Erdoğan'dan İdlib açıklaması: Olay Rusya ile Türkiye arasındaki olay değil

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya'daki temaslarının akabinde Türkiye'de dönerken uçakta gazetecilere açıklamalarda bulunup, soruları yanıtladı.

Uçakta yer alan isimler ortasında NTV Genel Yayın Direktörü Nermin Yurteri ve NTV Muhabiri Deniz Tüysüz de vardı.

Tüysüz, canlı yayında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bildirilerini aktardı.

Ziyaretle ilgili değerlendirmelerde bulunan Erdoğan, şu tabirleri kullandı:

''Bugün Moskova ziyaretinde Rusya Devlet Lideri Sayın Vladimir Putin'le ikili münasebetlerimizi ele aldık. Bilhassa Suriye'de İdlib bölgesindeki gelişmeler gündemimizin öncelikli unsurunu teşkil etti. Tabi onunla kalmadık, Libya'yı da görüşme imkânımız oldu. Rusya Federasyonu ile iktisat, ticaret, sanayi, turizm, güç alanlarında kapsamlı ve çok boyutlu bağlarımız var. Bugün bu mevzuları ele alma imkanımızın yanında, bu yıl ülkemizde yapacağımız Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı için Sayın Putin'i ülkemize davet ettik.

Suriye konusunda daha evvel de Sayın Putin'e söylediğim bir mevzuyu bugün de ele alma fırsatı bulduk. Suriye ve İdlib'deki gelişmeler ikili bağlantılarımızı olumsuz tarafta etkilememelidir. Bu anlayışla bugün değerli bir adım attık ve ateşkes muahedesini yaptık. Buradaki üç husus değer arz ediyor. 6 Mart 2020 saat 00.01'den itibaren yürürlüğe giren ateşkesle ilgili arkadaşlarımız mevzunun alanda takibini de yapıyor. Ateşkes birkaç alanda değerli kazanımlar getiriyor.

1- Ülkemizin sonlarını rejim ve terör akınlarına karşı daha korunaklı hale getiriyor.
2- İdlib bölgesinde istikrar ve olağanlaşmaya yer hazırlıyor.
3- Orada bulunan askerlerimizin güvenliğini teminat altına alıyor.
4- Sivillerin korunması için değerli bir adım teşkil ediyor.

Bu örnekler çerçevesinde alandaki gelişmeleri anbean takip etmeye devam edeceğiz. Başta şahsım olmak üzere mevkidaşım ile birlikte, bunun yanında Dışişleri Bakanım, Ulusal Savunma Bakanım, Ulusal İstihbarat Teşkilatı Liderim ile birlikte bu süreci takip edeceğiz. Ve vakit zaman, tahminen gün çok birbirimizi arayacağız ki bu ateşkes sürecini denetim altında tutalım, rastgele bir yer kayması olmasın. Maksadımız Suriye'de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararındaki siyasi süreci işletmek ve Suriye iç savaşını sona erdirmektir. Buraya gelirken hedefimiz ateşkes sağlamaktı. Hamdolsun bunu temin ettik. Tabi rejimin mümkün ihlal ve akınlarına karşı da her an teyakkuz halinde olacağız. Bu husustaki kararlılığımızı son bir haftada rejime verdirdiğimiz zayiatlarda güçlü bir halde gösterdik.

Sayın Putin ile İdlib ateşkesinin yanı sıra az evvel de söz ettiğim üzere Libya konusunu da ele aldık. Libya'da Hafter'in uzlaşmaz tavrı ortada. Hiçbir muahedeye uymadığı üzere savaşı da körüklüyor. Bunu Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, İtalya üzere devletler de artık açıkça görüyor. Sayın Putin ile bu hususları ele aldık. Bilhassa de bu Wagner konusunda Sayın Başkan'ın olumlu bir adım atacağını düşünüyorum. Böylelikle Libya'daki sürecin de motamot bu akşamki attığımız adıma misal bir formda sonuçlanması ikimizin de kıymetli bir beklentisidir.''

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın gazetecilerin sorularına verdiği cevaplar ise şöyle:

AVNİ ÖZGÜREL: Bizim Rusya ile ilgilerimiz 5 yıldır pek uygun gidiyordu. Siz de mutluydunuz. Türkiye de bundan hem ekonomik hem siyasal manada avantaj elde etti. Ne oldu da bu Aralık ayından itibaren Putin birden hal değiştirdi?

