Ergen çocukların aileleri nelere dikkat etmeli?

Ergen olmak güçlükle iş doğusu. Ne kendini ne de aileni bir türlü beğenmezsin. Mutsuzluk, terslik, eleştirisellik, öfke periyodun değişmez özellikleri güya. Ergen ana pederi olmak daha da çetin. Ebevenyler süratle değişen, yenilikler deneyen, kelam dinlemeyen evlatları önünde şaşkınlık içindeler. Saçlarını kırmızıya boyatıp, piercing yaptıran evlatlarına nasıl bir reaksiyon göstereceklerini kestiremiyorlar.

Yeni kıymetlerin ve davranış hallerinin arandığı, aile alanına arkadaşların ve şahsî ilgi meydanlarının hayatları doldurduğu ergenlik periyodunu, ergen ve ailelerin daha rahat geçirmesi için yapılması gerekenlerle ilgili Terapi İstanbul'dan Klinik Psikolog Deniz Sevinç merak edilenleri yanıtladı.


Ergen evlat ne hisseder?
Evlat, ergenliğin başlarında bedensel ve duygusal değişiklikler önünde entegrasyon ve baş etme gayretlerinde zayıf kaldığını hissedebilir. Duyular süratle iniş çıkışlar gösterir. Çabuk sevinip, çabuk üzülüp, çabuk öfkelenirler. Dağınık ve savruk olurlar. Dış görünüşe verilen kıymet artar. Dürtülerin artması, cinsî kimliğin hissedilmeye başlamasıyla birlikte topluluğun beklentilerine münasip yeni rollerine alışmaya çalışırlar. Soyut düşünebilme yetenekleri artar. Ergenler artık yeni pahalar, yeni davranış formları, referans alacağı yeni kimseler aramaya başlar. Arkadaşlıklarda önceleri hem cinsler tercih edilirken, devrin ortalarına akıllıca ilgi karşı cinse yönelir. Gençlik çağı, hem bağımsızlığın kazanıldığı hem de topluluğa karışıldığı bir periyot.

Ergenliğin sonlarına sahih en kıymetli özellik kimlik gelişimi. Mesleksel kimlik kazanmak ve bu manada kendini tanımlamak velev. "Ben kimim? ", "Ne olacağım?" üzere soruları, inanç duyarak yanıtlaması çok değerli olur. Ergenliğin sonuna gelip de bu sorulara müsait cevaplar bulamamış bir genç kimlik kargaşası yaşayabilir. Kaç-kovala cinsellik tarafını, "sevgi, dostluk, birliktelik, cinsellik " bütünlüğüne bırakır.


Ergenlikteki devirler ve tesirleri neler?
Bağımsızlığın ve çevre üretkenliğin kazanıldığı bu periyot 12’li yaşlarda başlayıp 20’li yaşların ortalarına kadar sürer. Çok uzun bir hengam diliminden laf ettiğimiz için kazanılan beceriler, karşılaşılan sorunlar açısından periyot devir farklı tesirler bırakır.

Ergenliğin başları
Ergenliğin başlarında biyolojik değişiklikler süratle gerçekleşir. Bu o denli büyük bir güçtür ki, genç birey dürtülerini denetim etmekte ve manalandırmakta zorlanır. Yansıları evvelden kestirilemez olur. Dış görünüm değer kazanır. Lakin öz bakımlarında yüzeysel ve üşengeç olurlar. Kendi vücutlarına ait hoşnutsuzluklar yaşarlar. Birbirlerinin sırlarını paylaşmaya ve yardımlaşmaya dayalı arkadaşlıklar yaşarlar. Bu, hem genci ileride insan bağlantılarında yakınlık kurmaya hazırlar hem de ayna vazifesi görerek duygusal olgunlaşmayı hızlandırır. Bilişsel gelişimin başlaması ile toplumsal hikayelere, felsefeye, siyaset üzere mevzulara ilgi artar. Aslında genç birey şimdi nasıl bir güç kazandığının farkında olmaz. Değişen hayatına yeni mealler bulmaya çalışır. Bir yandan büyümek için sabırsızlanırken, gayrı yandan çocuksu davranışlarından kurtulamaz.
Ergenliğin ortaları
Ergenliğin ortalarına gelindiğinde bilişsel gelişim tamamlanır. İçgörü geliştirebilir tepkisel davranmak noktasına üzerinde düşünülmüş, daha ayrışmış davranışlar sergileyebilir. Baş edilmesi gereken en kıymetli bahis ise cinsî kimlik gelişimi olur. Cinsî bahisleri aileleri ile değil arkadaşları ile paylaşmayı tercih ederler. Karşı cinse duyulan ilgi artar. Şayet bu periyot de dertli geçerse ayrılma, kişiselleşme süreci uzar gencin ruhsal yapısında iniş çıkışlar görülebilir.
Ergenliğin sonları
Artık ergenliğin ahir kimlik gelişimi değer kazanır. Gelecekle ilgili planlar yapması ve buna münasip davranması gerekir. Daha evvelki periyotlar dertsiz atlatıldıysa, gencin kimlik entegrasyonu tamamlanmış olur. Daha evvelki devirlerde özveri gösteremeyen genç insan artık özverili davranabilir. Anlaşılmak, anlamak ve kabul etmek için artık hazırdır. Ergenliğin başından beri yaşanan hislerin, kurulan özdeşimlerin, edinilen deneyimlerin harmanlandığı ve senteze ulaştığı bu devirde genç insan kazanımlarıyla ya da eksiklikleri ile yetişkinliğe adım atar.

