Eyvallah Kelimesinin Anlamini Biliyor musunuz?

Eyvallah’in manasini gerçek anlamiyla düsündünüz mü? Tasavvufi kültürün en latif tabirlerinden biri olan ‘eyvallah’, çogu kimseler tarafindan yerli yersiz, gelisigüzel kullanilmasina ragmen yine de isitildiginde veya söylenildiginde ruhlara serinlik ve rahatlama bahseden tilsimli bir söz Manevi terbiyeyi insani hayatta nakis nakis isleyen ve inceleyen tasavvuf, bu hassasiyeti konusma üslübunda da göstermistir
Eyvallah, üç ayri kelimeden olusan Arapça bir cümle ‘Ey’ veya ‘iy’, ‘evet, tabii’ gibi anlamlara gelir
Bilhassa vav’la beraber kullanildiginda dilimizdeki ifadesiyle ‘aynen öyle, tastamam’ gibi manalari içine almaktadir
‘Tamam, peki’ manasina pratik Arapça’da halihazirda ‘eyva’ seklinde söylenisine halkimiz asinadir
Bazen ayvaa olarak müstehzi bir edayla fevkalade kötü taklitlerini de duydugumuz bu kelam esasinda Allah lafzi düsünülerek bizdeki eyvallah’in Araplardaki söyleme tarzidir
“Ve harfine gelince Sadece gramer açisindan incelendiginde en az on iki ayri islevi olan bu harfi, kültürel boyutuyla ciltlerle kitapla ifade etmek mümkün
Bu tabirde geçen “vav için çesitli fikirler öne sürülmüs Bazilari cevabi kuvvetlendirmek için, bazilari da yemin manasi için kullanildigini öne sürmüslerse de maiyyet yani beraberlik bildirmek için kullanildigi fikri agir basmistir
Ikinci kelime olan “Allah ki daha çok lafzatullah seklinde ifade edilir Cenabi Hakk’in yüzlerce ismi olmasina ragmen Allah ismi gibisi yoktur Çünkü ‘Zati Ehadiyyet’in kendisini tesmiye ettigi isimdir
Öyle bir zat ismi ki, semavi kitapta beyan edilen bu isim etimolojik olarak bile incelense, esi benzeri olamayan bir kelime olarak kalmayip, ayrica ikiligi ve çogullugu kabul etmeyen bir yapiya sahiptir

Sadece içinde geçen lafzatullah bile eyvallah’in alelade kullanilmamasina yeter bir sebeptir
Belki de gündelik Arapçada eyvaa olarak ifade edilmesi bundan kaynaklaniyordur “Eyvallahin yukarida geçen manasiyla beraber tasavvuftaki istilahi sahasini mülahaza edersek bu gerçek daha bariz bir hal alacaktir ‘Hakla kabul ettik, haktandir’ manasini ihtiva ettiginden eyvallah, sufiyyede hemen hemen her halde zikredilir, bir virddir adeta “

Her tecelli eden, mademki Cenabi Hakk’in takdiri ve muradiyladir, o halde hakla kabul ettik, eyvallah

Su anda anlayabildigime, yahut sonra idrak edecegim irfana simdiden eyvallah

Güzelçirkin diye tavsif ettigimiz velakin hepsinde gizli ve asikar olan hikmete gördügüm görmedigim esrari ilahiyeye eyvallah

“Eyvallahin ruhuna nüfuz edebilirsek içinde samimi bir tasdik havasi barindigini fark edebiliriz Samimi, içten kabullenis ancak muhabbetle olur Zaten din de bu muhabbetin tesiri içindir Öteki türlü, inanç sistemini sadece bir dizi ameller olarak algilamak ki menzile yani o rizaya asla ulastiramaz Ikilik de burada baslar, bu muhabbet olmazsa her muhatap kalinan emrinde o bir sen olmus olur ki, kisi bu durumda ibadet ederken ikilikten kurtulamaz Halbuki muhabbetle teslimiyet gerçek birligi saglar
Eyvallah böyle bir halin nisanesidir Bu mefhum ile alakali Kitap’tan ve sünnetten pek çok örnek vardir
Mesela Bakara Süresi’nde anlatilan Hz Müsa (as)’nin kissasinda; Hz Müsa (as) kavmine ‘Allah’in bir inek kes’ emri verdigini söylediginde onlar, “Sen bizimle alay mi ediyorsun diye karsilik verirler Müsa (as)’nin isin ciddi oldugunu belirtmesi de ikna olmalarina yetmez “Bu inegi bize anlat, rengi nedir, neye benziyor, söyle mi böyle mi? gibi sorularla isi yapmamak için kirk dereden su getirirler

