Mektep (akranları) ve aile, ergenin tüm içtimaî çerçevesini oluşturur ve ergen bu ortamlardaki bireylerin gözlerinden, kendini tanımaya çalışır.
Her ne kadar ergenlik mühletince akranları ergenin hayatında başrolde görünseler de aile ile alakalar, konuşulmadan hissedilen duygu ve mülahazalar bu engebeli yolda ergene benlik değerini kazandıranlardır.
Hamilelik ile ergenlik arasındaki benzerlik
Umumî topluluk malumatı ergenliğin güçlü bir süreç olduğu ve ergenlerin ana ve pederleri ile istenilmeyen ve çatışmalı bir bağları olduğu cephesindedir. Tersine yapılan birçok araştırma ise ergenlik periyodunda geçirilen çetrefilli yılların asıl sebebinin bebeklik itibari ile ebeveyn tavırları ve aile dinamikleri olduğunu gösterir. Gelgelelim elbette, ergenlik mühletince evladınız, sürecin bir gereği olarak bir başkalaşım geçirir.
Aslında hatunların lisanından konuşmak gerekirse ‘ergenlik’ ve ‘hamilelik’ arasındaki benzerliğe değinmek için şunu tabir etmek gerekir: Her ikisi de bir ‘hastalık’ değildir. Hayat döngüsünün bizlere sunduğu, sağlıklı ve alışılagelmiş yaşamsal bir olgudur.
Daha geçen yıl, en büyük kahramanı siz ana ve/veya pederi iken, mektep arkadaşlarının ya da en yakın arkadaşın(!) söyledikleri, yaptıkları çok daha değerlidir artık. Kendisini konutta kimsenin anlamadığından yakınır. Konuşma, giysi sıklıkla beğenilen ya da o sıra en yakın olunan arkadaşa nazaran farklılık gösterir. Ve bunun üzere sizi şaşkına çeviren birçok yeni durum...
İşte bu üzere değişiklikler ebeveynleri birinci etapta ürkütür ve değişimin, gençlerin varoluşlarını tamamlayabilmeleri ismine, sıradan döngünün bir kesimi olduğunun bilincine varana kadar işlerin berbata gittiğini düşündürür, kendilerini üzmelerine sebep olur.
Akran münasebetleri ile ilgili karşılaşılması muhtemel durumlar ve birkaç kıymetli malumat:
- Ergenlik boyunca bireylerin akranları ile geçirdikleri müddette önemli bir artış vardır.
- Ergenler uyanık oldukları vaktin yarısını akranları ile birlikte, %15 aile ve arkaya kalan devri da yanız geçirirler.
- Ergenlik boyunca aile ile geçen vakitte önemli düşüş vardır.
- Ergenlik boyunca daha ‘bağımsız’ olmak isterler. Konuta dönüş saatleri ve hayata yeni giren toplumsal aktiviteler ile ilgili daha ziyade müsaade ve özgürlük talep ederler.
- Çocukluk yıllarına kıyasla, etkileşimde bulunulan arkadaşlar sıklıkla karşı cinsiyettendir.
- Çocukluk yıllarında oluşan arkadaş kümeleri daha az bireyden oluşurken, ergen öbekleri çok daha kalabalıktır.
- Büyük ve kalabalık kümelerin yanı sıra ‘klik’ olarak tanımlanan az sayıda ve umumiyetle hemcins akran öbekleri da mevcuttur.
- Klikler 3 kişi olduğunda çoklukla kızlar aralarında sorun yaşarlar.
- Kliklerin kimi yeni iştirakçilere açık, kimi ise külliyen saklıdır.
- Küme içeriklerinde, kız-erkek alakaları arttıkça yakınlık boyutlarında devranla değişim olur.
- Ana ve pederlerin umumî inanışının bilakis akranlar, akademik başarıyı olumlu istikamette etkilerler.
- Akran ilgilerine, ünlülere yönelik ağır hayranlık da eşlik eder. Kimi devir arkadaşlıklara eşlik eden bu süreç kimi vakit arkadaşlıkların temelini oluşturur.
Ebeveynin ergenlik devrindeki evladın arkadaşlarına yaklaşımı nasıl olmalı?
Akran bağlantılarının değişimine hazır olmak ve ergenlik yıllarında arkadaşının evladınızın hayatındaki değerine vakıf olmak anne-baba-çocuk bağlantınızda çatışma yaşamamanız için değerli bir koşuldur. Bu yıllarda arkadaş ortamında kabul görmek, sevilmek, tanınmak üzere süreçler gençlerin tüm ömürlerine tesir eder.
Bu hassas münasebetler kapsamında siz ana ve babalara düşen vazifeler:
- Evladınızın emniyeti için gerekli denetimi sağlamaya çalışın, ama asla özelini karıştırmayın, gerisinden iş çevirmeyin.
- Gençlerin mahremine değer duyun.
- Zımnî iletiler vermeyin. İnanın bu davranım yalnızca önünüzdekinin öfkelenmesine sebep olur. Bir mülahazanız var ise açıkça söyleyin.
- Gencin size anlattıkları kadarı ile yetinin, vakalar ve/veya bireyler hakkında soruşturma yapmayın.
- Sonlarınızı koruma edin. Ama ‘hayır’larınızın ve ‘kurallar’ınızın nedenlerini açıklayın. Siz onun yeterliliği için bir karar verdikten ve açıklama yaptıktan sonra yeniden de çatışma yaşasanız dahi içiniz rahat olsun. Siz yanlışsız olanı yaptınız!
- Aşkları ile dalga geçmeyin. İstenmedikçe tefsir yapmayın. Lakin ailenizin sorunu haline de getirmeyin.
- Hayranı olduğu müzik öbekleri, oyuncular, vb. insanları eleştirmeyin, takip ettiği için onu küçümsemeyin. Bu kimseleri teknolojik eserler aracılığıyla takip etmesinden mutlu değilseniz yasaklar ve muaheze konumuna keyifli alternatifler oluşturmayı deneyin.
- Sizin mevcudiyet ve kapsayıcılığınızda bırakın hayatı kendi öğrensin.