iltasyazilim
FD Üye
EVLİYA ÇELEBİ
Evliya Çelebi, Türk edebiyatının yolculuk türündeki ilk ve en manâlı eseri olarak adlandırılan, “Seyahatname adlı kitabın yazarı, ünlü yolcu
1611 yılında İstanbul Kanatlarımın Aşağıda Unkapanı ’nda, geçinmek için pirinç levhalar üstüne oyma işleyen bir usta olan, Derviş Mehmet Zilli'nin oğlu olarak dünyaya gelen Evliya Çelebi, ilk senelerde öğrenimini özel olarak gördükten sonradan bir zaman medresede okudu, babasından tezhip, hat ve nakış öğrendi
Kanuni'nin Zigetvar Seferi ’nde, manâlı hizmetleri olan babasının, çevresindeki şahısların serüvenlerini hikâye ettikleri aile sohbetlerinde bulunduğu zaman baştan başa, dünyayı gezip görme merakı duymaya başladı Belli Başlı adı Mehmed olan Evliya Çelebi, yirmili yaşların başında, İstanbul içinde gezerek gördüklerini duyduklarını kaleme almaya başladı
Enderunda eğitim aldığı dört yılın gerisinde, dayısı Melek Ahmed Paşa'nın aracılığıyla Sultan IV Murad'ın hizmetine girerek sipahi olan Evliya Çelebi, padişahın Revan Seferi ’nden daha sonra saraya girdi Sarayda geçirdiği kısa sürenin gerisinde buradan ayrılarak ilk seyahati olan, Bursa yolculuğuna çıkan ve daha sonra 1640 ’larda İzmit, Trabzon ve Girit yolculuklarına çıkan Evliya Çelebi, 1645 senesinde, Bahadır Giray'ın yanında, Kırım'a gitti Benzer sene Yanya'nın alınmasıyla sonuçlanan savaşta, Yusuf Paşa'nın yanına görevli yer alan ve 1646 yılında, Erzurum Beylerbeyi Defterdarzade Mehmed Paşa'nın muhasibi olan Evliya Çelebi, doğu illeriyle birlikte, Azerbaycan ve Gürcistan'ın değişik yerlerini gezdi
daha sonra Revan Hanı'na ulaklıkla görevlendirilen ve bu nedenle Gümüşhane, Tortum yörelerini de dolaşma fırsatı bulan Evliya Çelebi, 1648 senesinde İstanbul'a geri dönerek Mustafa Paşa ile sam'a gitti ve üç sene bu bölgede incelemeler yaptı
1651'den sonra Rumeli'yi dolaşmaya başlayan ve bir dönem de Sofya'da bulunan Evliya Çelebi, 1667 1670 yılları arasında Avusturya, Arnavutluk, Teselya, Kandiye, Gümülcine ve Selanik yörelerini gezdi
50 sene baştan başa Hicaz, Darı, Sudan, Habeşistan, Dağıstan gibi ülkelere gezilere meydana çıkan ve bu gezilerin bazılarında yakınlık kurduğu bazı devlet büyükleriyle beraber olan Evliya Çelebi, gezilerde kayda değer mektuplar götürmek veya savaşa bulunma gibi çeşitli hizmetlerde bulunuyordu
sırası gelmişken gördüklerini, yaşadıklarını ve gözlemlerini, gerçekçi bir gözle izlenen olayların, yalın ve duru bir anlatım içinde halkın anlayacağı şekilde Seyahatname eserinde, tarih ve yer belirterek yazıya döken Evliya Çelebi, bazen de naklettiği olayları renklendirmek nedeniyle uydurma haberler ve olaylar da ortaya atarak, okuyucunun ilgisini sürüklemek için aklın alamayacağı ilginç olaylara da yer veriyordu
