Erezyon Nedir

Erezyon Nedenleri
Erezyon Nasıl Oluşur
Erezyon Nasıl Önlenir

Erozyon (toprak aşınması), koruyucu örtüden yoksun kalan toprağın su ve rüzgarın etkisiyle aşınması ve taşınması olayıdır

Erozyon Nedir? Toprağın akarsular, sel suları ve rüzgarlar gibi dış kuvvetlerin etkisiyle aşındırılıp taşınması ve sürüklenmesi olayına erozyon denir
Erozyon Nedir? Erozyon, diğer adıyla aşınım, yer kabuğunu oluşturan kayaçların, ilk olarak akarsular almak üzere türlü dış etkenlerle yıpratılıp yerinden koparılarak eritilmesi veya bir yerden diğer bir yere taşınması olayıdır
Erozyon, öteki adıyla aşınım, yer kabuğunu yaratıcı kayaçların, ilk olarak akarsular edinmek üzere türlü dış etkenlerle yıpratılıp yerinden koparılarak eritilmesi veya bir yerden diğer bir yere taşınması olayıdır1

Tarımda kullanılan alanların %70'i özelliklerini kaybederek dünya genelinde toplam kara üzerinde %30 civarında çölleşmeye sebep olmuştur Dünyada erozyon nedeniyle çölleşme tehlikesi bulunan 110 ülke bulunmaktadır Bu çerçevede Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yapılan hesaplamalarla, dünyada çölleşme ve erozyonun önüne geçebilmek için yılda 42 milyar dolar harcanması gerektiği bulunmuştur

Erozyon, diğer adıyla toprak aşınımı, toprağın su ve rüzgarın etkisiyle aşınması ve taşınması olayıdır

Erozyonun nedeni, toprağın üstünde yer alan ve aşınmasını önleyen bitki örtüsünün yok olmasıdır Hem arazi eğimi, toprak yapısı, takvim yağış miktarı, iklim faktörleri, bitki örtüsü ve insanların yaptığı müdahaleler de erozyon şiddetini belirler Erozyon, tabiatın olağan süreci içinde meydana geliyorsa bayağı erozyon; insanın tabiattaki toprak, su ve bitki arasındaki dengeyi bozucu nitelikteki müdahaleleri sonucu meydana geliyorsa hızlandırılmış erozyon adını almaktadır Normal erozyon, çoğunlukla insan müdahalesi olmayan yerlerde görülür ve çok yavaş olarak gelişir Meraların aşırı derecede otlatılması, ormanların tahrip edilmesi ile daha eksik korunan toprak, su ile kolayca taşınabilmektedir ve erozyon hızlanmaktadır

Erozyon 4 şekilde oluşur :

Erozyon Çeşitleri

1) Su Erozyonu

Su erozyonu; yağmurun, araziler üstünde oluşturduğu yüzeysel akışlar ve akarsuların etkisiyle toprağın aşınması ve taşınması olayıdır Hem denizlerde oluşan dalgaların, kıyılardaki kayalara çarpması ve bu kayaları aşındırması ve taşıması da bir su erozyonudur Su erozyonunun oluşmasında etkili etmenler iki grupta toplanır
1) Toprağı çözen ve parçalarını sürükleyen hareket halindeki su kuvvetleri Bu kuvvetlere erozif denir(Yağmur damlaları, akarsular,üstünkörü akıntı, vs)
2) Su kuvvetlerine karşi koymaya çalişan, erozyonu yavaşlatmaya çalişan, toprak ve topragin özelliklerini ifade eden, topragin erozyona ugrayabilme egilimi Buna da erodibilite denir Erozif veya erodibilite ne dek yüksek olursa, erozyonun yol açtığı olumsuz sorunlar da pek büyük olur
Su erozyonu iki aşamalidir Önce yagmur damlalarin darbeleriyle toprak çözünür sonradan biriken yagmur sulariyla çözünen bu toprak egim yönüne dogru taşinir Hindistan ’daki Ganj ve Çin ’deki Sarı Irmak nehirleri her sene milyonlarca ton toprağı denize taşır Böylelikle nehirlerin denize döküldüğü alanlarda büyük deltalar oluşur Yağmur damlaları düz bir toprak yüzeyine dikey olarak çarptığı vakit 60 cm yukarı, 15 ’er metre dek da yanlara doğru sıçrayabilmektedirler Ast ki bu sıçrama esnasında toprağı da kendisiyle birlikte etrafa sıçratmaktadır Bu sıçramalar eğimli bir arazide olması halinde oluşan tesir daha şiddetli olmaktadır

