Eski Türklerde Yemek(mutfak) Kültürü

Eski Türklerde Yemek Yemek Kültürü nedir
Eski Türk Mutfağı
Türklerde Yemek Kültürü

Eski Türklerde Yemek Yemek Kültürü

Türk mutfağı dünyanın sayılı varlıklı mutfakları arasındadır Bir Takım görüşlere tarafından,
Çin ve Fransız mutfakları ile birlikte dünyanın en zengin üç mutfağından birisidir
Türk mutfağının zenginlik sebepleri aralarında yiyecek ve içecek maddelerinin bolluğu
ve çeşitliliğinin yanı sıra, Türklerin eski bir tarihe sahip olmaları da sayılabilir
Coğrafî, kültürel ve sosyolojik sebeplerle, Türkler, komşuluk münasebetlerinde bulundukları ve iç içe yaşayan oldukları bambaşka toplumlarla etnolojik anlamda ayrıca etnikvericilik keza de ırksa alıcılık yapmışlardır Bu alışveriş, şüphesiz ki yiyecek ve içecekkültürü için de laf konusu olmuştur

Türk Yemek Adetlerini araştırmış olan Mehmet Eröz, Türk töresinde yemeğin yerinin
büyük olduğunu açıklama etmiştir Bunu karakterize eden en açık örnekler olarak da
yağmalı toylar, imece toplantıları, doğumlar, ölümler, düğünlerde yenilen yemekleri
belirtmiştir Eröz ’ün izahlarına kadar, bu toplantılarda geleneğe tarafından sofralar hazırlanır,
yemekler çıkarılır, bütün oymak, irtifa veya köy halkı birlikte yer, birlikte eğlenir veya
acıyı paylaşılmaktadırAnadolu ’da buna aynı gelenekler bugün de yaşamaktadır
Yine ona göre, Türk dünyasında, “yemek isminin yerine “aş ismi kullanılmaktadır
Göktürk Kitabeleri ’nde de “yemek yemek bu anlamda kullanılmıştır Ölüm törenlerinde (üç
hayrı, yedi hayrı, kırk hayrı), “ölü aşı ve düğünlerde de bulgur pilavını etli olarak yaparlar
Aynı yemekler bir dileği, adağı olan kimsenin laf konusu dileği gerçekleştiğinde
de pişirilir Bu yemeklere Alevi Türkmenlerde “büyükbaba aşı denir Malatya ’da Akçadağ
ve Hekimhan ’da etli pilav pişirilerek “ölü aşı; kırk hayrı, üç hayrı, yedi hayrı şeklinde
törenler düzenlenir Bu törenlerde, Türk töresindeki oturma düzenine tarafından misafirlerin
en şereflisinin baş köşeye oturtulduğu görülür

Bir meclis biçiminde katılımcılığı öngören Anadolu ’daki Hıdırellez şenliklerinde verilen
yemekler, hayır dualarıyla yemeği veren ve yemeği yiyenin hayır sahibi olduğu
inancı şeklindeki manzara, sadece tüketim yollarıyla yemek yemek adabını değil, aynı zamanda
bir çok kültür motifini gözler önüne sermektedir

Türk hayatı ile Türk kültünün asıl yiyecek maddelerinin başında süt ve et varmak
tedir Farklı Alanlara Yönlendirilmiş hayvansal ürünler Türklerin esas beslenme maddesi olmakla beraber, et ve süt
ten üretilmiş her türlü beslenme maddesini Türklerin buluş etmiş olduğu söylenemez Bu tür
bir teşebbüs, çok dar çerçeveli bir görüşle yol almak çağrıda bulunmak olur fakat, bu son derece
yanlıştır

Türk töresinde yemeğin çok manâlı bir yeri vardır Buna tarafından, sosyal hayatın anında her aşamasında, sosyal münase
betlerin çoğunda yemek işin esası olmaktaydı Doğumlar, sünnet düğünleri, düğünler,
bayramlar, yağmalı toylar, imece toplantıları ve ölüm hadiseleri her zaman yemekle birlikte
qötürülmeye çalışılırdı Sofra hazırlanması, yemeklerin dağıtımı ve konukların ağırlan
ma biçimi en ince ayrıntısına kadar geleneğin belirlediği şekilde yapılmaktaydı Eröz ’ün belirttiği bu
yemek gelenek ve görenekleri günümüzde Anadolu ’nun pek çok yerinde benzer şekilde
hayatiyetini sürdürmektedir

