evrende konum

evrende konum cisimlerin güneşe tarafından konumu yıldızların konumu cisimlerin güneşe tarafından konumuna ne denir bir yerin olan konumuna ne denir olan konum Gök Küresi Yıldızları ve bütün gök cisimlerini, gök kubbesi ya da gök küresi denen bir yarım kürenin iç yüzüne serpilmiş gibi görürüz Aslında gök küresi, geometrik, sürükleyici bir küre değildir İnsan gözü sınırlı uzaklıklar için mukayese yapabilir, büyük uzaklıklar için bu karşılaştırma gücü biter Gök cisimleri, bu nedenle büyük bir yarım küre üzerinde eşit uzaklıktalarmış gibi görünür, gözlemci defalarca gök küresinin merkezinde bulunur Gök cisimlerinin görünen hareketlerinin, gök küresi kavramına emrindeki olarak incelenmesi, küresel astronomiyi oluşturur 1548892317 1548892317 evrendekonum5c5238a16401devrendekonum5c5238a16401d http:astomomuedutrimages1gokkure1gif Koordinat Sistemleri Dönme ekseni kürenin merkezinden geçer ve gök küresini kutup noktaları denen iki noktada deler Yer’in dönme eksenine Yer’in merkezinde düşey olan düzleme ekvator düzlemi denir Yer için ekvator düzlemi olarak isimlendirilen bu temel düzlem diğer koordinat sistemlerinin her birinde özel isimler alır Yandaki şekilde A noktasının yerini anlamlı olarak belirleyebilmek için, bir başlangıç düzlemine gereksinim vardır Bunun için bir başlangıç noktası alınır D noktası böyle bir noktadır Burada DOB açısı, B noktasından geçen ekvator üzerindeki yayı temsil eder Baştan Yer küremize dönersek; PDP çemberi, Greenwich’den (İngiltere) geçen meridyeni ve DOB açısı, A noktasının boylamını temsilcilik eder Koordinat sisteminin adı Esas düzlem Meridyen ölçümünün temel düzlemde açılış noktası Enlem, Boylam adları Ufuk Ufuk Güney noktası Azimut, Irtifa Ekvator Gök ekvatoru noktası Sağaçıklık, Dikaçıklık Saat Gök ekvatoru id noktası Saat açısı, Dikaçıklık Ekliptik Ekliptik düzlemi noktası Ekliptik boylamı, Ekliptik enlemi Küre üzerindeki bir noktanın yerini belirleyebilmek için iki açıya ihtiyaç duyulur Bunlardan biri; noktanın temel düzlemden olan açılı uzaklığı, diğeri seçilen açılış noktasından olan ve esas düzlem üstünde ölçülen açılı uzaklıktır çoğunlukla koordinat sistemleri, seçilen temel düzleme tarafından adlandırılır Çizelge 1’de astronomlar tarafından en fazla kullanılan dört koordinat sistemi için esas düzlem, boylam ölçümünün başlangıç noktası ve koordinatların özel isimleri not edilmiş ve bunlardan iki tanesine Şekil 2’de gösterilmiştir 1548892317 1548892317 evrendekonum5c5238a19e217evrendekonum5c5238a19e217 http:astomomuedutrimages1gokkure2gif a) Ufuk koordinat sistemi, b) Ekvator koordinat sistemi Yıldız Koordinatlarının Ölçümü Gök küresinde Zenit’den ve gök kutbundan, dolayısıyla ufuk düzleminde yer alan Kuzey (K) ve Güney (G) noktalarından geçen düzlemle gök küresinin arakesitine, (O) noktasında bulunan gözlemcinin meridyeni denir 1548892317 1548892317 evrendekonum5c5238a1b5849evrendekonum5c5238a1b5849 http:astomomuedutrimages1gokkure3gif Yan şekil meridyen üstünde zenit ve direk noktalarını göstermektedir Dipteki şekide bir yıldızın doğudan (D) doğduğu, S’de meridyenden geçtiği ve batı noktasından (B) battığında çizdiği görünür yayı yayı göstermektedir SOE açısının yıldızın tepede olan açıklığına eşit olduğu görülmektedir Bu açı, özel olarak kurgulanan boylam dürbünü ile kolayca ölçülür Yelken Direği yıldızı 900, ekvator 0 (sıfır)’ı gösterir 1548892317 1548892317 evrendekonum5c5238a1c9b92evrendekonum5c5238a1c9b92 http:astomomuedutrimages1gokkure4gif Ölçümlerde kullanılan saat, Yer’in güneşe kadar değil bir yıldıza göre değişiminden yararlanılarak bulunur Bu saat, her gün ilkbahar noktası ( ) meridyenin üstteki geçişinde iken