Tekrar ABD ’nin Arizona bölgesindeki, bir kilometreyi aşan derinligiyle müthiş bir görünüşe sahip olan Büyük Kanyon vadisi akarsularin aşindirici etkisini ve gücünü belirten en iyi örnektir Bu vadi Colorado Irmagi ’nin Colorado Yaylasi ’ndaki kayalari aşindirarak oymasiyla oluşmuştur
Su erozyonunun yönü ve hızı;
arazinin eğimine,
rüzgarın hızı, yönü ve damlanın toprağa çarpma açısına,
damlanın büyüklüğüne,
damlanın düşme ve çarpma hızına,
toprağın bir bitkiler ile örtülü olup olmamasına ve
toprak yüzeyinin pürüzlülüğüne bağlıdır

2) Selcik Yarıntısı (Oluk) Erozyonu

Çoğunlukla bitki örtüsünden mahrum eğimli araziler üstünde ince oluklar meydana getiren bir erozyon şekline selcik yarıntısı (oluk) erozyonu denir Bu oluklar 23 cm ’den 2530 cm ’ye dek olabilirler Üstünde tarım yapılan arazilerde, sürüm sonrası bu oluklar kaybolduğu için erozyon ayrım edilemez Gerçekte selcik yarıntısı (oluk) erozyonu, oyuntu erozyonun başlangıcıdır

3) Oyuntu Erozyonu

Eğimli bir yamaç üstünde, yağmurdan daha sonra oluşan yüzeysel sızıntı ile toprak derinlemesine oyulur Ve oluk erozyonunda oluşan oluklardan daha büyük ve daha derin kanallar, vadiler veya vadicikler oluşur Bunlara artık oluk değil oyuntu denir Toprağın bu şekilde aşınmasına da oyuntu erozyonu denir Aşinma; üst toprak katmanlari tamamen aşinip gidene ve sert esas kaya yüzeye çikana ya da egim sifirlanincaya dek devam eder

Bu iki erozyon çeşidi (oluk ve oyuntu) yagmurlarla ilgili olduklari için su erozyonunun çeşitleri olarak da görülebilir

4) Rüzgar Erozyonu

Rüzgar erozyonu, diğer erozyon tiplerindeki gibi önemli derecelerde toprak erozyonuna niçin olur Bitki örtüsünün herhangi bir nedenle kalktığı, verimsiz veya sözde kurak bölgelerde hafif topraklarda rüzgar erozyonu büyük sorunlar yaratabilir
Yağış, rüzgar erozyonunda yararlı bir göreve sahiptir Toprak nemli veya nemli olunca rüzgarın onu alıp sürüklemesi oldukça güçtür Ama toprağın kuru bulunduğu dönemlerde veya yazın rüzgar etkin olabilir İstanbul yakınlarındaki Terkos (Durusu), Ağaçlı ve SinopSarıkum kumullarındaki gibi rüzgar erozyonuna niçin olup büyük sorunlar ortaya çıkarabilir
Çoğunlukla yerden 30 cm yüksekte, saniyede 54 metreden daha süratli esen rüzgarlar, rüzgar erozyonuna niçin olmaktadırlar
Ülkemizde erozyon denince, ilk hatırlamamız gereken su erozyonudur Rüzgar erozyonu ülkemiz koşullarında yaygın değildir
*