos bilişsel terapinin atası olarak kabul edilir. Epiktetos’a nazaran memnunluk ve özgürlük denetim edebileceğimiz ya da edemeyeceğimiz şeylerin ayrımında gizlidir. Birey bu hakikati; yani hayatın-yaşamın bireyin kendisinin denetiminde olan yahut olmayan ögelerden meydana geldiğini kabul edip ve bu kabul ile hayatına devam ederse şayet, bireyde huzur ve memnunluk gerçekleşecektir. Epiktetos'a nazaran dış objelerin bize ziyan verme mümkünlüğü esasen yoktur. Kendi davranış yahut inançlarımız yahut tavırlarımız bize ziyan verir. İnsanları etkileyen, durumlara, şahıslara ya da olaylara verdikleri manalardan geçer. İnsanların bu anlamlandırmaları aslında olaylara yönelik bir çeşit yorumdur. Epiktetos'a nazaran işte tam da bu yorumlar kişinin ruh sıhhatini önemli manada etkilemektedir. Gerek olumlu gerekse de olumsuz bir ruh hali insanların "şeylere" verdiği-yüklediği manalar ile oluşur, "şeylerin" bizzatihi kendisi ile değil.
Tarlalarda çalışan kölelerden biri olan Epiktetos Anadolu'nun Frigya bölgesinde doğmuştur. Sizler de pek uygun bilirsiniz ki; kölelerin bir de sahipleri, efendileri olurdu. Bu efendiler de köleler kaçmasın diye ayaklarına pranga(zincir) bağlarlardı. Günlerden bir gün Epiktetos yeniden tarlada çalışırken efendisi Epaphroditus denetim etmeye gelir. Bir bakar ki Epiktetos'un prangası gevşemiş. Bunun üzerine Epiktetos'un prandasını sıklaştırmaya karar verdi. Epiktetos ise; efendisine buna gerek olmadığını, esasen kaçmayacağını ve şayet pranga sıklaşırsa ayağının ziyan görebileceğini söyledi. Lakin efendi Epaphroditus kölesi Epiktetos'u dinlemedi. Çok geçmeden efendi Epaphroditus'a kölelerden birinin ayağının kırıldığı haberi masraf. Kalkar sarfiyat tarlaya. Bir bakar ki herkes toplanmış. Kalabalığı yararak dairenin içindeki Epiktetos ile göz göze gelir, ayağına bakar ayağı kırılmıştır. Lakin çok enteresandır ki Epiktetos'tan ağlamak, bağırmak ve buna misal rastgele bir reaksiyon yok. Bu durum efendi Epaphroditus'un da garibine gitmiştir. Bunun üzerine Epiktetos'a sorar "Ayağın kırılmasına karşın nasıl oluyor da rastgele bir reaksiyon vermiyorsun" diye. Epiktetos da o meşhur yanıtını verir. Der ki "Zaten ayağım kırılmış, ben ne kadar ağlasam da bağırsam da kırılmış olan ayağım kırılmamış olur mu?" Bu karşılıktan etkilenen efendi Epaphroditus, kölesi Epiktetos'u azat etti. Böylelikle bir filozofun önü açılmış oldu. Epiktetos da inanılmaz bir öğrenme isteği ile geliştikçe gelişti. Ve nihayet şimdiki bilişsel terapinin temellerini atmayı başarmıştır.
