Faik Öztrak: Türkiye’yi Avrupa’nın ‘1 milyoncu marketi’ haline getirdiler

CHP Genel Lider Yardımcısı, Parti Sözcüsü ve Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak başkanlığındaki İktisat Masası, İzmir'de iş insanları ile bir ortaya geldi.

İş insanları ile toplantıda yaptığı konuşmada; Türkiye ve dünyadaki iktisadın durumuna ait Öztrak, "Küresel merkez bankaları pandemiden sonra gevşettikleri para siyasetlerini yine sıkılaştırmaya başlıyorlar. Global merkez bankaları, faiz arttırma sürecine giriyorlar" dedi.

İktidarın ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin değişmesi gerektiğini söyleyen Öztrak, "Türkiye bugün çok önemli bir itimat buhranı yaşıyor. İnanç buhranı ile birlikte de çok önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, tekrar sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım? Şu andaki bu mevcut idare ile bu inanç buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu inanç buhranını aşamazsınız. Bu itimat buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor" diye konuştu.

Öztrak, CHP'nin iktidar olduğu takdirde, iktisattaki sıkıntıları, ve tahlil tekliflerini iş beşerlerine anlattı. Öztrak’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyle:

“Büyük Taarruz’un 100’üncü yılı: Yarın 26 Ağustos, Cumhuriyet tarihindeki en kıymetli günlerden bir tanesi. 26 Ağustos’ta Afyon Kocatepe’de başlayan 9 Eylül’de İzmir’in kurtuluşu ile sonuçlanan Büyük Taarruz’un 100’üncü yıldönümü. Büyük liderimiz büyük zaferin inşasını yapan partimizin ve Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü ve silah arkadaşlarını, tüm kahramanları bu vesile ile rahmetle, minnetle anıyoruz.

Eskinin öldüğü, fakat yerine yeninin şimdi doğmadığı bir orta periyottan geçiyoruz: ‘Neden yeni bir öyküye gereksinimimiz var’ı iki kısımda anlatmak istiyorum. Bunlardan bir tanesi global boyut. Aslında herkes şunu kabul ediyor ki artık eskinin öldüğü, lakin yerine yeninin şimdi doğmadığı bir orta devirden geçiyoruz dünyada. Global sistemde bedeller ve unsurlar temelinde yeni bir ayrışma var. Eskide kalan bir Washington Mutabakatı var. Devlet, adaleti, güvenliği sağlasın, sırt üstü yatsın. Ondan sonrasını piyasalar halleder yaklaşımı.

Kamu ve özel kesim ortasında yeni bir diyalog gereksinimimiz var: Onun yerine artık Cornwall Mutabakatı dediğimiz 2021 yılında G7 ülkelerinin imzaladığı yeni bir mutabakat devrine gerçek geçiyoruz. Orada da diyor ki bu iş yalnızca piyasa ile olmuyor. Piyasa bizim o istediğimiz kapsayıcı büyümeyi gerçekleştiremedi. Muhakkak alanlarda aşikâr düşüncelerimiz oldu. O nedenle kamu ve özel kesim ortasında yeni bir diyalog muhtaçlığımız var. Kapsayıcı büyüme, kesinlikle büyümenin bir kesimi olmalı, sonucu değil. Şayet büyüme kapsayıcı olmazsa o büyüme sürdürülebilir olmuyor diyor.

Artık sağda yahut solda dünyadaki tüm hükümetlerin gündemine girmeye başlıyor: Neoliberal ekonomik sistemden kalkıyoruz, sanayi siyaseti alanına hakikat girmeye başlıyoruz. Bu çok önemli bir değişiklik. Farklı bir dönüşüm. Dolasıyla bizim sık sık daha evvelki devirde de kelam ettiğimiz, kimi iş insanlarımızın da çok güzeline gitmeyen kamucu yaklaşım şekli birtakım kavramlar artık sağda yahut solda dünyadaki tüm hükümetlerin gündemine girmeye başlıyor. Stratejik endüstrilere devlet takviyesi olayı genelde kabul görülen bir konu olarak ortaya çıkıyor.

Küresel merkez bankaları: Bir öbür değerli gelişme de global merkez bankaları pandemiden sonra gevşettikleri para siyasetlerini tekrar sıkılaştırmaya başlıyorlar. Global merkez bankaları, faiz arttırma sürecine giriyorlar. Pekala bizim neden yeni bir öyküye, stratejiye gereksinimimiz var? Bu işin mahallî boyutu ne? 2013’ten baktığınızda hatta 2007’de bu ip uçlarını vermeye başlamıştı, fakat 2013’ten sonra giderek netleşti. Bize benzeyen ekonomilerden Türk parasının pahası, büyüme bakımından ve öbür açılardan kopmaya, ayrışmaya başladık.

