Evrim, Sanılanın Aksine 'Rastgele' Olmayabilir

Bilim dünyasında büyük kabul gören evrim teorisi, bugüne kadar çoklukla ‘rastgelelik’ üzerine tartışılıyordu. Teori, uzunca müddettir tiplerin göç ya da cinsler ortası yatay gen transferi üzere çeşitli nedenlerden ötürü rastgele mutasyonlar ve çevresel faktörler tarafından şekillendirilmesi olarak kabul ediliyor, bu nedenle de büyük ölçüde varsayım edilemez olarak görülüyordu.

Yale Üniversitesi ve Kolombiya Üniversitesi’nden bilim insanlarının yaptığı yeni bir araştırmaysa bu durumun pek de o denli olmayabileceğini ortaya koydu. Bilim insanları, spesifik bir bitki soyunun neotropik bölgesi boyunca dağılmış dağlık yerlerde arka arda üç misal yaprak tipini birbirinden bağımsız olarak geliştirdiğini keşfetti.

Birbirinden bağımsız bölgelerde birebir cins yapraklar görüldü:


Bilim insanlarının yeni keşfi, bilhassa Kuzey Amerika'da görülen Vibarnum tipi bitkilerin bir üyesi olan Oreinotinus ile sağlandı. Kelam konusu bitkinin kimi örneklerinde büyük ve tüylü yapraklar, kimilerindeyse küçük ve yumuşak yüzeyli yapraklar görülüyordu. Bilim dünyası, bitkinin yapraklarındaki bu ayrılığın her iki yaprak formunun da bitki tipinin tarihinin erken devirlerinde evrimleştiğini ve daha sonra kuşlar sayesinde çeşitli bölgelere yayıldığını öngörüyordu.

Fakat bilim insanları, çeşitlerin dağılımıyla birlikte bu yaprak formlarının farklı bölgelerde birbirinden bağımsız olarak evrimleşme mümkünlüğünü araştırmak istedi. Her biri eşsiz, endemik bir Oreinotinus tipi içeren 11 dağlık alanı belirledi. Bu alanlar, birbirlerinden büsbütün bağımsızlardı. Toplamda 40 Oreinotinus tipi üzerinde çalışan bilim insanları, yalnızca dördünün 11 alanda birden mevcut olduğunu gördü.

Öte yandan 11 alandan dokuzunda en az iki yaprak formu, dördünde üç ve birinde (Meksika'nın Oaxaca kenti) tam dört farklı yaprak formu görüldü. Yapılan simülasyonlar ve geliştirilen modeller ile birlikte bu yaprak çeşitlerinin bitki cinsinin dağılmasından evvel evrildiği teorisi rafa kaldırılmış oldu. Çünkü rastgelelik, birbirinden bağımsız alanlardaki dokuz bölgede tıpkı formların görülmesini tek başına açıklayamıyordu. Yani yapraklar, birbirlerinden bağımsız bir biçimde farklı bölgelerde birebir halde evrilmişti.

'Çoğaltılmış radyasyon' olarak anılan bu durum, daha evvel Karayipler'deki Anolis kertenkeleleri, Afrika yarık göllerindeki çiklit balıkları ve Hawaii'deki örümceklerde de görülmüştü. Yeni keşif ile birlikteyse bu durum, birinci defa bitkilerde de görülmüş oldu.

Çoğaltılmış radyasyon nedir?

Çoğaltılmış radyason, benzeri form kümeleri farklı bölgelerde tekrar tekrar tıpkı formda gelişmesi durumunu tanımlıyor. Örnekle açıklamak gerekirse, Sünger Bob'lardan oluşan beş farklı küme, bir anda okyanusun birbirinden büsbütün farklı bölgelerine gönderildiğini düşünelim. Bu kümeler birbirleriyle bir daha asla yan yana gelmeyecekler. Ayrımdan milyonlarca yıl sonra da her beş kümenin olduğu bölgede tipleşme meydana gelecek. Ama bu beş küme, evrimde kabul edilen çeşitli şartlara bağlı rastgele mutasyonlar geliştirmek yerine, büsbütün özgün Sünger Bob kümesine bağlı formda gelişecek.