Aslında çok da bir farklılaşma olmadı. Vakit zaman milletlerarası alakalarda buna emsal gelişmeler, iniş çıkışlar olabiliyor. Rusya ile olan tahminen de bizim en son düşünebileceğimiz bir mevzu olabilir bu. Niçin derseniz; bizim şu anda Rusya ile olan ikili münasebetlerimiz hiçbir şeye benzemez. Bir taraftan savunma sanayiinde attığımız adımlar, bir taraftan nükleer güçte attığımız adımlar, bir taraftan Türk Akımı konusunda attığımız adımlar, bir öteki taraftan turizmde attığımız adımlar… Tabi bunların çok çok büyük kıymeti haiz. İkili bağlarımızın geldiği bu noktalarda bir de üçüncü ülkelerde birlikte atabileceğimiz adımların planlamasını yaptığımız periyodu yaşıyoruz. Yani onun için de herhalde bir yerden şöyle kara kediler girmiş olabilir.

AVNİ ÖZGÜREL: İsrail olabilir mi?

Yok. O kadar zayıf değil.

AVNİ ÖZGÜREL: Denetim noktalarımız var. Bunların durumu, akıbeti ne olacak?

Malum, toplamda 12 müşahede noktası var. Tabi bu müşahede noktaları bizim için çok çok değerli. 12 müşahede noktasının dışında tabi aşağıda da müşahede değer söz ediyor. Bu durumların hepsi de motamot şu andaki durum üzere korunacaktır. Şu anda rastgele bir değişiklik kelam konusu değil.

DENİZ TÜYSÜZ: Ateşkes çıktı görüşmeden. Ama uzlaşma olsa bile bir çaba ve müzakere içeren süreç başladığını görüyoruz. Bu kapsamda İdlib krizi tam olarak bitti diyebilir miyiz?

Az evvel bir söz kullandım. Yani biz şu anda işi o kadar sağlama aldık ki her an Sayın Başkan'la irtibat halinde olacağım. Dışişleri Bakanımız birebir biçimde muhatabıyla, Ulusal Savunma Bakanımız muhatabıyla, Ulusal İstihbarat Liderimiz muhatabıyla sık sık görüşmek suretiyle bu alakayı daima canlı tutacağız. Bir yerde çatlak patlak olduğu anda çabucak hususa müdahale edeceğiz. Tabi ortamızda her şey yazı ile olmuyor, kelam ile olanlar da var. Burada bu kararlılığımızı teyit ettik.

ZÜLEYHA CEBECİ: Sayın Putin ile yaptığınız telefon görüşmesinde "Esed ile ortadan çekil, rejim ile bizi baş başa bırak" dediğinizi söylemiştiniz. Bugünkü görüşmede bu telaffuz masaya yatırıldı mı, gündeme geldi mi? Geldiyse, tabi bu görüşmeden olumlu bir sonuç çıktı. Bu tutumunuzun bir tesiri oldu mu?

Tabi bu husus tatlıya bağlanınca bu türlü bir şeyi söylemenin de artık manası kalmadı.

Hakan Çelik: Rusya geçmişte hassas bahislerde verdiği kelamları yerine getirmemiş, taahhütlerini tutmamıştı. Buna benzeri bir durum Libya'dan Suriye'ye kadar olan coğrafyada yeniden Türkiye'nin güvenliğini tehlikeye düşürecek mi? Bu türlü siyasetler sürdürürse Rusya Federasyonu S400 üzere kritik hayati projeler bundan etkilenir mi?

S400 şu anda artık bizim malımız. Bir taraftan S400 ile ilgili eğitim çalışmaları vesaire bunlar devam ediyor. S400'ü büyük oranda teslim almış vaziyetteyiz. Tamamı elimizde. Şu anda tamamı geldi. Nisandan itibaren de artık aktif hale gelecek. Ancak tekrar söyleyeyim, dün de söyledim yetkililerine; Amerikalılara "Eğer bize Patriot verirseniz biz sizden de Patriot alırız." dedik.

HANDE FIRAT: M4'ün altı 6-6 12 kilometre olmak üzere inançlı koridor olması konusunda Türkiye'nin beklentisi nedir? Biz uçuşa yasak bölgede istemiştik zira. Nasıl bir isteğiniz var bu hususta. İkincisi de M5 karayolundaki sorun nasıl çözülecek? Bir de sonuç prestijiyle Esed rejimine hiç itimat olmadığı ortada. Rusya nasıl dizginleyecek? Bununla birlikte sanki görüşmeler boyunca Esed tarafıyla bir görüşmesi oldu mu?