Bütün gezip gördüğü yerleri okuyucuya anlattığı on ciltlik Seyahatname, yalnızca gözlemlere dayalı aktarmaları ve anlatımları içermekle kalmayıp, araştırıcılar için manâlı inceleme ve yorumlara da olanak karşılayan bu eser, belirli bir alıştırma alanını değil, insanla ilgili olan her şeyi kapsar Bu yönüyle Seyahatname, Türk kültür tarihi ve gezi edebiyatı açısından manâlı bir yere sahiptir
Evliya Çelebi ’nin Seyahatnamesi ’nin Ciltlerinin Konuları:
I Deri: İstanbul ve civarı II Deri: Nisan 1640'ta yaptığı Buca, Batum, Trabzon, Kafkasya, Girit seferi, 1645 ’te Erzurum, Azerbaycan ve Gürcistan III Deri: Şam Suriye, Filistin Urmiye, Sivas, ElCezire, Ermenistan, Rumeli (Bulgaristan ve Dobruca) IV Cilt: Van, Tebriz, Bağdat, Basra seyahati V Cilt: Van, Basra seyahatinin sonu, Oçakov seyahati, Rakoçzi ’ye aleyhinde sefer, Rusya seferi, Anadolu asilerine karşısında hareket, Çanakkale yolu ile Bursa ’ya avdet, Boğdan ’a gidiş, Transilvanya seyahati, Bosna ’ya gidiş, Dalmaçya seferi, Sofya ’ya avdet VI Deri: Transilvanya seferi, Arnavutluk ’a gidiş, İstanbul ’a avdet Macar seferi, Uyvar ’ın muhasarası, müellifin 40000 Tatarla, Avusturya, Almanya, Flemenk ’e ve Baltık Denizi'ne kadar gitmesi Uyvar ’ın zaptı, Belgrad ’a avdet Hersek ’e gönderilmesi, Raguza seyahati, Karadağ seferi, Kanija seferi ve KanizsaHırvat memleketi VII Deri: Avusturya, Kırım, Dağıstan, Deşti Kıpçak, Esterhan VIII Cilt: Kırım, Girit, Selanik, Rumeli IX Cilt: Garbi Anadolu, Suriye, Mekke ve Medine seyahati X Deri: Mısır *
Evliya Çelebi, Türk edebiyatının yolculuk türündeki ilk ve en manâlı eseri olarak adlandırılan, “Seyahatname adlı kitabın yazarı, ünlü yolcu
1611 yılında İstanbul Kanatlarımın Aşağıda Unkapanı ’nda, geçinmek için pirinç levhalar üstüne oyma işleyen bir usta olan, Derviş Mehmet Zilli'nin oğlu olarak dünyaya gelen Evliya Çelebi, ilk senelerde öğrenimini özel olarak gördükten sonradan bir zaman medresede okudu, babasından tezhip, hat ve nakış öğrendi
Kanuni'nin Zigetvar Seferi ’nde, manâlı hizmetleri olan babasının, çevresindeki şahısların serüvenlerini hikâye ettikleri aile sohbetlerinde bulunduğu zaman baştan başa, dünyayı gezip görme merakı duymaya başladı Belli Başlı adı Mehmed olan Evliya Çelebi, yirmili yaşların başında, İstanbul içinde gezerek gördüklerini duyduklarını kaleme almaya başladı
Enderunda eğitim aldığı dört yılın gerisinde, dayısı Melek Ahmed Paşa'nın aracılığıyla Sultan IV Murad'ın hizmetine girerek sipahi olan Evliya Çelebi, padişahın Revan Seferi ’nden daha sonra saraya girdi Sarayda geçirdiği kısa sürenin gerisinde buradan ayrılarak ilk seyahati olan, Bursa yolculuğuna çıkan ve daha sonra 1640 ’larda İzmit, Trabzon ve Girit yolculuklarına çıkan Evliya Çelebi, 1645 senesinde, Bahadır Giray'ın yanında, Kırım'a gitti Benzer sene Yanya'nın alınmasıyla sonuçlanan savaşta, Yusuf Paşa'nın yanına görevli yer alan ve 1646 yılında, Erzurum Beylerbeyi Defterdarzade Mehmed Paşa'nın muhasibi olan Evliya Çelebi, doğu illeriyle birlikte, Azerbaycan ve Gürcistan'ın değişik yerlerini gezdi