Ergenlik devrinde hangi meselelerle karşılaşılır?
Ergenlik periyodunda biyolojik ve hormonal değişiklikler o kadar süratli olur ki aile de evlatları kadar şaşkındır. Istikrarlı ve entegrasyonlu mektep evladı gitmiş mahalline güç beğenen, çabuk reaksiyon veren, hayli tedirgin bir genç gelir. Meskendeki kuralların çokluğundan ve sıklığından yakınır. Artık sırlar aileden çok arkadaşlarla paylaşılmaya başlanır. Soyut kavramları düşünebilme yeteneği artmıştır lakin kulaktan dolma ve ödünç alınmış fikirlerle aileyi eleştirme fırsatı hiç kaçırılmaz. Ailelerin bu üzere durumlarda çatışma yaratmadan kendileri ile konuşabileceği bildirisi vermeleri gencin kendini inançla tabir edebilmesini sağlar.

Ana pederden münferit bir birey olma ve bunu onlara kabul ettirme eforları, aralarındaki gerginliği arttıran diğer bir durumdur. Anlayışla kabul edilmek, gence kişiselliğini kazanabilmeyi ve otorite önünde tutarlı konum almayı öğretecektir. Gençlerin ferdî ortamlarının genişlemeye başlaması ile bu sahaya girememek, müdahale edememek bazen aileleri ziyadesiyle endişelendirir. Ağır aşklar, bağlanmalar ve ayrılıklar da bu devirde sık olarak yaşanır. Öğütler vermek, yol göstermek, eleştirmek onları uzaklaştırır, muhaberelerini hadler. Sorular sorarak kendilerinin doğruyu bulmalarını sağlamak, âlâ bir dinleyici olmak ehil olacaktır. Mesleksel kimlik kazanılması da bu periyoda denk geldiği için, bazen ailelerin kendi hayal ve isteklerini gençlere empoze etmeye çalışmaları inatlaşmalara neden olabilir.


Ergenlik devrinde aileye hangi vazifeler düşer?
Anne-babaların yapması gereken bu kuvvetli süreçte evlatlarına destek olmak, onlara ne kadar bedelli olduklarını hissettirmektir. Pahalı olduğunu bilen, sevilen, önemsenen bir genç, kendisini kanıtlamak için başını derde sokacak tecrübelere gereksinim duymayacak ve kendisini himayeyi bilecektir. Unutulmaması gerekir ki, ergenlik boyunca biriken gözlemler, deneyimler, yapılan yanlışlar ve doğrular bir araya gelerek, kişiliğin oluşmasında kıymetli rol oynar.

[*]Gençlere bedel vermek[*]Otorite boşluğu yaratmamak[*]Öfkeli iken değerli hususları konuşmaktan kaçınmak[*]Gencin kendini açık ve net olarak tabir etmesine fırsat vermek[*]Haddinden fazla kollayıcı ve yardımsever tavırları azaltmak[*]Sevgi ve takdiri sözel olarak söz edebilmek, birçok sorunun daha kolay halledilmesini sağlayacaktır.




Etiket: ergen, ergenlik periyodu, ergenlerle muhabere, ergenlikte yaşanan sıkıntılar, ergen ailelerine düşen hizmetler, anne-baba

İLGİLİ HABERLER

Ergenlik periyodunda aile baskısı


Ergen evlatların valideleri nelere dikkat etmeli?


Ergenlik periyodunda arkadaş baskısı


Çocuk-Aile-Okul üçgeninde yaşanan dertler