M4 karayolunun kuzeyinde 6 kilometre ve güneyinde 6 kilometre derinliğindeki alanda bir inançlı koridor tesis edilecek. Burada birebir vakitte kendileriyle devriye sistemini de çalıştırmaya başlayacağız. Bu aslında tıpkı vakitte Türkiye ve Rusya olarak bir dayanışmayı ortaya koyuyor. Rejim bu noktalarda zati Rusya'dan gelecek rastgele bir talimata karşı çok fazla direnmez. Hakikaten bugün mesela biz çalışmalarımızı bitirdik. Bir an evvel de ateşkesle ilgili adım atılmış oldu ve 6 Mart 2020 saat 00.01 prestijiyle bu yürürlüğe girdi. Her şey oldu ki orada da imzalar atıldı. Savunma Bakanlarımız imzaları attı. Dışişleri Bakanlarımız da açıklamayı yaptı. Bundan sonra da ayrıyeten işin temel ve tarzları hakkında burada bir hafta kadar birtakım çalışmalar yürütecekler.

MERYEM İLAYDA ATLAS: Mültecilerle ilgili soru sormak istiyorum. Hem mutabakatta hem de basın toplantısında lisana getirildi. Yalnız acil durum var alanda. Siz daha evvel orada briket konutlardan bahsetmiştiniz. İdlib'in kuzeyinde yüz binlerce mülteci berbat şartlarda. Bu mevzuda kriz olduğunda Avrupa Birliği'nden takviye gelmişti. Birebir formda hem Resulayn ve Telabyad ortasındaki bölgeye bir inançlı bölge inşa etmek için daha evvel milletlerarası topluluğa davet yapmıştınız. Orada bir memleketler arası donörler olması konusunda bir dayanak alınacak mı, orada hemen inançlı bölgede inşa çalışması yapılabilecek mi?

Batı maalesef çok yüzlü. Yunanistan'a çabucak anında 700 milyon avro kelam verdiler; "350'sini çabucak gönderelim, 350'sini de sonra gönderelim." dediler. Bırakın 700 milyon avroyu, Şansölye bize 25 milyon avrodan bahsetti lakin ondan da maalesef şimdi bir ses çıkmadı. Avrupa Birliği'nden gerek Kurul Lideri Sayın Charles Michel olsun gerek Komite Lideri Sayın Ursula von der Leyen olsun onlar da birtakım kelamlar verdiler. Onlardan da bir sonuç çıkar mı çıkmaz mı bilmiyorum fakat Sayın Bakanımızla da birtakım görüşmeleri oldu. Gelse de gelmese de biz bu kadar düzey kaybına uğramış değiliz, Allah'ın müsaadesiyle bu işi hallederiz. Mesela basın mensuplarını o briket barakaların yapıldığı yere bir götürmek lazım. Oraları görmek lazım. 25-30 metrekarelik yapılar. İstiyoruz ki oralarda Suriyeli kardeşlerimiz daha uygun şartlarda yaşasın, yani biraz daha konforlu olsun. Duruma nazaran biz farklı takım de ayarlar oradaki briket barakaları bir an evvel bitirip o insanları oralara yerleştiririz.

OKAN MÜDERRİSOĞLU: Açık kapı siyasetine geçildiği andan itibaren İdlib'i Avrupa'ya bağladığınız halinde bir tespitiniz oldu. Bu tespit bağlamında Avrupa Birliği'nden hangi adımlar gelirse bu açık kapı siyasetini gözden geçirebilecek bir süreç başlar? Yoksa artık geri dönülemez bir noktada mıdır? Bir de CHP ile ilgili olarak bir soru sormak istiyorum; Genel Lideri ısrarla rejimle görüşmeden kelam ediyor. Tıpkı halde "Askerimizin Suriye'de ne işi var?" diye başlayan telaffuzunu, "Rejim kendi toprağını savunuyor zaten" diye tabir ediyor. Bunlar rasyonel siyasette bir karşılığı olmayan kelamlar. Sizce CHP'yi ne motive ediyor, ne azmettiriyor? Yani nasıl bir art planı var?