Eröz, yemek kültürünün insan hayatında ve kültürel etkileşimdeki önemini şive
ladıktan sonra, eski Türk yemeklerinden bir takım önemli olanlarını açıklamıştır Bunlar:
Akıtmaç, bulamaç, keşkek, höşmerim, mantı, samsa, tutmaç, yufka, yoğurt
Eröz ’ün belirttiği yemekleri kendi ifadelerine dayanılarak altında sırasıyla şu şekil
de açıklama yapmak mümkündür

Akıtmaç:
Yörük ve Türkmenlerin saç üzerinde yaptıkları hafif bir hamur yemeği Deve ya da
koyun sütünden yapılır Deve doğurunca alınan birincil süt, “ağın, ağız dan yapılır Bu sü
tün unla karıştırılmasından saç üzerinde pişirilir

Bulamaç:
Un, yağ ve yoğurtla yapılır Kaşgarlı Mahmud ’un Divan ’ında “bula pişirmek an
lamına geliyor

Keşkek:
En iyi buğdaydan ve etle pişirilerek yapılır, delikanlılar kadar kepçelerle dövü
lür Lastik gibi olunca, üzerine kırmızı biberle eritilmiş yağ dökülür (üstünde gezdirile
rek dökülür)O Kadar çok yerde buna herse de denilmektedir

Höşmerim:
Yörüklerin meşhur peynir tatlısıdır Yağ ve şekerden de yapılır Edremit ve Tekir
dağ ’da tatlıcılar göre yapılıp satılır Rize taraflarında “Höşmerli diye anılır31

Mantı:
Fazla eski bir Türk yemeği olan mantıya, Orta Asya ’da “Metni adı verilmektedir
Kayseri taraflarında çok ünlü olan bu yemeğe Anadolu ’nun bazı yerlerinde “Tatar
böreği de denilmektedir Mantı, hamur içine kıyma ya da başka türlü iç malzemesi
konularak suda haşlanarak yoğurt içine konularak tüketimi yapılmaktadır

Samsa:
Uygur Türkleri, kuru bohça şeklindeki bir hamur yemeğine bu adı verirler Eröz,
ninesinin bu yemeğe “yaylankı adını verdiğini açıklama eder Ayrıca, Türkiye ’de Samsa
tatlısının varolduğunu, Bulgaristan Türklerinin baklava dilimine “Samsa adını verdik
lerini belirtir


Tutmaç:
Kaşgarlı Mahmut kadar Türklerin ünlü yemeği olarak belirlenmiştir Yu
murtalı hamurdan yapılmış yufka, et, tereyağı ile yapılan bir yemektir Bulgar dağların

da yaylıyan bütün Yörükler ve Konya Ereğlisi ’nde oturan Bekdik oymakları, halen bil
mekte ve yapmaktadırlar

Yufka:
Yörüklerin, Türkmenlerin ekmeğidir Saç üzerinde yapılan mayasız ekmektir Eröz,
Göktürk Kitabelerinde yufkanın “yufka diye geçtiğini açıklama ediyor

Yoğurt:
Eski bir Türk yiyeceğidir Her ne kadar Bulgarlar kendine mülk etseler de, bu onlara
Slavlaşmış Bulgarlardan geçmiş olmalıdır Kaşgarlı Mahmut aynı adla yoğurdu ifade
etmektedir

Sonuç olarak Eröz, kaybolan Türk geleneklerinin en seçkin olanlarından birisine
sahip olmak konusunda kollektif bilinç oluşturmanın gerekliliğini betimlemek istemiştir
Bu ve bütün kaybolan geleneklerimize sahip çıkmada sorumluluğun en ilk önce Türk aydı
nına düştüğünü belirtmiştir *