Ev Sahiplerinden Kiracılara Kur ve Enflasyon Baskısı: 'Yapılanlar Yasal Değil'

Türkiye'de artan enflasyon ve yüksek döviz kuru halkı kiralık konut konusunda zorluyor. Kiracılar, birtakım mesken sahiplerinin yasal olmayan taleplerde bulunduğunu söylüyor. Uzmanlar da kanunları işaret ederek kiracıları uyarıyor.




Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan son bilgilere nazaran yıllık enflasyon yüzde 54,44'e çıktı. Bu durum devam eden arz problemiyle birleşince bilhassa kiralık meskende oturanlar ve kiralık konut arayanlar için büyük bir soruna dönüştü. Son yıllarda azalan yeni konut üretimi artan talebe karşılık vermediği için fiyatlar süratle yükseliyor. Enflasyon ise hem kira mukavelelerini hem de konut fiyatlarını zorluyor.

Kira kontratlarının yenilenmesinde 12 aylık tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) ortalaması dikkate alınıyor. Buna nazaran Şubat ayı kira artış oranı yüzde 25,98 olarak hesaplanıyor. Bu oran Şubat 2021'de yüzde 12,53 düzeyindeydi. Kiracıların artık en büyük tasası, bilhassa yaz periyodunda yükselmesi beklenen enflasyon ve yüksek kira artış oranı.

Ancak kimi mesken sahiplerinin bu husustaki tavrı ise kiracıları güç duruma düşürüyor. Daima artan enflasyonu işaret eden konut sahipleri kiracılarından yasal orandan daha fazla kira artışı talep ediyor. Bu talebe olumlu cevap alamayan mesken sahipleri kimi vakit kiracılara konutu boşaltması tarafında çeşitli baskılar yapıyor.

TÜİK tarafından belirlenen 12 aylık fiyat endeksine nazaran artırım yapılabilir



Peki mesken sahibi kirayı istediği oranda arttırabilir mi ve kiracıdan meskeni istediği vakitte boşaltmasını isteyebilir mi?

DW Türkçe'ye değerlendirmelerde bulunan avukat Hanife Emine Kara, kiralarda uygulanacak artışın ne formda yapılacağının 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 344'üncü hususunda düzenlendiğine dikkat çekiyor. Buna nazaran yenilenen mukavele için son 12 aylık tüketici fiyat endeksi ortalaması dikkate alınıyor. Son periyotta birtakım konut sahipleri kiracılarından artan enflasyonu ve kesimdeki artışları mazeret ederek yeni artırımlar talep ettiğini tabir eden Kara, lakin yasal olarak bunu talep edemeyecekleri ikazında bulunuyor. 

Bağımsız iktisatçılardan oluşan Enflasyon Araştırma Kümesi'nin (ENAG) hesaplamasına nazaran ise yıllık enflasyon yüzde 123,8. Birtakım konut sahipleri de fiyat artışlarını ENAG'ın hesaplamasına nazaran talep ediyor. Fakat mülk sahiplerinin ENAG'ın sayılarının kira kontratlarında kabul edilemeyeceğini kaydeden Kara, 'Kira kontratları için belirlenen tek istatistik TÜİK tarafından açıklanan son 12 aylık tüketici fiyat endeksi ortalamasıdır' diyor.

Ev sahibi yasal oranı kabul etmemesi durumunda ise sürecin nasıl işleyeceği konusunda Kara şunları söylüyor:

'Bu durumda kiracı mesken değiştirmek istemiyorsa TÜİK tarafından belirlenen son 12 aylık tüketici fiyat endeksi ortalamasına bakarak kira artışı yapabilir. Ve bu oranı mevcut kirasını üzerine ekleyerek kira bedeli olarak uygulayabilir. Mesken sahibi bunu kabul etmese bile yasal artış oranı bu olduğu için kiracı meskende oturmaya devam edebilir. Bu bahiste konut sahibinin kiracıyı meskenden çıkarma yetkisi yoktur.'

Süre beş yıldan uzunsa mesken sahibi farklı bir kıymetlendirme talep edebilir



Kara, şayet kiracı beş yıldan uzun müddettir tıpkı konutta oturuyorsa ve burada bir uyuşmazlık varsa mesken sahibinin bu hususta farklı bir kıymetlendirme talep edebileceğini söz ediyor. Kara'nın verdiği bilgilere nazaran yargı yoluna başvurulduğunda hakim tarafından tüketici fiyat endeksindeki 12 aylık ortalama, kiralanan mümkün durumu ve bölgedeki emsal kira bedelleri göz önünde bulundurularak hakkaniyetli bir karar veriliyor.

Konut badiresi 3 yıl daha sürecek



Yaşanan sorundaki temel sorunun kâfi sayıda yeni konut üretilememesi olduğunu söyleyen Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği Lideri Hakan Akdoğan ise bu gündemin en az üç yıl daha süreceğini belirtiyor.

Türkiye'nin yılda en az 800 bin adet konut üretimi ihtiyacı olduğunu belirten Akdoğan, '2016 yılıyla 2019 ortasında biz konutları satmak için müşteri bulamazdık. Daha sonra hem pandemi hem de kurdaki yükseliş konut üretimi durdurdu. Maliyetler çok arttı. 2020 sonrasında konut üretimi uygunca azaldı. Bir yandan da beşerler yeni konut bakıyor. Piyasa buna karşılık veremedi, fiyatla artışa geçti' diyor.

Talep çok olduğu için bu yükseliş durmadığını söyleyen Akdoğan sözlerini, 'Şimdi 2021 yılı için 700 bin bağımsız kısım ruhsatı alındığını gördük. Bunun ne kadarı inşa edilecek bilmiyoruz fakat bu sayı bile olumlu görünüyor. Şayet bu 2022 yılında daha da üst çıkarsa gereksinimin karşılanması manasında değerli olur' biçiminde sürdürüyor.