Her şeyden evvel bizim Yunanistan tarafı ile bu süreçte "Açık kapı artık kapalı mı?" bunu tartışacak vaktimiz yok, o iş bitti. Biz kapıları açtık şu anda. Mülteciler gidebildiği kadar gidecek biz bunları zorla ülkemizden de çıkartmıyoruz. Kendi istekleriyle kendi istekleriyle bu beşerler çıkıyorlar. Lakin tabi Yunanistan bunlara zulmediyor. Takip ettiğim kadarıyla, en son 5 tane olay vardı öldürdükleri. Tüm bunların yanında tabi şişleyerek batırdıkları botlar da bunların yeniden çok gaddar yaklaşımlarıdır. Tabi bakıyorsunuz bunlar Avrupa Birliği'nden gelenleri bu türlü farklı yerlerde gezdirip öbür taraftan da maalesef bu uygulamaları sürdürüyorlar. Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov bize "Sofya'da bir toplantı yapalım" dedi. Buna Yunanistan Başbakanı Miçotakis'i de davet etmek istedi. O gün iki tane vefat olayı vardı. Bu olaydan sonra ben de kendisine dedim ki "Miçotakis'in olduğu yere gelmem ve onunla birebir fotoğraf karesinin içerisine de girmem." O gece çok konuştuk, çok ikna etmeye çalıştılar ve sonra iptal edildi. Çünkü bu işler bu kadar ucuz değil. İnsan hayatının bu kadar ucuz olmadığını bu siyasetçilerin bilmesi lazım. Münasebetiyle bunlar olmamış olsa tahminen bu süreç çok daha farklı akacaktı. Aslında İdlib olayı ile Avrupa Birliği'nin ilgisi yok lakin onlar tabi bundan görev çıkarma noktasında. Nasıl ki Libya ile ilgili Merkel Berlin doruğu olayını gündeme getirdi birebir halde Macron buralardan bir şeyler çıkarmaya çaba ediyor. Buna emsal biçimde Avrupa ülkelerinin birçok durumdan vazifeyi çıkarmakta becerikliler. Lakin yük paylaşımına gelince yük paylaşımında yoklar. Hasebiyle da bu süreç içerisinde temenni ederiz ki hele hele bugünkü karardan sonra onlarda çok daha farklı bir süreç başlar ve ona nazaran yeni adımlar atarız. CHP'deki ruh halini benim anlatmam yanlışsız olur mu? Bunlar adeta mecnun dumrul misali felaket yaşıyorlar. Ve şu an prestijiyle, bu sabah gerek avukatım olsun gerek yargı olsun bu şahıs ile ilgili bu davaları açtılar. Yani dokunulmazlığının kaldırılmasına varıncaya kadar bu süreci takip edecekler. Ben Türkiye Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanıyım. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına kalkıp da bu tıp edepten, ahlaktan mahrum, bu türlü akla hayale gelmeyecek hakaretleri yapmaya ne maddelerimiz ne örfümüz ne adetimiz müsaade eder. Tabi dün TBMM bugüne kadar yaşamadığı bir tabloyu yaşadı. Ülkemizde parlamentonun bu türlü tabloyu yaşamasını hiç istemezdik. Ancak bu tabloyu yaşayan ve yaşatanlara evvel o partinin başındaki şahsın gereken bedeli ödetmesi lazım. Onu da geçiyorum, dikkat edin bu şahıs her istikametiyle her an her yerde maalesef birçok sakatlıklar yapıyor. Arifiye olayının perde gerisinde da var. Kendisini şöhret yapabilmek yahut bir karşılık bulabilmek için sırtına bir tişört giyiniyor. Yanına aldığı şöyle bir elli yüz bireyle gidip devasa bir yatırımı karalamanın, lekelemenin sonucunu toparlamak istiyor. Tabi bu CHP'nin problemidir ve milletimiz de bunlara vakti saati geldiğinde gereğini yapacaktır. Biz de yargıda hususla ilgili gereğini yapacağız ve yapıyoruz.

OKAN MÜDERRİSOĞLU: Siyasetin geldiği düzey açısından nasıl değerlendiriyorsunuz?

Çok büyük tehlike. Yani Türk siyasetinin mutlaka buralara düşmemesi gerekirdi. Fakat buraya düşürenlere de bedelini, şayet sorumluluk taşıyorsa, mensubu olduğu partinin önderi hesabını sormalıdır.

KURTULUŞ TAYİZ: İdlib'deki kalleş hücumun akabinde "bu atak 15 Temmuz hain darbe teşebbüsünün bir devamı" olarak nitelendirdiniz. Tam olarak ne oldu?

