Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
teknolojiuzmani
FD Üye
Rusya Ukrayna'da akınlarına devam ederken, ABD ve AB tarafından bugüne kadar açıklanan yaptırımlar çok tatmin etmiş gözükmüyor. Bankalara getirilen işlem kısıtları ile bir nebze tesir beklense de Rus oligarkların dolambaçlı para sistemleri, son periyotta Rusya'nın artan rezervleri üzere etmenler yaptırım değil de yapmasan da olur üzere algılandı.
ABD Lideri Biden, son açıklamasında, 'Ukrayna konusunda Rusya'ya karşı geniş çaplı yaptırımlar dışındaki alternatif, Üçüncü Dünya Savaşı başlatmaktır' derken, gözler yeniden SWIFT sistemine döndü!
Rusya SWIFT sisteminden neden çıkarılmıyor, çıkarılsa daha mı makus, Avrupa mı mahzur? üzere başlıklar sürüp giderken, tahminen de küresel dünyada dönüp dolaşıp kendilerini vurmasından korkuyorlar!
Taş devranına döner mi?
Ekonomist Gazeteci Uğur Gürses T24'te yazsısında SWIFT için kritik bir benzetme yapıyor: Bumerang!
Sistem global finans ve ticaret ağında şöyle bir kilit noktada bulunuyor:
Bir banka ya da ülke bankacılık sistemi, hazırlıksız ise sisteminde dışında kalınca bir anda fon akımlarında 'taş devri' şartlarına geri döner ve Rusya örneğinde, SWIFT yasağı ile beklenen durum; hesaplarına para girişi olmaması, ödeme yapamaması, akreditif açamaması, teminat verememesi. Epeyce ağır bir durum.
SWIFT nedir? ülkeler içine neden değerli? Rusya'yı neden tesirler öncelikle buna bakmak isterseniz????
Kimler Rusya'dan alacaklıysa kırk kere düşünsün!
Şimdi bakalım Gürses, bumerangın dönüşünü nasıl anlatıyor:
SWIFT yasağı peşinde koşan ülkelerin 'kırk kere düşünmesinde' fayda var. Çünkü sonuçlarının bumerang üzere geri dönen potansiyel tesirleri olacaktır.
Çünkü Rusya sistem üzerinden ödeme yapamazsa borçlarını da ödeyemez. Ticarette ve finansmanda zincirleme borç ödeme sıkıntıları gelişmiş ülke banka ve şirketlerini de üzecektir.
Bu durumda 'Kimler alacaklıydı Rusya'dan?' sorusu akla gelmeli.
Bu da birden fazla gelişmiş ülkenin Rusya'dan 118 milyar dolar alacaklı olduğunu söylüyor. BIS datalarına nazaran, çeşitli formlarda olan bu alacaklarda 'SWIFT yasağını destekliyoruz' açıklamasını yapan İtalya başta geliyor.
Kırım'ı ilhakında Rusya ne kadar rezerv yaktı?
Rusya'nın Kırım'ı ilhakı öncesinde, 2013'te bu alacakların düzeyinin 260 milyar dolarda olduğunu da not düşelim.
2014 sonrasında Rusya, bir taraftan getirilen kısıtlamalarla zorunlulukla da olsa borç azaltırken, döviz rezervlerini de süratle yükseltti. 2015'te 350 milyar dolara gerileyen rezervlerini, 2022'ye girildiğinde 640 milyar dolara çıkarttı.
Bu döviz rezervi düzeyi, rastgele bir anda döviz geliri ve ödemelerinin durdurulduğunu varsayarsak sermaye malları ithalatı hariç tüm ithalatını 60 ay boyunca yapabilmesine imkan sağlıyor.
Dönelim SWIFT meselesine!
Geçen hafta Rusya'ya yaptırım kararlarını açıklayan ABD Lideri Biden; dolar, Euro, yen ve sterlin cinsinden süreç yasağının SWIFT'ten daha sert ve tesirli bir yol olacağını vurguluyordu. Ki bu hakikat.
SWIFT bir ödeme sistemi, yerine diğer bir ödeme sistemi koymak mümkün olabilir.
Geçmişte SWIFT şimdi yaygınlaşmadan evvel bankalararası döviz transferinin 'telegrafik transferle' yapıldığını, bunun da hala mümkün olduğunu not düşelim. Gereken şey, ödeme buyruğu verenle alan ortasında yazılı bir bildiri ağı ve şifreleme kodu. Geçmişte, şifreli telekslerle yapılan ödemelere yine dönmek mümkün.
Rusya'nın rezervleri!