Maide Süresi’ndeki kissaya göre ise önce Allah’tan doymak için rizk isterler, kendileri kudret helvasi ve bildircin eti ile nimetlendirilmeleri ve bu mucize karsisinda sayisiz hamd ü sena edip Hak Teala’ya sükredecekleri yerde, ‘bu sofrada sogan, sarmisak yok’ diyerek onda bile kusur bulurlar
Anlasilan ne emirlere karsi ne de nimetlere karsi eyvallah diyerek bir teslimiyet göstermezler Zaten bu gibi hususlarda çok fazla itiraz etmelerinden dolayi Cenabi Hakk’in Yahudi seriatini çok agir kildigini söylemislerdir Kur’ani Kerim’de ve hadisi seriflerde geçen bu ve benzeri misaller tecellileri eyvallah ile kabullenemeyisin Mevla’si ile kulu arasindaki muhabbet bagini nasil kopma noktasina getirdigini ibretle göstermektedir

Dini kaynaklarda ve kültürümüzde ahlaki güzellikte numune teskil edebilecek abidevi sahsiyetlerin hep eyvallah’in o tasdiki ruhuna ermeleriyle bu derecelere nail olduklarina isaret vardir Insan birçok musibete ‘ben’ belasindan, çekismekten dolayi ugramaz mi?
Baska bir ifadeyle inayeti Hak’la, halkla yasamayi kendisine siar edinerek eyvallah’i vird edinen kolay kolay gaflete, hirsa, kavgaya düser mi? Adim adim benlikten kurtulmaya basamak olan eyvallah, hak suretinde batilin ayrilmasina vesile oldugu gibi, haktan ve hak ilminden ayri düsmeye de lazim bir virddir “Kisi böylesi bir hakikat rehberine erisirse, eyvallah’a iyi tutunmali der sofiler

Hz Müsa (as)’nin Hizir ile olan arkadasligi bu mevzuya pek güzel misal teskil eder Bir zata sormuslar: “Her seye eyvallah, peki gafilin gafletine de mi eyvallah? Cevaben, “Gaflete eyvallahimiz yoktur; fakat gafil bir kimse gördügünde, ‘Bu, benim halim de olabilirdi; ama Cenabi Hak su an beni muhafaza etti’ diye tefekkür edersin Ve ibretle eyvallah dersin demis “Peki, yanlis olan seyi nasil düzeltecegiz? diye sormuslar O zat devamla, “Kendi acizligini hatirina getirerek karsisindakini ikna etmen daha kolay olur, sen kendi egonu aradan çikarirsin, böylece sözünün tesiri olur diye cevaplamis

Cenabi Pir Mevlana Celaleddini Rumi (kds)’nin oglu Sultan Veled, sahane bir beytinde bu güzellikleri özetlemis: “Bize ne irsi peder, ne servet ü ne cah kalmistir,Suüri hikmete karsi bir eyvallah kalmistir (Bizlere babamizdan maddi bir miras, büyük bir servet ve makam kalmadi Bizlere kalan (bunlardan çok daha kiymetli, bizleri evvelkilerin mevkiine erdiren) Hakk’in hikmet tecellilerini eyvallahla karsilama hali kalmistir)

Mevlam! Sen'den gelene, gelmeyene; ne sekilde belirlemissen kaderime, bu oyundaki biçtigin rolüme , yürekten kocaman bir EYVALLAH