Türkiye'yi tökezletme teşebbüslerini biz püskürttükçe taarruzlar form değiştiriyor. 15 Temmuz'da FETÖ'cü darbecilere karşı ülkemizi nasıl savunduysak, koruduysak, Suriye'de de tıpkı şey sebeple bulunuyoruz. Artık de İdlib'de farklı bir olay sahnelenmeye çalışılıyor. Olay Rusya ile Türkiye ortasındaki olay değil. Bizim burada karşımızda Rusya yok, burada bizim karşımızda rejim var. Bu rejim şu anda maalesef o denli bir süreci yaşıyor ve yaşatıyor ki maalesef bölgede bugüne kadar kendi halkına zalimce zulmeden bir rejim. Kendi halkına bu kadar zalimce zulmeden bu rejim evvel El Bab'da, Cerablus'da bütün bizim hudut bölgelerinden bizi daima rahatsız etti. Her vakit buralardan saldırdı ve birçok kayıplarımız oldu, yüzlerce… İkazlarımız daima yapıldı lakin bu ihtarlara karşın durmadı. Ondan sonra ne oldu? Afrin'e geldi. Afrin'de tıpkı durum oldu. Ve Afrin'de de gereği yapıldı. Afrin'den sonra da işin buraya gelişi, İdlib'den bize olması mümkün bir hücumdu ve bu da oldu. Bu atağın illa silahlı akın olması kaide değil. Buradan milyonu aşkın insan bizim sonlarımıza gerçek iltica ediyorsa, göç hareketi başladıysa biz buna seyirci kalamayız. "Bunlar da gelsin" diyemeyiz. Buradaki zahmetin temelinde şu anda göç yatıyor. Ve bu bir sistemsiz göçtür. Bu sistemsiz göçün önünde tabi durmamız gerekiyor. Bunların da Türkiye'ye girdiğini düşünün… Bu size 5-5,5 milyon mülteci demek. Bunun altından Türkiye nasıl kalkacak? Şu andaki adımın temelinde aslında ağır göç hareketi var. Bu göç hareketini de tabi ki durdurmamız gerekiyordu ve bunu bu formda durdurmuş olduk. Ve şu an prestijiyle bu ateşkes adımı, bu atılan imzalar sahiplenildiği takdirde ki şöyle bir hafta içerisinde işte bunların yol temel hususları üzerindeki çalışmalar da yapılacak ve bu çok daha temelli bir yere inşallah oturmuş olur.

İSMAİL KAPAN: Bahar Kalkanı Harekatı ile birlikte Amerikan cenahında da bir hareketlenme oldu. Pompeo'nun kelamda de olsa bir takviye beyanı oldu. James Jeffrey geldi, Hatay hududumuzda uzunluk gösterdi, birtakım telaffuzlarda bulundu. Sanki bu gelinen noktadan sonra hem Türk-Amerikan bağlarında hem de Suriye problemi bağlamında Birleşmiş Milletler'i harekete geçirme olabilir. Mesela olumlu istikamette bir ivme bekliyor musunuz?

Artık kelamda hoş şeyler var lakin uygulamada ne getirir ne götürür onu şu anda bilemiyorum. İşte dün akşam Büyükelçi ile birlikte Birleşmiş Milletler Temsilcileri de bizdeydi. Onlarla da uzunca durum değerlendirmesi yaptık. Bu durum değerlendirmesinde de kendileri birçok takviye vaadinde bulundular. Temennim odur ki bu dayanaklar yerine gelir; tabi bu takviyeler Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde olabilecek yahut atılabilecek adımlar olur. Bunun yanında bugünkü ateşkes olmayıp da süreç motamot devam etmiş olsaydı birçok silah mühimmat araç gereç vesaire takviyeleri olabilirdi. Lakin şu an prestijiyle bize Amerika'dan gelmiş rastgele bir takviye kelam konusu değildir. Ama tabi önümüzde artık bir de Libya sorunu var. Libya'da da tekrar bizim Amerika ile görüşmelerimiz var. Libya hakkında tıpkı formda Rusya ile de görüşmelerimiz var. Artık bugün tabi Rusya'dan Wagner konusunda olumlu birtakım beyanlar aldık. Temenni ederiz ki bu hayata geçer. Şayet hayata geçerse o vakit Libya'da bizim işimiz de kolay olacak, Sarrac'ın işi de kolay olacak.

HACI GÜZEL: Ulusal İstihbarat Teşkilatı sizin döneminizle birlikte halk tarafından da sevilen bir kurum haline geldi. Eski yıllar, yeni yıllar ve yurt içinde, yurt dışında gerçekten Türkiye'nin menfaatlerine olacak faaliyetlerde bulunuyor. Birçok ülkede de Ulusal İstihbarat Teşkilatı var. Hiçbir ülkede bu teşkilatın mensupları deşifre edilmiyor. Bunun büyük cezaları var. Lakin bizde içeride birileri ısrarla teşkilat mensuplarını deşifre etmeye çalışıyor, ailelerini deşifre etmeye çalışıyor. Bu faaliyetler hakkında ne düşünüyorsunuz?

Bu faaliyetler hakkında çok fazla şey düşünmeme gerek yok. Aslında yargı gerekli adımı attı. Gelişmeleri biz de yakından takip ediyoruz.