Nasıl bir büyüme modeli vardı?: Bunun ardında da büyüme modelinin tıkanması var. Nasıl bir büyüme modeli vardı? 2001 yılında yaşanan krizden sonra gündeme getirdiğimiz ‘güçlü iktisada geçiş’ diye bir program vardı. Bu geçiş programıydı. Dünyada para o kadar bollaştı ki sıcak paranın ülkeye getirilmesine dayanan bu program sürdürülmeye çalışıldı. Zira maliyeti de son derece düşüktü. Lakin sonuçta ortaya daima bozulan dış istikrar, yetersiz döviz rezervleri, yüksek enflasyon; niteliksiz, kapsayıcı olmayan bir büyüme süreci ile karşı karşıya kaldık.

Giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıya kalıyoruz: Bugün geldiğimiz noktada ülkeyi yöneten hükümet yalnızca bu modeli bildiği için dışarıdan para kesilmesine karşın ben bu modeli benim içeride vatandaşlarımın dövizleri var, bunları toparlayarak sürdürebilirim, yaklaşımı içinde görüyorum. Tabi bu da olmuyor. O kadar müdahale ediyorsunuz ki iktisada, iktisat artık rekabetçi iktisat olmaktan çıkıyor, giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıya kalıyoruz.

Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş: Dün itibariyle geldiğimiz nokta şu; mevcut durumu savunabilmek için; ülkede paramızı pul ettiler. Türkiye’yi Avrupa’nın 1 milyoncu marketi haline getirdiler. Her şey 1 milyon. Evvelce Çin mallarını satan marketler vardı, ona döndük. Yabancı için burada her şey ucuz. Vatandaş için kıymetli da yabancı için ucuz… İş bu hale gelmişken dün baktım birileri 8, 80’den büyüktür kıssası anlatmaya çalışıyor. Yani Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş. Bu tabi artık idare olarak baktığınızda işin hangi noktaya geldiğini, çaresizliğin hangi boyutlara ulaştığını açık seçik ortaya koyuyor.

Türkiye kurumlar önemli yıprandı: Ekonomik krizin yanında bir öbür kıymetli kriz ise devlette idare krizi. Bilhassa bu tek kişilik hükümet sistemine geçildikten sonra Türkiye kurumlar önemli yıprandı. Kural kalmadı, günlük kararlarla iktisat ve öbür alanlar yönetim edilir hale geldi. Akşam yatıyorsunuz bir öbür oyun kuralı ile sabah kalkıyorsunuz bir öteki oyun kuralı var. Niçin, niye yapıldığını kolay kolay kendilerine de izah edemedikleri bir sürü birbiriyle tutarsız değişiklikler yapılıyor.

2030 gündemi, Paris İklim Mutabakatı: İki kıymetli uzlaşı var dünyada. Bunlardan bir tanesi Birleşmiş Milletler’in sürdürülebilir kalkınma için 2030 gündemi; bir de Paris İklim Mutabakatı. Dolasıyla ne yapacaksak bu iki hususu dikkate alarak gerçekleştirmemiz lazım. Biz de bunu yapmaya çalıştık. Sürdürülebilir kalkınmanın 17 tane temel gayesi var. Ve bu 17 temel gayeyle bizim CHP olarak öteden beri söylemekte olduğumuz 4 sütunumuz birbiriyle uyumlu.

Verimlilik, yenilikçilik ayırt edici faktörler olarak devreye giriyor: Yeni kuşak stratejide özgürlük, heyetler ve kurallar sistemin ana yapı taşları oluyor. Verimlilik, yenilikçilik ayırt edici faktörler olarak devreye giriyor. Kamu, özel dal ortasında ahenk ve iş birliği kritik bir kıymete sahip. Kapsayıcılık büyümenin sonucu değil, büyümeye katkı sağlayan bir konu olarak ortaya çıkıyor. Sürdürülebilir ve etraf büyüme ile dış finansmana erişimin temel belirleyicileri haline geliyor.

Katılımcılık ve hesap verebilirlik: Yeni kurumlar, yeni takımlar, yeni kurallarla, dört gayesi gerçekleştirmemiz lazım ki Türkiye kalıcı, daima büyüme sürecine girebilsin. Bunlardan birincisi hukuk sistemi ve parlamenter sistemin inşası. Biz bunu bir kurumsal kalite endeksinin altında toplamaya çalıştık. Çeşitli bileşenleri var bunların. 6 tane performans kriteri kullandık. Bir adedini söyleyeyim, katılımcılık ve hesap verebilirlik.

Güven buhranı ile birlikte de çok önemli bir istikrarsızlık var: Türkiye bugün çok önemli bir inanç buhranı yaşıyor. İtimat buhranı ile birlikte de çok önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, yine sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım?

Bu inanç buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor: Şu andaki bu mevcut idare ile bu inanç buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu inanç buhranını aşamazsınız. Bu inanç buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor. Ki bu seçimde milletimiz bu tercihi yapacak. Bu tercih yapıldıktan sonra beklentilerde çok önemli güzelleşmeler olacaktır. Bunun gerisinden da bu düzenlemeleri getirdiğiniz vakit Türkiye’nin oyunu artık farklı oynayacağı ortaya çıkacaktır. Ekonomik oyuncular da buna inanmaya başlayacaktır.”