Eski - Yeni Komedya & Menandros

Eski Yeni Komedya & Menandros menandros ESKİ KOMEDYA Bu nesil İÖ 486 yılında Dionysos namına düzenlenen şenliklerde filizlendi Yunancada komodia,komos şarkısı anlamına kazanç Komos ise şamata cümbüştür Bir çok yerlerde,bono bozumu şenliklerinde kaba güldürüler oynanırdı Keza sepetler içinde Dionysos’a adanacak kurbanlar taşınır ve üremeyi, bolluğu simgeleyen heykel büyüklüğünde bir phallus geçit töreninde yer alırdı Komedya, Dionysos’a düzenlenen ziyafet ve kutlama törenlerinden doğmuştur Sicilya’da Aiskhylos’un çağdaşı olan Epikarmos ilk komedyaları yazmıştır 2 birey arasındaki konuşmalara dayanan “mimos güldürü türü Sicilya’da ortaya çıktı Komedya insanların coşkun ve komik yanlarını dile getirirdi Komedyada herşey bir karikatür anlayışı içinde ele alınır Toplumsal , siyasal her türlü olaylar karikatürün çizgilerindeki ekonomi içinde verilirdi Komedya yazarı, herkesi ve herşeyi olaya alacak özgürlüğe sahipti Taşlanması gerektiğine inandığı herşey onun hedefi olurdu Atina’da devlet, bu özgürlüğü sınırlamak şöyle dursun bu oyunların oynanması için tahsis ayırırdı Bunun için de eski komedya türü, Atina demokrasisinin aydınlık dönemlerinde olgunlaşmış, demokrasi düzeninin gerilemesi ile birlikte o da gerilemiştir KOMEDYALARIN YAPISI Prologos: Oyunun genel görüntüsünü özetleyen bir sahne vardı, iki oyuncu aralarında geçerdi;oyuncular burada oyun başlamadan önceki durumu ve olayların geçeceği çevreyi seyirciye tanıtırlardı Parodos: Antre şarkısını söyleyen koro oyun alanına çıkardı Bu koro 24 kişiydi ve tiyatroya her iki yana on ikişer kişiyle girerlerdi Tragedya korosundan çok değişikti; giyinişleri abartılmış, komik ve hareketleri mucizevi hem gürültülüydü Koro oyun biten değin sahnede kalırdı Agon: Bu sahnede, düşünceleri birbirine karşıt iki oyuncu birbiriyle tartışmaya girer, çatışırlardı Bu bölümün sonunda tartışmayı yürüten oyunculardan biri üstün çıkardı Parabasis: Oyuncular çıktıktan sonradan koro seyircilere dürüst ilerler ve onlarla konuşurdu Bu bölümde yazan koro aracılığıyla seyirciler arasında oturan kişilerle atışırdı Eksodos: Komedyanın bitiş bölümüydü Koro şarkısını söyler ve çekilirdi ORTA KOMEDYA Grek komedyasının birinci evresi (eski komedya) ile ikinci evresini (orta komedya) birbirinden şüphesiz ayıran bir sınır yoktur İÖ 425 ile 330 tarihleri arasındaki zaman içinde varolan orta komedya eserlerinde kişisel ve siyasal yergi neredeyse değil gibidir Doğal olarak bu komedya türünde parabasis bölümü bulunmaz Bu evredeki oyunlarda koro önemini yitirmiştir Çünkü devlet bu oyunlara artık koroyu besleyecek ödeneği ayıramayacak duruma gelmiştir Bu dönemde töre komedyasına içten bir yöneliş başlamıştır Orta komedyanın en önemli yazarı Antifanes’tir Vahşi dolgun aşk konusunu komedyaya getirmiş olmakla tanınır Diğer bir manâlı yazarı da Aleksis’tir YENİ KOMEDYA VE MENANDROS Yeni Komedya; Büyük İskender vaktinde ,öyle ya da böyle İÖ 330 tarihlerinde ortaya çıktı ve Makedonyalıların Yunanistan üzerindeki egemenliği baştan başa sürdü Bu komedya ile eski komedyada görülen grotesk giysiler kayboldu Eski komedyanın karikatür tipleri ve mitolojik kişileri de yok oldu O dönemde kullanılan jurnal giysiler oyunlarda kullanıldı Fazla seyrek olarak bazı maskeler kullanıldı, fakat genellikle maskeler de gerçekçi bir dış görünüş aldı Atina’nın siyasi durumu oyun yazarlarını sıradan vatandaşın günlük sorunlarına, kişisel dertleşmelerine itti Yöneticileri taşlamak, siyasal alanda herhangi bir düşünceyi ileri sürmek olanaksızdı Para ve aşk temalar oluverdi Aile yaşamı yazarların üzerlerinde durdukları bir konu durumuna geldi Yeni Komedyanın yazarları içinde en belli başlıcaları Filemon,Difilos,Poseidippos, Apollodoros ve bilhassa Menandros’tu MENANDROS – İÖ 342292 Gözlemi ve oyun kişilerini yaratmadaki ustalığı ile övülen Menandros yüzün üstünde oyun yazmış, sekiz oyunuyla komedyada büyük ödülü kazanmıştır Toplum hayatı ve kültür konularıyla ilgilenmiştir Yaşadığı şehrin insanları onu çekiyordu, bu insanları o, büyük bir dikkatle inceledi ve oyunlarına getirdi Komedyaları realist idi Mizahı burjuva seyircisinin gülümsemesi içindi Euripides’cilt etkilenmişti İki manâlı noktada onun etkisinde kaldı Bunlardan biri, koronun geri düzeye atılıp kişileştirmeye bahşedilen önemdi, böylece insan ve insan ilişkileri üstünde düşünceyi getiren etkin bir tartışma ortamı yaratabiliyordu İkincisi, Euripides’in insan üstü kahramanlar yerine reel insanı; mucizevi ve ülkücü fikirler yerine klasik ve yararlı düşünceleri, aşırı duygulu tragedyalar yerine, düşünceyi ön plana lana dramı seçmesi, ondan daha sonra bir çok yazarı etkilemiştir Menandros oyunlarını, Aristophanes’le karşılaştırdığımızda 4 önemli fark ortaya çıkar 1 Eski komedyada izlenen parabasis bölümü ayrıntılarıyla ortadan kalktı 2 Koronun görevi adeta değil oldu 3 Söylev örgüsü yeniden manzum olmakla beraber araya curcunabazların şarkıları ve dansları eklendi 4 Euripides’in başlattığı prologs ( ön oyun) ya ilk başa ya da 1 sahneden sonra kullanılmak üzere komedyaya sokuldu Herşeyden fazla bayan ile erkek arasındaki aşk temasını işledi Oyunlarında, para ve saygıdeğerlilik mutlu son için tatmin edici şartlardı Yeni komedyanın ahlakçı olduğu söylenemez ESERLERİNDEN BAZILARI: Kahraman,Adamcıl, Samoslu Kız Kırık Saçlı Kız, Yargı