Epiktetos şöyle der; dünya bir aynadır ve ne düşünüyorsak dışarıda yani dünyada onu görür ve onu yaşarız. Belinizi büken taşıdığınız yükün bizzatihi kendisi değildir, onu nasıl taşıdığınızdır. Epiktetos'un bir öbür cümlesinde ise bakış açımızın ne kadar kıymetli olduğunu tekrar görmekteyiz. Der ki; insanlara rahatsızlık veren, olayların bizzatihi kendisi değildir, bu olaylara kişinin bakış açısıdır. Salt gerçek ve yanlış yoktur. Hayata salt gerçek ve yanlış açısından bakmak bireyde utanç, suçluluk, dert ve çökkünlüğe ve de düşmanca hislere yol açar. Epiktetos'un bu cümleleri sanırım bizlere şunu aktarıyor: Hayatta siyah ve beyaz renk diye iki renk vardır. Fakat ömür yalnızca bu iki renkten mi ibarettir sizce? Ömrün başka renklerinden neden kendimizi yoksun ediyoruz. Hayat ya daima ya hiç midir? Hem şu hem şu olamaz mı? Üçüncü bir seçeneği neden kendimize sunmuyoruz? Neden kendimize daima zalimce davranıyoruz.
Epiktetos'a nazaran bireyin yegane amacının, gayesinin, maksadının hayatının-yaşamının efendisi olmak olduğunu savunur. Bu niyet hakikaten de hepimizin üzerinde haylice düşünmemiz gerektiği kanaatindeyim. Çünkü maalesef çoğumuz hayatlarımızın efendisi değiliz. Ve yeniden maalesef ki hayatlarımızın efendisi diğerleri ve üstelik bu diğerlerine biz müsaade ettik. Bana nazaran bu onların başarısı değil bizim başarısızlığımız. Zira şayet bizler onlara bunun müsaadesini vermez isek onlar asla hayatlarımızın efendisi olamaz. Onlar asla ömürlerimiz üzerinde karar sahibi olamazlar. Onlar asla hayatlarımızı yargılayacak yüreği bulamazlar. Onları cesaretlendirmeyi ne vakit bırakacağız. Pekala kendimizi ne vakit cesaretlendireceğiz sanki? Kendimize dönüp bu ömür senin ve bu ömrün bir efendisi olacaksa o da sensin ve de sen olmalısın. Bir diğerine kelam hakkı asla lakin asla vermeyin. Zira bu kelam hakkı onlarda bir alışkanlık oluşturur. Dikkatli olmak gerekir.
Epiktetos der ki kendine ne olacağını ne olabileceğini bir sor ve sonra ne yapman gerekiyorsa onu yap. Burada Epiktetos kişinin iç sesi ile muhasebe yapmasını öneriyor. Tabi bu iç ses dingin ve makul bir ses olmalıdır. Çünkü dertli bir iç ses kişiyi farklı yerlere götürebilir. Tekrar kendisi şöyle der "Yarın farklı bir insan olacağım diyorsun, pekala neden bugünden başlamıyorsun?" İnsanoğlu ertelemeyi ve tembelliği genel manada seven bir varlık. Halbuki kaybedecek vakit yoktur. Kişi bir an evvel değişimine başlamalıdır. En azından değişim için adım atmalıdır. Yapmayı düşündüğü değişimi bir psikolog ile yaparsa daha güzel olur. Çünkü bu değişim kanısı meşaketlidir, zordur. Kişi her an bu yoldan cayabilir. Bu fikir aşikâr bir mühletten sonra eziyetmiş üzere gelebilir. Onun için asla pes etmeyin. Yanınızdakiler sizi motive edecek bireyler olsun. Size negatif güç verecek beşerler ile kesinlikle aranızı açın. Açın ki bu değişim süreci sağlıklı bir formda yürüyebilsin. Epiktetos'u tanıdıkça, kelamlarını bakış açısını öğrendikçe seveceğinizi düşünüyorum sevgili okurlarım.
Kıymetli okurlarım tekrar bir yazının sonuna maalesef gelmiş bulunmaktayım. İçimde bir hüzün lakin bu kalıcı değil. Çünkü yakın bir vakitte tekrar buluşacağımızın hevesi ve umudu beni bu hüzünden kurtarıyor. Yazmamı istediğiniz bir husus varsa lütfen bana bildiri atın elimden geldiğince, dilim döndüğünce yazmaya, bilgilerimi aktarmaya çalışırım. Kendinize düzgün ve hoş davranın. Kendinizi ihmal etmeyin. Kendinizi kendinizden koruyun.