daha sonra Revan Hanı'na ulaklıkla görevlendirilen ve bu nedenle Gümüşhane, Tortum yörelerini de dolaşma fırsatı bulan Evliya Çelebi, 1648 senesinde İstanbul'a geri dönerek Mustafa Paşa ile sam'a gitti ve üç sene bu bölgede incelemeler yaptı
1651'den sonra Rumeli'yi dolaşmaya başlayan ve bir dönem de Sofya'da bulunan Evliya Çelebi, 1667 1670 yılları arasında Avusturya, Arnavutluk, Teselya, Kandiye, Gümülcine ve Selanik yörelerini gezdi
50 sene baştan başa Hicaz, Darı, Sudan, Habeşistan, Dağıstan gibi ülkelere gezilere meydana çıkan ve bu gezilerin bazılarında yakınlık kurduğu bazı devlet büyükleriyle beraber olan Evliya Çelebi, gezilerde kayda değer mektuplar götürmek veya savaşa bulunma gibi çeşitli hizmetlerde bulunuyordu
sırası gelmişken gördüklerini, yaşadıklarını ve gözlemlerini, gerçekçi bir gözle izlenen olayların, yalın ve duru bir anlatım içinde halkın anlayacağı şekilde Seyahatname eserinde, tarih ve yer belirterek yazıya döken Evliya Çelebi, bazen de naklettiği olayları renklendirmek nedeniyle uydurma haberler ve olaylar da ortaya atarak, okuyucunun ilgisini sürüklemek için aklın alamayacağı ilginç olaylara da yer veriyordu
Bütün gezip gördüğü yerleri okuyucuya anlattığı on ciltlik Seyahatname, yalnızca gözlemlere dayalı aktarmaları ve anlatımları içermekle kalmayıp, araştırıcılar için manâlı inceleme ve yorumlara da olanak karşılayan bu eser, belirli bir alıştırma alanını değil, insanla ilgili olan her şeyi kapsar Bu yönüyle Seyahatname, Türk kültür tarihi ve gezi edebiyatı açısından manâlı bir yere sahiptir
Evliya Çelebi ’nin Seyahatnamesi ’nin Ciltlerinin Konuları:
I Deri: İstanbul ve civarı II Deri: Nisan 1640'ta yaptığı Buca, Batum, Trabzon, Kafkasya, Girit seferi, 1645 ’te Erzurum, Azerbaycan ve Gürcistan III Deri: Şam Suriye, Filistin Urmiye, Sivas, ElCezire, Ermenistan, Rumeli (Bulgaristan ve Dobruca) IV Cilt: Van, Tebriz, Bağdat, Basra seyahati V Cilt: Van, Basra seyahatinin sonu, Oçakov seyahati, Rakoçzi ’ye aleyhinde sefer, Rusya seferi, Anadolu asilerine karşısında hareket, Çanakkale yolu ile Bursa ’ya avdet, Boğdan ’a gidiş, Transilvanya seyahati, Bosna ’ya gidiş, Dalmaçya seferi, Sofya ’ya avdet VI Deri: Transilvanya seferi, Arnavutluk ’a gidiş, İstanbul ’a avdet Macar seferi, Uyvar ’ın muhasarası, müellifin 40000 Tatarla, Avusturya, Almanya, Flemenk ’e ve Baltık Denizi'ne kadar gitmesi Uyvar ’ın zaptı, Belgrad ’a avdet Hersek ’e gönderilmesi, Raguza seyahati, Karadağ seferi, Kanija seferi ve KanizsaHırvat memleketi VII Deri: Avusturya, Kırım, Dağıstan, Deşti Kıpçak, Esterhan VIII Cilt: Kırım, Girit, Selanik, Rumeli IX Cilt: Garbi Anadolu, Suriye, Mekke ve Medine seyahati X Deri: Mısır *