erozyon olayı nedir

erozyon olayı nedir,
erozyon olayı neden fazla önemlidir


Erozyonun oluşması doğal faktörlerle gerçekleşmekte oysa erozyonun telafi edilemez zararlara sebep olması, insanların bu faktörleri hızlandırmasıyla gerçekleşmektedir

Erozyon çeşitlerinden olan su erozyonu en etkili erozyondur Bu erozyonda yağmur damlalarının aşındırmasının yanına yüzey akışa geçen sularında önemli bir etkisi bulunmaktadır Diğer bir erozyon çeşidi olan rüzgar erozyonu ise rüzgarın etkisiyle gerçekleşen aşınım ve taşınım olayıdır

Erozyonun verimli toprakların kaybına yol açmasının yanında peri bacalarının oluşumuna yol açaması, doğal bir güzelliğin meydana gelerek turizm bölgeleri oluşturmasına ve bir tezat oluşturmasına neden olmaktadır Uzun yıllar sonunda özel erozyon çeşitlerinden olan korunmuş kolon erozyonu bu oluşumlara sebep olmaktadır

Erozyonun gerçekleşmesinde toprak özelliklerinin önemli bir etkisi vardır Toprak oluşumuna etki eden faktörler, toprak özelliklerini de etkileyerek, erozyon gerçekleşme olasılığını artırır Toprak oluşumunun erozyona etkileri 5 öbür şekilde olur

Süre
Toprak oluşumunda etkin olan faktörlerden birtanesi zamandır Her bir toprağın oluşması için aynı miktarda zamana gereksinim duyulmaz Bazı topraklar daha uzun zamanda oluşurken bazıları için daha kısa vakit tatmin edici olur Örnek olarak yumuşak esas materyalden daha kısa sürede toprak oluşur Erozyona uğrayan topraklarda toprak derinliği azaldıkça oluşum hızı artar Böyle topraklardan toprağın derinliğinin artması, aşınım hızı ve oluşum hızı arasındaki dengeye bağlıdır Buna kadar;

Yaradılış hızı Aşınım hızı ise, Derinlik artar
Yaradılış hızı Aşınım hızı ise, Derinlik azalır
Oluşum hızı Aşınım hızı ise, Derinlik değişmez

İklim
Toprak oluşumunda etkin olan ikinci öneli faktör ise iklim faktörüdür İklim olayları toprağın oluşma hızını etkilediği gibi aşınımı ve oluşacek toprak çeşidini de etkileyebilmektedir Mesela yağışın etkisi ile toprak oluşumunda toprağa düşen suyun bir kısmı toprağın içine sızar, bir kısmı da yüzey akışa geçer Toprak içine sızan su, profil her tarafında yıkanmalara niçin olarak toprak oluşumu ve erozyona etkide bulunur Sıcak ve eksik yağışlı bölgelerde su aşınımı eksik olur Sıcak ve verimsiz ya da soğuk ve verimsiz yerlerde rüzgâr aşınımı ortaya çıkar

Topografya ve drenaj
İklim etkisi açık havada topografya ve drenajın da kayda değer etkisi bulunmaktadır Topraktaki eğim, yükselti vb bütün faktörler, lüzum yağışların, gerekse yer çekiminin etkisiyle o bölgenin topraklarının taşınımı üstünde etkili faktörlerdir Bu taşınım toprağın daha alçak katmanlarının aşınması ve toprak oluşumunu etkileyeceği gibi toprağın derinliği ve erozyona uğramasını da aracısız etkileyecektir Bütün bu etmenler topografya ve drenajın erozyona etkisini göstermektedir

Canlılar
Doğada toprağın oluşumu, aşınımı ve erozyona etkisi olan manâlı faktörlerden birtaneside canlılardır Mikro ve makro organizmalar toprak oluşumunda, salgıları veya hareketleri ile toprak oluşumunu hızlandırırlar Toprak oluşumunun hızlanması ile toprak derinliği artar Bu çerçevede toprak oluşumu ve erozyona dolaylı olarak etkisi yer alan canlıların varlıkları erozyon ile mücadelede kayda değer bir yer tutar Örnek olarak tarımda anızların yakılarak yokedilmesi, toprakta yaşamış mikroorganizmaların ölmesine neden olarak toprak oluşumuna engel olur aynı zamanda bu canlıların sayılarının azalması ile topraktaki bitki beslenme elementlerinin bitkilerce kullanılabilir forma dönüştürülmesininde imkânı kalmaz neticede ur beslenme maddelerinden yararlanamayarak ölürler Toprakların çoraklaşarak erozyonun önü açılır

Ana mataryal
Toprağın oluştuğu bölgedeki başlıca materyal, toprağın çeşidini ve erozyona dayanımını etkileyen bir öteki kayda değer faktördür Öteki bir değişle ana materyal, oluşacak olan toprağın özelliklerini oldukça kayda değer bir şekilde etkiler Örneğin yumuşak kalkerlerden rendzina topraklar, sert kalkerlerden ise terra rosa toprakları oluşur Rendzina topraklar erozyona karşısında daha aklıselim, terrarosa topraklar ise daha dirençlidir
*