Ezan okumanın fazileti,Ezanın hükmü,Ezanı okumanın ve dinlemenin edepleri

EZAN OKUMANIN FAZİLETİ

Ezan okumanın fazileti hakkında Allah Rasulu Efendimiz'den şu sözler varid olmuştur:
Ezanı işiten hiçbir cin, insan ve taş yoktur ki ezan okuyanın lehinde şahitlik
yapmamış olsun(21) Yani ezanı işiten her şey, okuyan hakkında şahitlik yapar Ezan
okumanın fazileti hakkında irad buyurulan hadislerden bazıları şunlardır:

Ezanı okuyan kimsenin sesinin işitildiği her yer ve her şeyden dolayı okuyan
bağışlanır Yaş ve kuru her şey onun bağışlanması için dua eder Namaz için cemaatte
hazır olana da 25 sevap yazılır Ve o ikisi arasındaki günahları silinir(22)
Müezzinler, kıyamet gününde boyu en uzun kimseler olacaklardır(23) Sizin sesi en
iyi olanlarınız ezan okusun, en iyi Kur'an okuyanlarınız da imam olsun(24) Ezan
okumanın bu faziletinden dolayıdır ki Hz Ömer (ra): Halife olmasaydım, müezzin
olurdum(25) demiştir

EZANIN HÜKMÜ

Ebu Hanife ezanın bir sünneti muhkeme yani vazgeçilemez bir sünnet olduğunu,
ezansız ve kametsiz cemaatle namaz kılanların sünnete muhalefet ettiklerini ve
günahkâr olduklarını söylemiş, İmam Muhammed de ezanın vacib olduğunu ifade
etmiştir Bu iki görüş telif edildiğinde karşımıza şu hüküm çıkmaktadır: Sünneti
Müekkede veya sünneti muhkeme vacib gibidir Onu terk etmede günah vardır Onun
terk edilmesi üzerine savaş bile yapılır Çünkü ezan, İslam'ın hasais ve
şeairindendir(26) Yani olmazsa olmazlarından, özellik ve sembollerinden alâmet ve
işaretlerindendir

Sünneti müekkede veya muhkeme ile vacibin te'lifine farzı kifaye de denir Onun
için ezanın farzı kifaye olduğunu söyleyenler de vardır Mesela, İbnü'lMünzir:
Hazarda ve seferde ezan, yalnız cemaat hakkında farzı kifayedirdemiştir(27)
Buna göre bir muhitte bu farz yerine getirilmezse bütün Müslümanlar günahkâr olur
Ama aynı çevrede bir Müslüman ezan okuma görevini yerine getirse bütün Müslümanlar
vebal ve mesuliyetten kurtulmuş olurlar

EZANI OKUMANIN VE DİNLEMENİN EDEPLERİ

Ezan kelimesinin tasrifi, tef'il babındandır Teklim'den kelâm denildiği gibi
te'zinden de ezan denilmiştir Te'zin ezan okumak ve vakti bildirmektir Ezan okuyan
kişiye müezzin denir(28)
Ezanın bir müezzin açısından adabı vardır, bir de dinleyici açısından adabı vardır

Ezanı Okumanın edepleri:

1Ezânı okuyan erkek olmalı, kadının müezzinliği tahrimen mekruhtur 2Aklı yerinde,
ilim ve takva sahibi olmalı, fasık ve cahillerin ki mekruh, çocuk ve delilerin ezanı
yeniden okunmalıdır 3Müezzin abdestli olmalıdır 4Ezanı ayakta okumalıdır
5Yüksek bir yerden kıbleye dönük okumalı, hayye alessalah derken sağa, hayye
alelfelah derken sola dönmelidir Eğer minarede ise kıbleye dönerek başlamalı, sonra
sağdan itibaren şerefede dönmelidir 6Ezanda ve kamette konuşmamalı, 7Yüksek sesle
okumalı, cümleler arasında birazcık durmalıdır 8Sıraya riayet etmeli, 9Başka bir
meşguliyete yer vermemeli 10Ezanla kamet arasında fasıla olmalıdır

Ezan Dinlemenin Edepleri:

1 Ezânı duyan kimse, Ezana hürmet etmelidir Bu da ancak dinlemek ve ezan bitinceye
kadar bir şeyle meşgul olmamakla olur Sünnete uygun ezanı yani vaktinde okunan lahn
ve teğanniye sebep olan yanlışlardan uzak bulunan bir ezanı işiten kimse, Kur'an'ı
okumakta dahi olsa durup ezanı dinler ve kelimelerine icabet eder Namazda olan
cenaze namazı dahi olsa hutbe okuyan veya dinleyen derste, yemekte veya tuvalette
bulunan icabet etmez(29) 2Davetine icabet ve sözlerini tekrar etmelidir 3İkinci
şehadette Karret bike aynî ya Rasulallahyani gözlerim seninle aydınlandı ey
Allah'ın Resulü!demeli, baş yahut şehadet parmaklarının uçlarını öperek gözlerine
sürmelidir 4Hayyelerde La havle vela kuvvete illa billahil aliyyilazimyani
Büyük ve Yüce Allahtan başka kudret ve kuvvet sahibi yokturdemelidir 5Müezzinin
sabah ezanında essalatu hayrun minennevmdemesinden sonra sadakte ve berirte ve
bilhakki natakteyani doğru söyledin, hakkı konuştundemelidir 6İstiğfar
etmelidir 7Allah'ın mağfiretine davet edildiğini bilmelidir 8Ezanın bitiminde
hem müezzinin, hem de dinleyenin salavatı şerife ile birlikte vesile duasını
okumasında fayda vardır O dua şudur: allahümme rabbe hazihi'dda'veti'ttâmmeh
vessâlati'l kaimeh âti seyyidena Muhammedeni'lvesilete ve'lfazilete veb'ashü
Makamen Mahmudenillezî veadtehYani Allah'ım! Ey bu davetin (mübarek ezanın) ve
kılınmak üzere bulunan namazın Rabbi! Peygamber Efendimiz Hz Muhammed'e vesileyi ve
fazileyi (yani yüksek mertebeyi) ver Ve onu kendisine va'dettiğin Makamı Mahmuda
kavuştur

HOPARLÖRLE VE MERKEZÎ SİSTEMLE EZAN OKUMA MESELESİ

Hoparlörle ve merkezî sistemle ezan okumak caiz midir?
Hadis ve fıkıh kitaplarımızda ezanın sünnetlerine dair şu hükümlere rastlamaktayız:
1Ezanı yüksek sesle okumak, 2Ezanı yüksek bir yerde okumak, 3Sesin daha yüksek ve
gür çıkması için şehadet parmaklarının uçlarını kulaklara sokmak, 4Sabah namazında
ikinci hayye ale'lfelahdan sonra iki defa essalatu hayrun minennevmyani
namaz uykudan daha hayırlıdır(30) demek

Ezanın gerek yüksek yerde ve gerekse yüksek sesle okunmasındaki hikmetlerden biri de
daha çok kimseye ve daha çok eşyaya ezanı ve içerdiği yüksek hakikatleri ilân etmek
ve duyurmaktır İşte bu maksattan yola çıkarak biz de hoparlörle ezan okumanın caiz
olduğu hükmüne varıyoruz Çünkü hoparlör, müezzini müezzinlikten azledip, ezanını
ifsad etmiyor Sadece müezzinin sesini daha fazla yükseltip uzaklara götürüyor Bu
da ezan okumanın gayelerinden biridir Ancak müezzin minarede veya yüksek bir yerde
değil de aşağıda ezan okursa doğru olmaz Çünkü elektrik ani olarak kesilebilir O
zaman ezan yarıda kalmış olabilir Müezzin yüksek bir yerde ve hoparlör vasıtasıyla
ezan okursa bunda bir sakınca yoktur Dedikodu yapmak da anlamsızdır Mekke, Medine,
Şam, Mısır gibi İslâm'ın mühim merkezlerine bakınız, bütün buralarda da ezan
hoparlörle okunur Yalnız plak ile ezan okumak caiz değildir Çünkü ortada insan
yoktur Aksiseda kabilindendir(31) Merkezî sistemle ezân okumaya gelince yukarda
ifade edildiği gibi onunda sakıncaları vardır Elektriğin kesilmesi halinde bir çok
yerde ezanların yarım kalma ihtimali söz konusudur Bu sebepten dolayı merkezî
sistemle ezân okunmamalıdır Her caminin ezanı kendi yerinde okunmalı, ama ezanı
okuyanlar da hem ses, hem makam, hem de kıraat açısından güzel ve mükemmel
olmalıdırlar