Ergenlik Çağındaki Gençler, Annelerini Neden Dinlemez?

Ergenlik, bedenimizin çok büyük değişimler yaşadığı büyüme çağında hepimizin geçtiği, ruhsal olarak zihnimizi epeyce zorlayan bir periyot. Fakat bu devri atlattıktan sonra hepimiz ergenliğin nasıl bir süreç olduğunu unutuyor ve güya kendimiz de vaktinde ergen olmamışız üzere, ergenliğe giren gençlerin bu tuhaf hallerini garipsiyoruz.

Hiç elbet ergenliğe giren gençlerin sıkıntısını en çok çekenler de annelerimiz oluyor. Çocuklarının bu davranışlarına akıl sır erdiremeyen anneler, güya söyledikleri şeyler çocuklarına ‘ulaşmıyormuş’ üzere hissederek bu durumdan "Beni dinlemiyorsun bile" diyerek sık sık keder yanıyor. Pekala, ergenler gerçekten de annelerini dinlemiyor ya da onlar ne derse tam karşıtını yapma eğiliminde mi oluyor? Bu soruya yanıt arayan yeni bir araştırmaya nazaran durum, bundan biraz daha farklı.

Evet, ergenler hakikaten de ebeveynlerini dinlemiyor


Söz konusu araştırmaya nazaran evet, ergenlik çağındakiler nitekim de ebeveynlerini dinlemiyor. Fakat görünüşe nazaran bunun arkasında keyfi değil, biyolojik bir gerçek yatıyor. Bu noktada ergenleri suçlamak nitekim de anlamsız gibi görünüyor. Ergenlerin beyinlerini inceleyen yeni araştırmaya nazaran birtakım seslere verdiğimiz yansılar vakitle değişiyor. Bu da annelerimizin sesinin kulağımıza vakitle daha ‘değersiz’ geldiği manasına geliyor.

12 yaş ve altı çocukların beyinlerini tarayan araştırmacılar, iştirakçilerin annelerinin sesine büyük bir sinirsel reaksiyon gösterdiğini ve beyindeki ödül merkezleri ile his sürece merkezlerinin harekete geçtiğini tespit ettiler. Lakin 13. yaş gününe hakikat beyinde gerçekleşen kimi değişimler, çok farklı bir ayrıntısı ortaya çıkardı.

Buna nazaran bir noktadan sonra anne sesinin, beyinde birebir nörolojik tepkiye yol açmadığı tespit edildi. Araştırmaya nazaran ergenlik ile birlikte bir gencin beyni; sesin yeni yahut eski olmasına ya da cinsiyetinin ne olduğuna bakmaksızın genel olarak tüm seslere daha hassas bir hale geliyordu. Hatta bu kelam konusu değişiklikler öylesine barizdi ki araştırmacılar, bir çocuğun yaşını yalnızca beyninin anne sesine verdiği reaksiyona bakarak bile doğru tahmin edebildiler.

Konuya dair "Bir bebeğin annesinin sesine odaklanmasını bilmesi üzere, bir ergen de yeni seslere ahenk sağlamayı bilir" formunda konuşan Stanford Üniversitesi'nden psikiyatrist Daniel Abrams, "Bir genç olarak, bunu yaptığınızı bilmiyorsunuz. Yalnızca kendinizsiniz: Arkadaşlarınız ve yeni arkadaşlarınız var ve onlarla vakit geçirmek istiyorsunuz. Zihniniz bu yabancı seslere giderek daha hassas ve cazibeli hale geliyor, “ diye de kelamlarına ekliyor.

Bu değişiklik, genç beyinlerin toplumsal gelişiminin 'sağlıklı' olduğunun bir işareti


Öte yandan araştırmacılar, bunun genç beynin sosyal marifetler geliştirdiğinin bir işareti olduğunu düşünüyor. Öbür bir deyişle, bir genç kasıtlı olarak ailesini görmezden gelmiyor; bilakis, bu değişim, gençlerin beyinlerinin sağlıklı bir biçimde olgunlaştığını gösteriyor.

Daha evvel yapılan pek çok araştırma, küçük yaştaki çocukların sıhhat ve gelişiminde anne sesinin büyük bir rol oynadığını; gerilim düzeyi, toplumsal ilgiler kurma, beslenme ve konuşma yeteneklerinin gelişimi üzere pek çok şeyin gelişmesine katkı sağladığını göstermişti. Bu bilgilere nazaran çocuklukta beyinlerimizin ebeveynlerimizin sesine nazaran ayarlanmış olması oldukça doğal bir durum olarak öne çıkıyor.

Ancak biz büyüdükçe, diğer insanların sesine kulak vermek, annelerimizi dinlemekten çok daha avantajlı bir hale geliyor. Bununla ilgili olarak Stanford Üniversitesi'nden sinirbilimci Vinod Menon, "Gençler ebeveynlerini dinlemeyerek isyan ediyor üzere görünüyorsa, bunun nedeni, meskenlerinin dışındaki seslere daha fazla dikkat etmeleri gerektiğidir" sözlerini kullanıyor.

Buna nazaran 13 ila 16 buçuk yaşındaki gençlerin duydukları tüm sesler, işitsel işlemeyle bağlı hudut devrelerini aktive ederek göze çarpan bilgileri seçiyor ve bu halde toplumsal anılar oluşuyor. Lakin bu yabancı seslerle birebir şeyleri söyleyen annelerinin sesini duyduğunda gençlerin beyinlerinin ödül kısmında, eskiye göre daha az hareketlilik olduğu görülüyor. Araştırmaya nazaran tıpkı durum, beynin hangi toplumsal bilginin en kıymetli olduğunu belirlemeye yardımcı olan kısmı olan ventromedial prefrontal kortekste de yaşanıyor.

Dünyayla etkileşime girmek için ebeveynlerimizin sesini 'kısmamız' gerekiyor


Şimdiyse araştırmacılar, nörolojik rahatsızlıkları olan bireylerin bu beyin devrelerinde, olağandan ne üzere farklılıklar olduğunu araştırmayı hedefliyor. Mesela, daha küçük çocuklar ortasında otizmi olanların, annelerinin sesine daha az güçlü bir reaksiyon verdiğini bulan Stanford'daki araştırmacılar; bunun altında yatan nörobiyolojik sistemler hakkında daha fazla bilgi edinerek, sosyal gelişimin nasıl gerçekleştiğini daha düzgün anlamamıza yardımcı olabileceklerine inanıyorlar.

Söz konusu çalışmanın bulguları, yaşlandıkça işitmemizin annemize daha az; çok çeşitli insanların seslerine ise daha fazla odaklandığını öne süren birinci bulgular. Bu değişiklikler, gençlerin oburlarının bakış açısını ve niyetlerini daha yeterli anlamalarını sağlayan sağlıklı toplumsal gelişimin kilit kesimleri olabilir.

Konuyla bağlantılı olarak "Bir çocuk bir noktada bağımsız hale gelir ve bunun, altında yatan biyolojik bir sinyal tarafından hızlandırılması gerekir." tabirlerini kullanan Menon, "Bu, gençlerin dünyayla etkileşime girmesine ve ailelerinin dışında toplumsal olarak adapte olmalarını sağlayan kontaklar kurmalarına yardımcı olan bir sinyal." halinde kaydediyor.