Ama bir kaideyle; bunu yapacak, kabul edecek muhabirler olması gerekiyor.
İşte bu yüzden Rusya karşısında duran ülkeler, aşikâr rezerv paralar cinsinden ödeme yasağı getirirlerse bizatihi muhabirlerin hesap işletimini durduracağından SWIFT'in yasaklanmasından çok daha tesirli olur.
Bu durumda da Rusya'nın döviz rezervleri kısıtlı bir kesim ülkeden ithalat yapabilmesine fayda yalnızca.
Rusya Merkez Bankası'nın datalarına nazaran, Rusya'nın döviz rezervlerinin dağılımı aşağıdaki tablodaki üzere.
Rezervler yüklü nerede?
Büyük kısmı altın ve Çin'de park etmiş döviz hesaplarında. Gerisi çoğunlukla G7 ülkelerinde kabaca yüzde 10'lık dilimler halinde. ABD dolarının hissesi yüzde 16 olmasına rağmen, ABD'de muhabirlerde tutulan rezerv yüzde 6.6
Bu demek oluyor ki ABD dışında da dolar hesabı var.
FT'nin haberinde uzmanlardan aktarıldığına nazaran; SWIFT'te 291 üyesi olan Rusya'nın hissesi şöyle: tüm SWIFT ileti akımının yüzde 1.5'i, ileti sayısında 13'üncü, ödeme bildirilerinde ise dünya altıncısı. Kestirim edilen ise yıllık ölçü ise 800 milyar dolar.
Britanya Merkez Bankası BOE'nin altı ayda bir yayımladığı döviz süreç hacimlerine nazaran, Londra piyasasında ruble alım-satım süreç hacmi 319 milyar dolar. Bu hacim, TL karşılığı yapılan alım-satımların yaklaşık 2.5 katı.
İşlemler ne kadar düşer?
Tüm bu ölçekte fon akımları, SWIFT Ruslara kapandığında muhabir bankalarca yapılabilecek olsa da, tıpkı akıcılıkta olması sıkıntı. Muhtemelen kayda bedel ölçüde düşecektir.
Yaptırımların son haline nazaran, süreç tipine nazaran, biraz da güç tedarik bağımlılığı nedeniyle istisnai olarak Rusya'ya açık kapılar bırakılmış görünüyor.
İngiliz tarihçi müellif Adam Tooze, ABD'nin açıkladığı Rusya yaptırım kararlarının, güç alımlarında ödemelere müsaade veren bir dizaynda olduğunu, dolar ödemesinin ABD'de yapılamayacağını fakat ABD dışında dolar ödemesinin mümkün bir kaçış kapısının bırakıldığına işaret ediyor. Tooze, ABD Hazinesinin kısıtlamaları içeren karar metinlerinden hareketle, yasaklanmamış ve ABD'li olmayan bir bankadan, örneğin bir Avrupa bankasından güç ödemelerinin yapılabileceği sonucunu çıkarıyor.
Yasak yeni sistem getirir mi?
Bir ay evvel Bloomberg'te yayımlanan bir habere de atıf yaparak, Almanların mümkün bir kısıtlamada istisna talep ettiklerini de not düşüyor.
Bu tabloda, Rusların kısıtlı da olsa güç hasılatını hudutlu da olsa toplamaya devam edecekleri, SWIFT yasağı gelse bile 'açık kapının' olacağı anlaşılıyor.
2014 Kırım ilhakı sonrası Rusya'nın karşılaştığı kısıtlamalar nedeniyle ödeme sistemleri geliştirmeye başladığı biliniyordu; Visa ve Mastercard'tan çıkarılınca kapalı devre MIR kredi kartı sistemini kurmuştu. Birebir vakitte da sonlu bir kapasiteyle çalışan SFPS ödeme sistemini.
Çin ve Bricks ülkelerinin memleketler arası ödemelere dönüşebilecek ödeme sistemleri kurdukları da biliniyor.
Uzmanlar, SWIFT yasağı ile bizatihi ABD'nin ve Avrupa'nın çıkarlarının hasar alacağını düşünüyor. Bu sistemin yaptırım aracı bir silaha dönüştürülmesi ve sık sık kullanılmasının hem süratle alternatif arayışları arttıracağı hem de dolar kullanımını azaltacağı not ediliyor.
Son olarak, kısıtların yalnızca Rusya'yı değil, tıpkı biçimde Rusya'nın finansal ve ticari münasebette olduğu tüm tarafları etkileyeceği de çok açık.
Pandemiden sonra, karmaşık yeni ve bilinmez bir perdenin açılışını izliyoruz.