sıfırı gösterecek şekilde ayarlanır Yer’in yörünge hareketinden dolayı, güneş günü Yer’in hakiki dönme döneminden daha uzun olur Dipteki şekilde de görüldüğü gibi, bir günlük hareketinde Yer, (1) konumundan (2) konumuna gelmiş ise, bir tam dönüşten sonra güneşe dönük gözlemcinin yüzü bu kez V yönünde olacaktır Yer ek olarak a açısı dek döndükten sonradan gözlemcinin yüzü güneşe dönük olacaktır Ölçümlerde kullanılan saat, Yer’in güneşe göre yok bir yıldıza tarafından değişiminden yararlanılarak bulunur Bu saat, her gün ilkbahar noktası ( ) meridyenin üst geçişinde iken sıfırı gösterecek şekilde ayarlanır Yer’in yörünge hareketinden nedeniyle, güneş günü Yer’in reel dönme döneminden daha uzun olur Şekil 5’de görüldüğü gibi, bir jurnal hareketinde Yer, (1) konumundan (2) konumuna gelmiş ise, bir tam dönüşten sonra güneşe dönük gözlemcinin yüzü bu kez V yönünde olacaktır Yer ek olarak a açısı değin döndükten sonra gözlemcinin yüzü güneşe dönük olacaktır Yer’in reel dönme dönemini belirlemede, yıldızlar en yerinde kullanım sistemidir Yıldızlara tarafından belirlenen Yer’in dönme dönemi yıldızgünü olarak tanımlanır Yıldız zamanının gök bilimciler için çok büyük yük taşıdığı açıktır Eğer Yer, güneş çevresinde 365 günde bir dolanım yaparsa, günde 3600365 0,98 derecelik yol alır Aşağıdaki bağıntılar hatırlanırsa; 1548892317 1548892317 evrendekonum5c5238a1df242evrendekonum5c5238a1df242 http:astomomuedutrimages1gokkure5gif (24saat 360derece) (4 dakika 1 derece) Bir güneş gününün bir yıldız gününden 4 dakika daha uzun olduğu görülür Yıldızın meridyenden geçiş hemen saptama edilen zaman yıldızın sağaçıklığıdır Mesela; yıldız zamanı olarak saat beş iken, ilkbahar noktası ( ) meridyeni geçeli beş saat olmuştur Sağaçıklığı beş saat olan bir yıldız ise o lahza meridyendedir​Gök Cisimlerinin Görünen Hareketleri Gök yüzüne serpilmiş olan gök cisimlerinin, gök kutuplarından geçen bir dingil etrafında topluca yapmış olduğu dönme hareketine, gök cisimlerinin günlük hareketi denir Her gün gök cisimleri güneş gibi doğmakta, müşterek bir aks etrafında birer çember yayı çizmekte, meridyenimiz üstünde en yüksek noktasına ulaşmakta ve daha sonra tekrar alçalarak batmaktadır Güneş, Ay ve gezegenler de tüm yıldızlar gibi birazcık çeşitlilik göstermekle birlikte, bu toplu harekete katılmaktadırlar Yüzyıllar boyu, bu hareketin Yer küre ile bir ilişkisi olmadığı, bütün gök cisimlerinin Yer çevresinde dolandığı düşüncesine inanılmıştır On altıncı yüzyıl başlarında, Galileo, bu görüşün içten olmadığını, dünyanın döndüğünü söylediği için cezalandırıldı 1851’de Fransız fizikçi Faucault sarkaç deneyleri ile Yer’in döndüğünü kanıtladı Bu dönme hareketinin ekseninin göğü deldiği hayali noktalara, göğün kutupları denir Göğün kutuplarından biri, bizim ülkemizden de görülür ve Minik Ayı yıldızının en ucunda bulunan Sırık yıldızı (Polaris CMi) olarak tanıdığımız yıldızın çok yakınında bulunur Buna kuzey direk, diğerine de güney uç denir Kuzey yarım küreden, Kutup yıldızı sabit ve çevresinde yer alan öteki yıldızlar, onun çevresinde dolanıyormuş gibi görünür Yer merkezinde dönme eksenine tepede olan olan düzleme, ekvator düzlemi, bu düzlemin yer küresi ile arakesitine Yer ekvatoru, gök küresi ile arakesitine Gök ekvatoru denir Ufuk çemberi ile gök ekvatorunun kesim noktaları, gözlemcinin doğu ve batı noktalarıdır jurnal hareket yönünde (saat yönü) ufkun altından üstüne geçerken rastlanan kesim noktası doğu, diğeri batıdır Buna kadar ekvator üstünde yer alan bir yıldız, o yerin hakiki doğu ve batı noktalarından doğar ve batar Güneş yılda iki kez, 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde ekvator üzerinde bulunur